EV ENDÜSTRİSİ - Deneme Sınavı - 13

Ev endüstrisinde yapılan işlerin genellikle emek yoğun işler olması, yüksek teknoloji gerektirmemesi nedeniyle üretilen ürünlerin fiyatları çok yüksek olmamaktadır. Buna bağlı olarak da kişiler, yüksek gelir elde edememektedirler.

Ev endüstrisinde çalışanların çeşitli sorunları vardır. Bu sorunların nedeni farklı olmakla birlikte ev endüstrisinde çalışanlar arasında kayıt dışı çalışma oldukça yaygındır.Ev endüstrisinin gelişimini etkileyen faktörlerden birisi olan ev endüstrisinde çalışanların kayıt dışı çalışmaları, aynı zamanda ev endüstrisinde çalışanların bazı sorunlarının nedenini de oluşturmaktadır.

Gelirin düşük olması barınma, beslenme, hijyen, sağlık ve eğitimle ilgili sorunlara da neden olmaktadır.

Yapılan araştırmalarda, ev endüstrisinde çalışanların günlük çalışma sürelerinin 20 saate kadar çıkabildiği ve bu durumun da çok istisna olmadığı ortaya çıkmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun amacı, “işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir” (m.1/I).

Doğru cevap B seçeneğidir.

Evde çalışanlar açısından meslek hastalıklarının yaygın olduğu görülmektedir. Ev endüstrisinde çalışanlarda işe bağlı olarak yapılan işin niteliğine göre toz ve yapıştırıcının etkileri, tüm işler için kireçlenme, kemik-kıkırdak sorunları, sırt ağrıları, bel ve boyun ağrıları, dantel, nakış, terzilik ve pikoda görme bozuklukları, dokumacılıkta toza bağlı akciğer hastalıkları ile ayakta durarak çalışmaya bağlı varis ve bel fıtığı sorunları, alerjiler, deri hastalıkları, bronşit söz konusu olmaktadır.

Ev endüstrisinde çalışanlar, sosyal güvenlik kapsamında sigortalı olmadıkları zaman başlarına gelen herhangi bir hastalık veya kaza durumunda ancak eşlerinin sigortalı olması halinde sağlık yardımlarından yararlanabilirler. Eşlerinin sigortalı olmaması halinde ise ülkelerin sosyal güvenlik sistemlerine bağlı olarak primli rejim kapsamında olmasa bile primsiz rejim kapsamında veya ülkede uygulanmakta olan genel sağlık sigortası bulunuyorsa bu kapsamda sağlık yardımlarından yararlanabilirler.

Ev endüstrisinde yapılan çalışmanın genellikle kayıt dışı olarak görülmesi nedeniyle sendikalar, evde çalışanları örgütlemek konusunda ciddi çaba harcamamakta, onlara çok az ilgi göstermektedirler. Sendikaların üye odaklı olması ve sendikacıların hemen hemen tamamının erkek olması ve evde çalışanların çoğunlukla kadınlar olması nedeniyle sendikalar ev endüstrisinde çalışanlara pek ilgi göstermemektedirler. Ayrıca sendikalar, örgütlenmenin zor olması nedeniyle küçük ve orta ölçekli işyerlerine bile pek ilgi göstermedikleri için ev endüstrisinde çalışanlara ilgi göstermeleri çok olası bir durum olmamaktadır.

Almanya, Portekiz ve Uruguay gibi çok az sayıda ülkede, evde çalışanın çalışma ilişkisinin fesihle son bulması halinde evde çalışana tazminat ödenmesi yolu benimsenmiştir.

Kişiler, ev dışında işyerinde çalıştıkları zaman iş çevresine sahip olmakta, onlarla sosyalleşme imkanı bulmaktadırlar. Ancak ev endüstrisinde evde çalışanlar, iş çevresine sahip olamamakta ve toplumdan izole olabilmektedirler. Dolayısıyla, dışarıda çalışmanın ve iş arkadaşlarıyla görüşmenin yarattığı memnuniyet duygusundan mahrum kalmaktadırlar

Hindistan’da 1972’de kurulan Serbest Çalışan Kadınlar Örgütü (SEWA) dünyadaki en eski ve en çok üyeye sahip sendika olarak karşımıza çıkmaktadır

