EV ENDÜSTRİSİ ÇALIŞANLARININ SORUNLARI VE OLASI ÇÖZÜM YOLLARI

İş sağlığı ve güvenliğinin amacı, iş kazaları ve meslek hastalıkları meydana gelmeden önce önlemektir.

Ev endüstrisinde çalışanların çeşitli sorunları bulunmaktadır. Ev endüstrisinin gelişimini etkileyen faktörlerden biri olan kayıt dışı çalışma, ev endüstrisinde çalışanların bazı sorunlarının da nedenini oluşturmaktadır. Çünkü kayıt dışı çalışma sonucunda ev endüstrisinde çalışanlar kanuni düzenlemelerden yararlanamamaktadırlar.

Kayıt dışı çalışmaya bağlı olarak ev endüstrisinde çalışanlar, iş ve sosyal güvenlik hukuku alanındaki kanuni düzenlemelerden yararlanamamakta, kanuni düzenlemelerin uygulama alanı dışında kalmaktadırlar.

Ev endüstrisinde çalışanlar arasında, yüksek vasıf gerektiren işleri yapanların sahip oldukları niteliklere bağlı olarak pazarlık güçleri yüksektir ve daha yüksek gelir elde edebilirler. Ancak, ev endüstrisinde bu şekilde çalışan sayısının çok yüksek olmaması nedeniyle genel olarak ev endüstrisinde çalışanların en önemli sorunlarından biri, gelirlerinin düşük olmasıdır.

Ev endüstrisinde yapılan işlerin genellikle emek yoğun işler olması, yüksek teknoloji gerektirmemesi nedeniyle üretilen ürünlerin fiyatları çok yüksek olmamaktadır. Buna bağlı olarak da kişiler, yüksek gelir elde edememektedirler. Ayrıca, ev endüstrisinde yapılan işlerin bilinirliğinin olmaması, örgü işlerinde olduğu gibi ürün çeşitliliğinin çok fazla olmayıp ev endüstrisinde çalışanların birbirlerinden görmek suretiyle sadece rengini değiştirmek gibi küçük değişikliklerle aynı ürünü üretmeleri ve buna bağlı olarak ürünlerin birbirine benzemesi ve benzer ürünleri üretenler arasındaki rekabet, ürün fiyatının düşük olmasına ve bunun sonucunda da ev endüstrisinde çalışanların gelirlerinin düşük olmasına yol açmaktadır.

Ev endüstrisi kapsamında evde çalışanlara yönelik bazı ülkelerde kanunlarda düzenlemelerin yapılmasının altında yatan neden, evde çalışanlara işyerinde aynı veya benzer işi yapan bir işçiye ödenen ücretin ödenmesini sağlamak veya tüm evde çalışanlar için geçerli olan veya belirli sektörler için asgari ücretin belirlenmesidir. Bununla birlikte, kanunlarda düzenleme yapılmasının altında yatan amaca ne yazık ki ulaşılamamakta, evde çalışanların ücretleri yukarıda da belirttiğimiz gibi işyerinde çalışan işçilerin ücretlerinden daha düşük düzeyde kalmaktadır

Ev endüstrisinde çalışanların gelirlerinin düşük olması zaten onlar açısından önemli bir sorundur. Ancak, gelirlerinin düşük olması başka sorunların da ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Evde çalışanlar, daha düşük gelir elde etmelerine bağlı olarak gelirlerini arttırabilmek için daha çok çalışmakta bu da ev endüstrisinde çalışanlar açısından bir başka sorun olan çalışma sürelerinin uzunluğuna yol açmaktadır. Ayrıca gelirin düşük olması barınma, beslenme, hijyen, sağlık ve eğitimle ilgili sorunlara da neden olmaktadır

Ev endüstrisinde çalışanların sorunlarından biri de, kişilerin daha yüksek gelir elde edebilmek için uzun sürelerle çalışmalarıdır. Ev endüstrisinde çalışanların ayrı bir çalışma mekanı yoktur ve yaşadıkları yerde aynı zamanda çalışmaktadırlar. Buna bağlı olarak çalışmanın ve özel hayatın iç içe geçmesi, çalışma sürelerinin düzensiz olması, çalışma saatleri ile boş zaman arasındaki sınırın belirsizleşmesi, yapılan iş için ayrılan zamanın artması ve buna bağlı olarak da ev endüstrisinde çalışanların çalışma sürelerinin uzun olması karşımıza çıkan bir durum olmaktadır.

Ev endüstrisinde çalışan erkek ve kadınların iş yükleri açısından farklılık olduğu görülmektedir. Çünkü kadınlar, gelir elde etmek için evde çalışmanın yanı sıra ev işlerini yapmak, çocuk bakmak gibi diğer işlerle de ilgilenmek zorundadırlar. Kadınlar açısından evde çalışmanın onlara kolaylık sağladığı ve bir avantaj oluşturduğu ifade edilmekle birlikte evde çalışan kadınların çocuğuna bakmak ya da ev işleri gibi nedenlerle çalışmaya ara vermeleri durumunda verimleri ve buna bağlı olarak da gelirleri azalmaktadır.

İş sağlığı ve güvenliği önlemleri sayesinde çalışma ortamındaki risklerin tamamen ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi yoluyla çalışanlar için tehlikelerden uzak ve sağlıkları açısından uygun çalışma ortamı sağlanmaktadır. Bu şekilde çalışanların, çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden ve iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunmaları amaçlanmaktadır.

İş sağlığı ve güvenliğinin bir yönünü oluşturan iş sağlığı, daha çok çalışma ortamında bulunan ve çalışanın sağlığını etkileyebilecek risk faktörleri karşısında çalışanın sağlığının korunması anlamındadır

İş güvenliği daha çok çalışanın teknik özellik taşıyan risklere karşı korunmasını ifade etmektedir. Çalışırken kullanılan makine, donanım, teçhizata bağlı olarak ortaya çıkabilecek risklerin belirlenmesi ve bunlara karşı önlem alınmasıdır.

Meslek hastalığı ise “belirli bir mesleğin (işin) ifası sonucu o mesleğin (işin) nitelik ve yürütüm şartlarının doğurduğu bir sakatlık veya hastalık” olarak tanımlanmaktadır.

Kişiler, hayatları boyunca bazen gelirlerinde azalmaya bazen giderlerinde artışa bazen de her ikisine de yol açan çeşitli risklerle karşılaşabilirler. Bu nedenle kişiler, hem kendilerini hem de ailelerini hayat içinde karşılaşacakları bu risklere karşı koruyabilmek, geleceklerini güvence altına alabilmek için çeşitli yöntemlere başvurma ihtiyacı hissetmişlerdir. Buna bağlı olarak da sosyal güvenlik fikri ortaya çıkmıştır.

Gelişmiş ülkelerde evde çalışanlar, genellikle sosyal güvenliğin kapsamı içindeyken gelişmekte olan ülkelerde genellikle sosyal güvenlik sistemlerinin dışında kalmaktadırlar. Düzenlemede etkin katılımları, sık sık kayıtlı çalışan olup olmamalarına ve katılımların onların adına ödenip ödenmemesine bağlı bulunmaktadır.

Hayat içinde herkesin risklerle karşılaşma olasılığının bulunması ve kişilerin kendi başlarına bu risklerle başedebilme imkanlarının olmaması nedeniyle sosyal güvenlik sistemleri oluşturulmuştur. Ev endüstrisinde çalışanların da işyerinde çalışan diğerleri gibi sosyal risklerle karşılaşma olasılığı her zaman için vardır. Bu nedenle, onların da çalışma şekillerine uygun bir biçimde sosyal güvenlik sistemi içinde yer almalarını sağlayacak düzenlemelerin yapılması uygun olacaktır.

Çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerin korunması ve geliştirilmesi amacıyla örgütlenmeler önem taşımaktadır. Çünkü çalışma ilişkilerinde işverenler, sermaye sahibi olmaları nedeniyle özellikle emek arzının yüksek olduğu dönemlerde ve yerlerde çalışma şartlarını belirleme konusunda avantajlı durumda olmaktadırlar.

Ev endüstrisinde yapılan çalışmanın genellikle kayıt dışı olarak görülmesi nedeniyle sendikalar, evde çalışanları örgütlemek konusunda ciddi çaba harcamamakta, onlara çok az ilgi göstermektedirler. Sendikaların üye odaklı olması ve sendikacıların hemen hemen tamamının erkek olması ve evde çalışanların çoğunlukla kadınlar olması nedeniyle sendikalar ev endüstrisinde çalışanlara pek ilgi göstermemektedirler.

Ev endüstrisinde işveren, alt işveren veya aracının verdiği işi evde yapanlar için de bu kişilerin sürekli olarak iş vermesi garanti değildir. İşveren, alt işveren veya aracının ürününe talep olmaması, sipariş alamaması durumunda bu kişiler, evde çalışanlara iş veremeyecek ya da evde çalışanlar arasında işi daha düşük ücrete yapanlar buldukları zaman yine aynı kişilere iş vermeyebileceklerdir. Bu nedenle, ev endüstrisinde işveren, alt işveren veya aracının verdiği işi evde yapan çalışanlar için de yaptıkları işlerde süreklilik olmamasına bağlı olarak iş güvencelerinin olmadığını söyleyebiliriz.

Kişiler, ev dışında işyerinde çalıştıkları zaman iş çevresine sahip olmakta, onlarla sosyalleşme imkanı bulmaktadırlar. Ancak ev endüstrisinde evde çalışanlar, iş çevresine sahip olamamakta ve toplumdan izole olabilmektedirler. Bununla birlikte gelir getirici faaliyet olarak işin evde yapılması, çalışanın sosyal açıdan başka kişilerle tanışmasına, yeni sosyal ilişkiler kurmasına ve buna bağlı olarak yeni iş fırsatlarıyla karşılaşması gibi olanaklardan yararlanmasına engel olmaktadır.