EV ENDÜSTRİSİ - Deneme Sınavı - 12

01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun iş ve çalışma hürriyetinin ihlali bölümünde aşağıdaki hüküm yer almaktadır: T.C.K m. 117. "1. Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla, iş ve çalışma hürriyetini ihlâl eden kişiye, mağdurun şikayeti halinde, altı aydan iki yıla kadar adli ve hapis cezası verilir.

Yabancı yatırımları, büyük işletmeleri ve imalat sanayilerini destekleyen politikalar kabul edilmiş ve halkın coğu halen kırsal bölgelerde yaşarken ve tarıma geniş ölçüde bağımlılık sürerken, tarım sektörü ihmal edilmiştir. Bu anlamda, gelişmekte olan belirli ülkeler ya da sektörlerde bir “tabandan büyümeye” tanık olunabilir: orada küçük ve mikro işletmeler son derece dinamiktir ve formel ekonomidekinden çok istihdam yaratmaktadır.

Kayıt dışı ekonomi, devletten gizlenen, kayda geçirilmeyen/geçirilemeyen ve bu sebeple denetlenemeyen faaliyetler olarak tanımlanabilir. Enformel ekonomi, gayri resmi ekonomi, gizli ekonomi diye de adlandırılır. Özellikle gelişmekte olan ve geçiş halindeki ülkelerde, yeni istihdamın çoğunun görüldüğü alan kayıt dışı ekonomidir. Formal ekonomide iş bulamadıklarından kişilerin çoğu kayıt dışı ekonomiye katılmıştır,

Ekonomik büyüme, ekonomik krizler, yeniden yapılanma, ekonominin küreselleşmesi.

Çocuk emeğinin sömürülmesine neden olur,çalışma hayatının verimini azaltır,haksız rekabete neden olur, vergi adaleti sağlanamaz, vergi gelirleri azalır, ekonomik verilerin sağlıklı takibi yapılamaz,yabancı kaçak işçilik artar,sendikalaşmayı önler.

Kayıt dışı istihdam faaliyeti, kayıtlı faaliyet gösterenler aleyhine rekabeti olumsuz etkiler ve resmi sektörde faaliyet gösterenler cezalandırılmış olur.Vergi ödeyen kayıtlı işletme sahipleri, kayıt dışı işçi çalıştıran ve maliyetlerinin düşük olması nedeniyle ürettikleri mal ve hizmetlerin fiyatları da düşük olan firmalar karşısında piyasada var olmakta zorlanacaklardır. Kayıtlı işletme sahipleri bu durumdan olumsuz yönde etkilenecek ve haksız rekabete maruz kalmış olacaklardır.

Daha oyun çağındayken kendi doğal ortamından alıkonulup çeşitli iş alanlarına sürüklenen, çok ağır iş koşullarında çalıştırılan çocuklar hırçın, içine kapanık, çevresiyle uyumsuz ve özgüvensiz bir kişiliğe bürünmektedirler. Ayrıca çocuklar bedensel olarak çalışmaya hazır değildirler, zarar görebilirler.

Kanun maddesinin içeriği şu şekildedir:

*Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme, adaletli ve elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır.
*Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için eşit ücrete hakkı vardır.
*Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve gerekirse her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır.
*Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 10 Aralık 1948 tarih ve 217/A sayılı kararı ile onayladığı ve ülkemizde 6 Nisan 1949 tarihinde Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren İnsan Evrensel Beyannamesi’ndeki bazı maddelerinde çalışanların çalışma hayatı ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır.

İ.H.E.B Madde 25 :
1. Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.
2. Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır.Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güivenceden yararlanırlar."

Kayıt dışı istihdam resmi ve ekonomik göstergelerin sağlıksız ve eksik olması nedeniyle ekonomikgöstergelere karşı güvensizlik yaratmakta ve ekonomik durumun yanlış değerlendirilmesine neden olmaktadır. Yönetim açısından, yönetim sürecinde planlama safhasında sorunu çözmek için hedef belirlemek ve kaynakların etkin kullanımında gerekli tedbirleri almak mümkün olamayacaktır.