Altmışlı yılların başında Afrika’da Uluslarası Çalışma Örgütü (UÇÖ)’nün bir misyonunca dile getirilen “kayıt dışı sektör” ya da “yapısallaşmamış sektör” ifadesi Bogota’da sokak satıcılarını, Kalküta’da ayakkabı boyacılarını ya da çek çek sürücülerini, Kahire’de çamaşır satıcılarını, Manila, Montreal, Madère ya da Meksiko’da evde çalışan terzileri, Leeds, İstanbul ya da Kuala Lumpur’da elektronik sektörünün evde çalışanlarını ve diğer pek çoklarını belirtmek için kullanılmıştır.

Kamu işletmeleri kapandığında ya da kamu sektörü daraldığında işsiz kalan çalışanlar kayıt dışı ekonomiye sığınmaktadır. Enflasyona karşı korunmak ya da kamu hizmetlerinin kısıtlamalarının yol açtığı gereksinme açıklarını bireysel olarak karşılamak için hane halkları formel ekonomiden elde edilen gelirleri kayıt dışı faaliyetlerden sağlayacakları ek kazançlarla tamamlamaya çalışmaktadır

Kayıt dışı istihdam oranının orta düzeyde (ulusal gelirin yaklaşık yüzde 14 ile 23) olduğu ve yaklaşık 1995’ten beri de gerilediği ülkeler bulunmaktadır. Bu küme Polonya, Slovenya, Macaristan, Litvanya ve Letonya’yı kapsamaktadır.

Kayıt dışı çalışma, temelde bir istihdam faaliyetidir ve birileri bu faaliyet sonucu gelir kazanmakta ve yaşamlarını sürdürmektedir. Devlet eğer kayıtlı sektörden toplamış olduğu fonları istihdam yaratacak şekilde yönlendiremiyorsa, vergi ve fonların girişimcilerin elinde kalması iktisadi büyüme açısından daha olumludur

Çalıştırılan işçilerin kayıt dışı olması nedeniyle devletin sigorta prim gelirlerinin yanında vergi gelirlerinde de azalma olur. İstihdam faaliyetlerinin kayıt dışı gerçekleştirilmesi neticesinde elde edilen gelir ile yaratılan katma değerin vergilendirilememesi nedeniyle devletin önemli bir gelir kaybı meydana gelir.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 10 Aralık 1948 tarih ve 217/A sayılı kararı ile onayladığı ve ülkemizde 6 Nisan 1949 tarihinde Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde çalışma hayatı ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır.

1998 yılında AB Komisyonu 15 üyeli AB’nin toplum geliri dışında, kayıt dışı faaliyetlerle edilen gelirin yüzde 7 ile 16 arasında değişimini kestirmiştir. Bu anlamda, üye ülkeler kendi içinde üç kümeye ayrılmıştır. İlk kümede, kayıt dışı faaliyetlerle ulusal gelirin yüzde 5’ine yakın gelir elde edilen İskandinav ülkeleri, İrlanda, Avusturya ve Hollanda yer almıştır. İkinci kümede ve uçta kayıt dışı ekonomiden elde edilen gelirlerin yüzde 20’sinden fazlasını oluşturduğu İtalya ve Yunanistan’ın bulunduğu kestirilmiştir. Üçüncü kümede ise, önceki iki uç arasında yer alan diğer üye ülkeler sıralanmıştır.

Türkiye İstatistik Kurumunca TemmuzAğustos-Eylül 2005 dönemine ilişkin olarak yapılan saptamaya göre, ülkemizdeki toplam istihdamın (22.838 bin) yarıdan çoğu (yüzde 51,1) kayıt dışıdır. 11.670 bini bulan kayıt dışı istihdam içinde; 5.499 bini (yüzde 47,12) tarım dışı olup, ücretli (2.356 bin), yevmiyeli (1.140 bin), kendi hesabına çalışan (1.362 bin) ve ücretsiz aile çalışanları (425 bin) yanında, işverenler de (207 bin) kayıt dışı olarak çalışmaktadırlar.

İ.H.E.B Madde 22 "Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır. Ulusal çabalarla ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her devletin örgütlenmesine ve kaynaklarına göre, herkes onur ve kişiliğinin serbestçe gelişim için gerekli olan ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir."