EV ENDÜSTRİSİ

Kadınların bugünkü anlamda çalışma yaşamına ücretli işgücü niteliğinde katılmaları 18. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan Sanayi Devrimi ile gerçekleşmiştir.

Rol belirli bir sosyal konum işgal eden kişiden beklenen o konuma özgü eylemi, davranış ve tutumu belirler (Aslan, 2001: 23; Kocacık, 1997:105). Kısaca rol, bireyden statüsüne uygun olarak beklenen davranıştır. Doğru cevap B'dir.

Edinilmiş statü, bireyin doğrudan bir çabası olmadan, kendi dışındaki faktörler tarafından sağlanan doğumuyla, cinsiyetiyle ve yaşıyla ilgili olarak edindiği yaşlı, genç, kadın, erkek, siyah, beyaz gibi statülerdir. Bireyin kendi isteği ve çabalarıyla, gönüllü olarak elde ettiği anne, baba, öğretmen, hâkim, doktor, avukat gibi statüler ise kazanılmış statüdür. Doğru cevap D'dir.

Biyolojik bir kavram olarak cinsiyet, fiziksel farklılıklara işaret etmektedir. Biyolojik olarak belirlenmiş ve doğuştan gelen cinsiyet bireyler arasındaki fiziksel farklılıkları yani bireylerin erkek ve kadın olarak sınıflandırılmaları anlamına gelmektedir. Bu tür bir ayrımda kadın ve erkeklerin organizmaları arasındaki doğurganlık, cinsel uzuvlar ve üreme gibi biyolojik farklılıklar esas alınmaktadır. Toplumsal cinsiyet ise biyolojiye bağlı değildir, toplumda var olan kültürel, dini, ideolojik sistemlerin güçlendirdiği, geniş bir toplumsal işbölümünün görüntüsü olarak ortaya çıkmaktadır. Toplumsal cinsiyet, cinsiyete dayalı işbölümü ve biyolojik cinsler arasındaki ilişkileri vurgulamak amacıyla, toplumda sadece kadının değil erkeğin de konumunu belirten bir kavramdır. Toplumsal cinsiyet, biyolojik cinsiyetle açıklanamayan sosyal sınıf, ataerkillik, siyaset ve toplumdaki üretim biçimiyle bağlantılı bir anlama sahiptir. Kadın ve erkek farklılığının içeriği genetik olarak belirlenmekte ve büyük ölçüde evrensel bir nitelik taşımaktadır. Buna karşılık, kadınlık ve erkeklik farklılığının içeriği kültürel açıdan belirlenmekte ve değişkenlik göstermektedir (Demirbilek, 2007: 13; Özçatal, 2011: 22; Savcı, 1999: 130; Suğur, 2006: 3). Doğru cevap A'dır.

Ev içinde karşılıksız emeğin özellikleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Karşılıksız emek görünmeyen emektir. Bunun üç temel nedeni vardır. Bunlardan birincisi ev içinde gerçekleştirilen işlere kadınların doğalarının bir parçası olarak bakılması ve bu işlere kadınların doğal (doğallaştırılmış emek) olarak yatkın olduklarının düşünülmesidir. İkincisi, evde yapılan işlerin mesaisinin olmaması ve iş zamanı ile dinlenme zamanının iç içe geçmiş olmasıdır. Bu nedenle de ev işlerinin miktarı belirlenememektedir. Üçüncüsü ise, ev işlerinin karşılığının bulunmamasıdır. Kadınların ev işlerini yapmak ve aile üyelerinin bakımı sağlık ve refahın sağlanması için harcadıkları emeğin karşılığı bulunmamaktadır. • Ev emeği nesnelleşmemiştir. Ev emeği aile içinde duygusal ilişkilerle bağıntılıdır. Kadınların anne ve eş olarak kullanılabilirliği üzerine temellenmiştir. Bu duruma bakım emeği örnek olarak gösterilebilir. • Kadın tarafından üretilen ürünlerin piyasa değeri bulunmamaktadır. Başka bir ifadeyle kadınlar bu ürünleri ev içi tüketim olarak hazırlamaktadırlar. Bu ürünler piyasada satılırsa değişim değeri kazanırlar. Sadece kullanım için üretilen bu ürünler (tarhana, reçel, vb) ücretli emek karşısında değersiz ve ekonomi dışı görülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Hanehalkı aynı evde yahut evin bir bölümünde yaşayan ve geçimlerini birlikte temin eden birbiri ile kan bağı olan ya da olmayan bireylerin oluşturduğu bir yapıdır. Doğru cevap E'dir.