Kadınların bugünkü anlamda çalışma yaşamına ücretli işgücü niteliğinde katılmaları 18. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan Sanayi Devrimi ile gerçekleşmiştir.

Rol belirli bir sosyal konum işgal eden kişiden beklenen o konuma özgü eylemi, davranış ve tutumu belirler (Aslan, 2001: 23; Kocacık, 1997:105). Kısaca rol, bireyden statüsüne uygun olarak beklenen davranıştır. Doğru cevap B'dir.

Edinilmiş statü, bireyin doğrudan bir çabası olmadan, kendi dışındaki faktörler tarafından sağlanan doğumuyla, cinsiyetiyle ve yaşıyla ilgili olarak edindiği yaşlı, genç, kadın, erkek, siyah, beyaz gibi statülerdir. Bireyin kendi isteği ve çabalarıyla, gönüllü olarak elde ettiği anne, baba, öğretmen, hâkim, doktor, avukat gibi statüler ise kazanılmış statüdür. Doğru cevap D'dir.

Biyolojik bir kavram olarak cinsiyet, fiziksel farklılıklara işaret etmektedir. Biyolojik olarak belirlenmiş ve doğuştan gelen cinsiyet bireyler arasındaki fiziksel farklılıkları yani bireylerin erkek ve kadın olarak sınıflandırılmaları anlamına gelmektedir. Bu tür bir ayrımda kadın ve erkeklerin organizmaları arasındaki doğurganlık, cinsel uzuvlar ve üreme gibi biyolojik farklılıklar esas alınmaktadır. Toplumsal cinsiyet ise biyolojiye bağlı değildir, toplumda var olan kültürel, dini, ideolojik sistemlerin güçlendirdiği, geniş bir toplumsal işbölümünün görüntüsü olarak ortaya çıkmaktadır. Toplumsal cinsiyet, cinsiyete dayalı işbölümü ve biyolojik cinsler arasındaki ilişkileri vurgulamak amacıyla, toplumda sadece kadının değil erkeğin de konumunu belirten bir kavramdır. Toplumsal cinsiyet, biyolojik cinsiyetle açıklanamayan sosyal sınıf, ataerkillik, siyaset ve toplumdaki üretim biçimiyle bağlantılı bir anlama sahiptir. Kadın ve erkek farklılığının içeriği genetik olarak belirlenmekte ve büyük ölçüde evrensel bir nitelik taşımaktadır. Buna karşılık, kadınlık ve erkeklik farklılığının içeriği kültürel açıdan belirlenmekte ve değişkenlik göstermektedir (Demirbilek, 2007: 13; Özçatal, 2011: 22; Savcı, 1999: 130; Suğur, 2006: 3). Doğru cevap A'dır.

Ev içinde karşılıksız emeğin özellikleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Karşılıksız emek görünmeyen emektir. Bunun üç temel nedeni vardır. Bunlardan birincisi ev içinde gerçekleştirilen işlere kadınların doğalarının bir parçası olarak bakılması ve bu işlere kadınların doğal (doğallaştırılmış emek) olarak yatkın olduklarının düşünülmesidir. İkincisi, evde yapılan işlerin mesaisinin olmaması ve iş zamanı ile dinlenme zamanının iç içe geçmiş olmasıdır. Bu nedenle de ev işlerinin miktarı belirlenememektedir. Üçüncüsü ise, ev işlerinin karşılığının bulunmamasıdır. Kadınların ev işlerini yapmak ve aile üyelerinin bakımı sağlık ve refahın sağlanması için harcadıkları emeğin karşılığı bulunmamaktadır. • Ev emeği nesnelleşmemiştir. Ev emeği aile içinde duygusal ilişkilerle bağıntılıdır. Kadınların anne ve eş olarak kullanılabilirliği üzerine temellenmiştir. Bu duruma bakım emeği örnek olarak gösterilebilir. • Kadın tarafından üretilen ürünlerin piyasa değeri bulunmamaktadır. Başka bir ifadeyle kadınlar bu ürünleri ev içi tüketim olarak hazırlamaktadırlar. Bu ürünler piyasada satılırsa değişim değeri kazanırlar. Sadece kullanım için üretilen bu ürünler (tarhana, reçel, vb) ücretli emek karşısında değersiz ve ekonomi dışı görülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Hanehalkı aynı evde yahut evin bir bölümünde yaşayan ve geçimlerini birlikte temin eden birbiri ile kan bağı olan ya da olmayan bireylerin oluşturduğu bir yapıdır. Doğru cevap E'dir.

