EV ENDÜSTRİSİ

Ev endüstrisi kapsamında çalışmanın çok uzun süredir var olduğu bilinmektedir. Yoksulluğa bağlı olarak kişilerin geçimlerini sağlama ihtiyacının yanı sıra ailevi yükümlülükler ev endüstrisinin ortaya çıkmasında ve gelişiminde etkili olmuştur. Ev endüstrisi kapsamında genellikle dikiş, kışlık gıda üretimi, çocuk bakımı gibi ileri teknoloji gerektirmeyen, basit, elle yapılan işler ağırlıklı olmakla birlikte teknoloji alanında yaşanan birçok gelişmeyle birlikte tüm çalışma hayatında olduğu gibi ev endüstrisinin niteliğinde de değişiklik olmuştur. Daha yüksek vasıf gerektiren işler de ev endüstrisi kapsamında yapılmaya başlanmıştır.

ILO’nun 1989 tarihli ev çalışmasına ilişkin bir çalışmasında da evde çalışanların aşağıdaki ölçütlerden oluştuğu kabul edilmiştir.

• “Ev çalışmasında evde çalışanla işveren, alt işveren, temsilci veya aracı arasında iş ilişkisi vardır. Sözleşme, ulusal mevzuatta belirtildiği biçimde örtülü veya açık, sözlü veya yazılı olabilir.

• İşin yapıldığı yer, işverene ait binanın/yerin dışındadır. Ancak evde çalışmanın bütün türleri ‘ev eksenli’ olmak zorunda değildir. İş, komşu iş istasyonları, atölyeler veya işverene ait olmayan yerlerde/binalarda yapılabilir. Bu durum, aynı zamanda işverenin çok az bir doğrudan yönetiminin söz konusu olduğunun veya çalışma yöntemine ilişkin çok az düzenleme yapılabildiğinin de göstergesidir.

• Ödeme biçimi genellikle parça başına veya üretimin biçimine göre yapılmaktadır; ancak her parça başına çalışan kişi, evde çalışan değildir.

• Malzeme ve araçların teminine gelince, bazı durumlarda evde çalışanların kendi araçları mevcutken, bazılarında işveren araçları ödünç verebilir veya kiralayabilir. Benzer olarak, evde çalışanlar hammaddelerini dışarıdan veya işveren veya alt işverenden satın alabilirler veya bitmiş veya yarı işlenmiş ürünleri tekrar satabilirler” (Eyrenci-Bakırcı, 2000: 25).

Siparişle çalışmada, çevreden alınan siparişler yapılıp müşteriye teslim edilmektedir. Bu çalışmada müşteri modeli, işin türünü belirleyip malzemeyi vermekte veya malzeme için para vermektedir. Çeyiz işleri, tatlı yapımı işlerinde olduğu gibi. Siparişle çalışmada, bir işyeriyle anlaşılarak siparişle çalışılması da mümkündür. Pul, boncuk işleme, şeker sarma, etiketleme, altın ve gümüş işçiliği fason çalışma örnekleridir.

Yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte “uzaktan iletişim”, “uzak/ayrı çalışma”, “mesafe çalışması”, “uzaktan çalışma”, “elektronik evde çalışma” ve “tele çalışma” adı verilen yeni çalışma şekillerinin bazılarının evde yapılması karşımıza çıkmaktadır. Daha çok vasıf gerektirmeyen, emek yoğun çalışmanın olduğu ve el işlerinin yapıldığı geleneksel ev endüstrisine ek olarak yeni iletişim ve bilgi teknolojilerinin sağladığı imkanlarla daha nitelikli işler de ev endüstrisi kapsamında yapılır olmuştur. Seyahat acentalarının, yazarların, satıcıların, emlakçıların, tercümanların, sigorta acentalarının, bilgisayar sistem analizcilerinin, mühendislerin, bilgisayar operatörlerinin ve mimarların da gelir getirici faaliyet olarak işlerini ev endüstrisi kapsamında evlerde yapması mümkündür. Doğru cevap A'dır.

Sanayi sektöründeki bazı işlerin ev endüstrisi kapsamında evde yapılmasının yanı sıra hizmet sektörünün gelişmesine bağlı olarak bu sektördeki bazı işler de yine evde yapılmaktadır. Hizmet sektöründe zarf doldurma, pul yapıştırma, kart ve zarf paketleme gibi işler evlerde yapılmaktadır (Yavuz, 1995: 60; Çalışma, 1999: s.39; Ev-Eksenli, 2003:19; Schneider De Villega, 1990: 425). Doğru cevap B'dir.