 

 












  


 












  


 












  

Bazı durumlarda aynı hanede iki ayrı aile yaşayabilmektedir. Aynı hanede iki ayrı ailenin bir arada yaşadığı durumlarda da hane içi yardımlaşma yaklaşımının geçerli olmadığı yapılan bir çalışmanın (Hattatoğlu, 2000) sonuçlarında yer almaktadır. Ancak bu durumda eve iş alınması, farklı hanelerden kadınların iş paylaşmasından da ayrılmaktadır. İki ailenin aynı evi paylaşması durumunda eve alınan iş, eğer aracı tarafından mahalleye getirilmemiş de, kadınlardan birinin o fabrikadaki bir tanıdığı yoluyla gelmişse, o zaman bir yandan kadınlar bu işi öncelikle hane içindeki diğer kadınla paylaşmaktadırlar. Burda söz konusu olan iş paylaşmadır, yani her kadın yaptığı iş kadar parasını almakta, yaptığı iş yardım sayılmamaktadır. Doğru cevap D'dir.

On yaş ve üzerindeki kız çocukları ise evde çalışmaya daha çok katılmakta, ailedeki yaşça büyük kızlar kardeşlerinin bakım sorumluluklarını da üstlenmektedir. Dünyada 15–17 yaş grubundaki kız çocuklarının % 90’ının, erkek çocukların ise % 67’sinin ev işlerini paylaştığı bilinmektedir. Böylece endüstriyel evde çalışma salt aile değil, aynı zamanda anne-kız faaliyetine de dönüşmektedir (Erdut, 2011: 72). Kız çocukların yardım tipi, hanenin diğer kadınlarının yardım tipine benzemektedir. Evin işlerini paylaşma kimi durumlarda üstlenme ayrıca eve alınan işe katılma şeklinde olmaktadır. Dolayısıyla hem ev işi hem de eve alınan işi kız çocuklarının paylaşması çok normal görülmektedir. Bu durum kız çocuklarını tıpkı hanenin diğer kadınları gibi emeği üzerine hesap kurulan kişi durumuna getirmektedir. Başka bir ifadeyle tıpkı evdeki diğer kadınların yardımı gibi kız çocuklarının hem ev işi yapması hem de eve alınan işe katkıda bulunması son derece gündeliktir. Erkek çocuklar evde çalışmaya ancak çok çok zor durumlarda kalındığında diğer bir ifadeyle siparişlerin yetiştirilmesi gerektiği dönemlerde yardım etmektedirler (Hattatoğlu, 2000:184). Doğru cevap C'dir.

Kadının akrabalık pozisyonu içinde oynadığı rollerin toplamı onun akrabalık rolünü ifade eder. Aile ve akrabalık ilişkilerinin sık dokulu olduğu toplumlarda bu rollere ilişkin beklenen rol kalıpları daha katı olmaktadır. Evde çalışan kadınlar için akrabalık rolü iş alma ve dayanışma açısından önemlidir. Diğer taraftan kadının akrabalık rolü içerisinde en belirgin hali gelin ya da kayınvalide rolüdür. Özellikle ataerkil toplumlarda gelinin kayınvalidesine karşı gelin olarak sorumlulukları ev üretimi içerisinde yer alan gelinler için ekstra bir yük getirmektedir. Bu durum yaşlı bakımında daha çok karşımıza çıkmaktadır. Çünkü toplumsal yapı gereği yaşlıların bakım işi daha çok kız çocuğu ya da geline düşmektedir. Doğru cevap A'dır.