 

 












  


 












  


 












  

Bazı durumlarda aynı hanede iki ayrı aile yaşayabilmektedir. Aynı hanede iki ayrı ailenin bir arada yaşadığı durumlarda da hane içi yardımlaşma yaklaşımının geçerli olmadığı yapılan bir çalışmanın (Hattatoğlu, 2000) sonuçlarında yer almaktadır. Ancak bu durumda eve iş alınması, farklı hanelerden kadınların iş paylaşmasından da ayrılmaktadır. İki ailenin aynı evi paylaşması durumunda eve alınan iş, eğer aracı tarafından mahalleye getirilmemiş de, kadınlardan birinin o fabrikadaki bir tanıdığı yoluyla gelmişse, o zaman bir yandan kadınlar bu işi öncelikle hane içindeki diğer kadınla paylaşmaktadırlar. Burda söz konusu olan iş paylaşmadır, yani her kadın yaptığı iş kadar parasını almakta, yaptığı iş yardım sayılmamaktadır. Doğru cevap D'dir.

On yaş ve üzerindeki kız çocukları ise evde çalışmaya daha çok katılmakta, ailedeki yaşça büyük kızlar kardeşlerinin bakım sorumluluklarını da üstlenmektedir. Dünyada 15–17 yaş grubundaki kız çocuklarının % 90’ının, erkek çocukların ise % 67’sinin ev işlerini paylaştığı bilinmektedir. Böylece endüstriyel evde çalışma salt aile değil, aynı zamanda anne-kız faaliyetine de dönüşmektedir (Erdut, 2011: 72). Kız çocukların yardım tipi, hanenin diğer kadınlarının yardım tipine benzemektedir. Evin işlerini paylaşma kimi durumlarda üstlenme ayrıca eve alınan işe katılma şeklinde olmaktadır. Dolayısıyla hem ev işi hem de eve alınan işi kız çocuklarının paylaşması çok normal görülmektedir. Bu durum kız çocuklarını tıpkı hanenin diğer kadınları gibi emeği üzerine hesap kurulan kişi durumuna getirmektedir. Başka bir ifadeyle tıpkı evdeki diğer kadınların yardımı gibi kız çocuklarının hem ev işi yapması hem de eve alınan işe katkıda bulunması son derece gündeliktir. Erkek çocuklar evde çalışmaya ancak çok çok zor durumlarda kalındığında diğer bir ifadeyle siparişlerin yetiştirilmesi gerektiği dönemlerde yardım etmektedirler (Hattatoğlu, 2000:184). Doğru cevap C'dir.

Kadının akrabalık pozisyonu içinde oynadığı rollerin toplamı onun akrabalık rolünü ifade eder. Aile ve akrabalık ilişkilerinin sık dokulu olduğu toplumlarda bu rollere ilişkin beklenen rol kalıpları daha katı olmaktadır. Evde çalışan kadınlar için akrabalık rolü iş alma ve dayanışma açısından önemlidir. Diğer taraftan kadının akrabalık rolü içerisinde en belirgin hali gelin ya da kayınvalide rolüdür. Özellikle ataerkil toplumlarda gelinin kayınvalidesine karşı gelin olarak sorumlulukları ev üretimi içerisinde yer alan gelinler için ekstra bir yük getirmektedir. Bu durum yaşlı bakımında daha çok karşımıza çıkmaktadır. Çünkü toplumsal yapı gereği yaşlıların bakım işi daha çok kız çocuğu ya da geline düşmektedir. Doğru cevap A'dır.