Ev endüstrisinde gelir getirici faaliyet olarak işin evde yapılmasının çalışanlar açısından birçok olumlu yönü bulunmaktadır. Kişi, öncelikli olarak çalışma saatlerini kendisi ayarlayabilir. Bazı kişiler, günün erken saatlerinde daha verimli çalışırken bazı kişiler günün ilerleyen saatlerinde daha verimli ve üretkendirler. Kişinin, gelir getirici faaliyet olan işini evde yapmasıyla birlikte bir işyerinin çalışma saatlerine bağlı kalması gerekmeyecek ve gün içinde kendisini daha verimli ve üretken hissettiği zaman diliminde çalışacaktır. Doğru cevap A'dır.

Gelir getirici faaliyet olarak işini evde yapan çalışanlar, çalışma sürelerini ayarlama ve ev ile iş dengesini kurma konusunda güçlüklerle karşılaşabilirler. Çünkü çalışanlar, daha çok gelir elde edebilmek için daha uzun sürelerle çalışabilirler. Çalışma saatleri ile boş zaman arasındaki sınırın belirsizleşmesi, iş için ayrılan zamanın artması ve bunun sonucunda verimlilik ve üretkenliğin düşmesi söz konusu olabilir. Ayrıca, çalışanın daha çok iş yapma çabası içinde gergin ve stresli olması ailenin diğer üyeleri üzerinde olumsuz sonuçlar yaratabilir. Bunların dışında, uzun sürelerle çalışmak kişinin sağlığı açısından da tehlikeli durumları ortaya çıkarabilir.Gelir getirici faaliyet olarak işin evde yapılması, çalışanın sosyal açıdan başka kişilerle tanışmasına, yeni sosyal ilişkiler kurmasına ve buna bağlı olarak yeni iş fırsatlarıyla karşılaşması gibi olanaklardan yararlanmasına engel olup, sosyal izolasyon getirir. Sosyal izolasyon da kişiler üzerinde psikolojik yönden olumsuzlar yaratmaktadır.Doğru cevap E'dir.

Ev endüstrisinin özellikleri emek yoğun üretime dayanması, kayıt dışı olması, parça başına ücret veya götürü ücrete dayanması ile yapılan iş çeşitliliğidir. Doğru yanıt D'dir. 

Ev endüstrisini klasik istihdam ilişkisinden ayıran en temel unsur gelir getirici  faaliyet olarak işin evde yapılmasıdır.

Küresellik sonucunda ortaya çıkan rekabet, işverenlerin maliyetleri düşürme isteği doğrultusunda üretimin dışsallaştırılması yoluyla ev endüstrisinin gelişimine etki eder.

“evde çalışma” veya “ev eksenli çalışma” olarak da adlandırılmasının yanı sıra bu kapsamda yapılan işleri de adlandırmak için kullanılan terim;"Ev endüstrisi"dir.

Evde çalışanları tam olarak tanımlamaya yeterli olan ifade, "İşyeri dışında çalışanlar"dır.

Evde çalışanlar açısından, ev endüstrisi çalışmasının fazla gelir elde gibi bir olumlu yönü bulunmamaktadır.

Ev endüstrisi çalışmasının işveren açısından olumlu yönleri arasında "İşverene daha farklı kişilerle tanışma ve bu ortamlarda bulunma imkanı verme" gibi bir olumlu yön yer almamaktadır.

Ev endüstrisi çalışmasının evde çalışanlar açısında en büyük olumsuzluğu, ev endüstrisindeki işlerde çalışanların düşük gelir elde etmeleridir.

Ekonomik yeterlilik, ev endüstrisinin ortaya çıkmasında ve gelişiminde etkili olan faktörlerden değildir aksine "Yoksulluk"  Ailevi yükümlülükler, Kürelleşme, Kayıt dışılık ve Teknolojik gelişmelerle birlikte ev endüstrisinin ortaya çıkmasında etkili olmuştur.

"Zaman ve mekan kavramlarının eski anlamını kaybederek sınırların ortadan kalkması, yeryüzündeki tüm insanların karşılıklı bağımlılığının artması, siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel alanda dünyanın daha çok bütünleşmesi” olarak tanımlanan kavram;Küreselleşmedir.

Artan rekabet içinde var olabilmek için bilginin ve sürekli yeniliğin en önemli unsur olduğu bilgi toplumunda çalışanlar için aranan en önemli özellik “…yaratıcılık……….” olmakta ve gelecekte bu özelliğin çok daha önem kazanacağı ifade edilmektedir.

Yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte “uzaktan iletişim”, “uzak/ayrı çalışma”, “mesafe çalışması”, “uzaktan çalışma”, “elektronik evde çalışma” ve “tele çalışma” adı verilen yeni çalışma şekillerinin bazılarının evde yapılması karşımıza çıkmaktadır.

Malların veya hizmetlerinin nihai kullanıcıları ile doğrudan ilişki içinde olan çalışanlar;evde çalışan küçük mal üreticileridir.