Kişinin birey olarak kendini ortaya koyması, kişisel gelişimi, dünyaya, yaşama, çevresindeki olan olaylara katılma sürecinde sergilediği davranışlardır. Evde çalışan kadınların tüm yaşamları verimlilik, çabukluk ve norma uygunluk gibi kavramların etrafında şekillenmektedir (Turgut, 2006: 11). Evde çalışan kadının gün içerisindeki çalışmaları gözönünde bulundurulduğunda, evde çalışan kadınlar tarafından en çok ihmal edilen rolün birey olma rolü olduğunu söyleyebiliriz. Doğru cevap B'dir.

Kadınların ev içinde gerçekleştirdikleri üretim faaliyetleri dört ana grupta toplanmaktadır (Hattatoğlu, 2000: 11; Özbay, 1991: 46):

1. Ekonomik faaliyet olarak tanınan ve para karşılığı yapılan memurluk, serbest meslek, ücretli işçilik gibi işlerde faaliyette bulunma,

2. Ekonomik faaliyet olarak tanınan ama para almaksızın yapılan tarımda ücretsiz aile işçiliği,

3. Ekonomik faaliyet olarak tanınmayan ama para karşılığı yapılan evde üretim yani fason çalışma, terzilik, temizlik işleri, çocuk bakıcılığı vb.faaliyetlerde bulunma

4. Ekonomik faaliyet olarak tanınmayan ve para almadan yapılan ev içi tüketime yönelik üretim yani ev işleri, aile için gıda maddeleri hazırlama, eşin ve çocukların bakımı, hasta ve yaşlı bakımı vb. faaliyetlerde bulunma. Doğru cevap B'dir.

Toplumsal cinsiyet kavramı kadınlar ile erkekler arasındaki farklılıkların toplumsal düzlemde kurulmuş yönlerine dikkat çekmektedir.

Biyolojik cinsiyet farklılıkları, kadın ile erkek arasındaki fiziksel farklılıkları ifade eder. Toplumsal cinsiyet farklılıkları kadınlık ile erkeklik arasındaki farklılıkları ifade eder.

Ataerkil yapı bu şekilde kadının emeğini saklamakta ve değersiz kılmaktadır.

Ev endüstrisinde yapılan işler özellikle fason üretim tek başına bir evin geçimini sağlayabilecek geliri getirmediği gibi, bazı hallerde aynı evde birden fazla şekli ile veya birden fazla kişi evde çalışabilmektedir.

DünyaÇalışma Örgütü (ILO)’nün Türkiye’de de gerçekleştirdiği Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi (IPEC) projesidir.

Bu konuda yapılan bir çalışma evde çalışmanın yaygın olduğu ülkelerden Pakistan’da hanehalkı üyeleri ortalama 7,6 kişi ile çok yüksek olduğuna, Filipinler’de ortalama 6,1 kişi, Endonezya’da 5,5 ve Hindistan’da 5,2 kişi olduğuna işaret etmektedir. Tayland’da hanehalkı ortalama üye sayısı 4 kişinin altında olup, oldukça düşüktür.

Hanehalkı, aynı çatı altında yaşayan ve ortak finansal kararlar alan tüm insanlar olarak tanımlanmaktadır.

Kadınların ev endüstrisindeki rolü diğer rollerinden (annelik, ev kadınlığı, eş, akraba, birey) bağımsız değildir. Aksine diğer rolleri gerektirdiği sorumluluklar ev endüstrisindeki üretimi etkilemekte bu endüstride üretilen emeğin görünmez ve değersiz olmasına neden olmaktadır.

Feminist kuramda ise, kadınların çalışma yaşamına sınırlı katılımı ve ikincil konumunu çözümlemede ataerkillik ve toplumsal cinsiyet temelli iş bölümüne vurgu yapılmaktadır.