EV ENDÜSTRİSİ - Deneme Sınavı - 10

Ev endüstrisinde çalışanların çalışma hayatı ve aile hayatı tamamen evde geçmektedir. Bu nedenle evde çalışma, özellikle kadınlar açısından eve kapanmaya neden olmakta, kendilerini dışlanmış ve yalnız hissedebilmektedirler. Kadınlar, hem ev işlerini yapma hem de ellerindeki işi tamamlama baskısı altında diğer kişilerle iletişimleri azalmaktadır

Kayıt dışı ekonomi ve dolayısıyla kayıt dışı istihdam her şeyden önce ekonomik büyümenin bir biçimidir.

Küresel piyasalarda rekabetlerini arttırmak için yatırımcılar giderek iş gücü maliyetlerinin düşük olduğu ülkelere doğru yerelleşmekte ve kayıt dışı istihdam biçimlerine başvurmaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumunca Temmuz- Ağustos-Eylül 2005 dönemine ilişkin olarak yapılan saptamaya göre, ülkemizdeki toplam istihdamın (22.838 bin) yarıdan çoğu (yüzde 51,1) kayıt dışıdır.

Günümüzde formel ekonomi kendi içinde mali sektor ve reel sektör biçiminde ikiye ayrılabilir.

Türkiye'de reel sektör göz önünde tutulduğunda küresel üretim ağlarında yer alan ve emek yoğun imalat aşamasında yoğunlaşan bir işletme yapısı ile karşılaşılmaktadır. Özellikle uzmanlaşmanın gerçekleştiği dokuma, giyim, elektronik ve otomotiv iş kollarında işletmelerin yoğunlaşması bu durumu doğrulamaktadır.

Siparişle çalışmada, çevreden alınan siparişler yapılıp müşteriye teslim edilmektedir. Bu çalışmada müşteri modeli, işin türünü belirleyip malzemeyi vermekte veya malzeme için para vermektedir. Çeyiz işleri, tatlı yapımı işlerinde olduğu gibi. Siparişle çalışmada, bir işyeriyle anlaşılarak siparişle çalışılması da mümkündür. Pul, boncuk işleme, şeker sarma, etiketleme, altın ve gümüş işçiliği fason çalışma örnekleridir.

Kanunda yapılan iş sözleşmesi tanımından yola çıktığımız zaman iş sözleşmesinin işgörme, ücret ve bağımlılık şeklinde üç unsuru bulunmaktadır.

İş sözleşmesini diğer sözleşmelerden ayıran en önemli unsur, bağımlılıktır. İşçi, iş sözleşmesinden doğan bağımlılık unsuru gereğince çalışmasını işverenin talimatına bağlı olarak ve onun gözetim ve denetimi altında yapar

Geçmişte, evde çalışanların işverenle olan hukuki ilişkilerinin eser sözleşmesine dayandığı ifade edilen görüşlerden biriydi. Evde çalışmada, işin evde yapılmasından dolayı işverenin denetim ve gözetimi yoktur. Evde çalışmada, iş sözleşmesinin asli unsuru olan bağımlılık unsuru ve denetimin çok zayıf olması, bu çalışmanın iş sözleşmesine dayalı olduğunun kabul edilmesini zorlaştırmaktadır. İşveren, yapılan işin kalitesinden memnun olmadığında evde çalışanlara bir daha iş vermeyecektir. Oysa işverenle alt işveren arasında eser sözleşmesi çerçevesinde yapılan işlerde, alt işverenin yaptığı işin asıl işveren tarafından beğenilmemesi halinde bu durum ücrette indirime neden olacaktır. Bu durum, evde çalışmayı eser sözleşmesinden ayıran en önemli unsurdur. Ancak, bu durum bile özel bir kanun hükmü olmadığı sürece evde çalışmayı iş sözleşmesi kavramına sokmaya yetmecektir. Evde çalışma, işyerleri için büyük bir esneklik sağlamakla birlikte evde çalışma ile ilgili kanuni düzenleme bulunmadığı için iş hukukunun kapsamı dışındadır. Çalışmanın zaman esasına değil parça başına dayalı olarak yapılması, gerekli
malzeme ve bazen araçların genelde işveren tarafından sağlanması da bu çalışmanın, bir iş sözleşmesinden daha ziyade eser sözleşmesine dayandığını gösterdiği ifade edilmektedir.

İşgücü yoğun bir sektör olduğundan giyim sanayi alıcının koşulları belirlediği küresel üretim şubelerinin en yaygın örneğidir. Kadın çalışanlar (oranı yüzde 80'den cok olduğu kestirilen) bu sektörde çok geniş bir kesim oluşturmaktadır.

2001 yılında OECD ülkeleri tarımı desteklemek için 311 milyar ABD doları ödemiştir. Bir başka deyişle, gelişmiş ülkelerin kendi tarım çalışanlarına günlük yaklaşık 1 milyar ABD doları destek verdiklerini vurgulamak gerekir.

Vergi ve benzeri fon gibi, işcilik üzerinden ödenen yüksek oranlarda kamusal kayıt dışı ekonomilerde bulunmadığından bu sektördeki üretim maliyetleri düşük olacak, bunun sonucunda satış fiyatları düşük gerçekleşecek, yurt içi ve yurt dışı pazarlarda işletmeler rekabet gücü kazanacaktır.

Pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de belirli bir yaşın altındaki çocukların çalıştırılmaları kanunlarla yasaklanmıştır. Bu nedenle, çıraklık okuluna gidenler hariç, çalışan çocukların herhangi bir kamu kurum ve kuruluşunda kaydı bulunmamaktadır. Çocuk işçilerin iş güvenceleri yoktur. Çalışma süreleri uzun, ücretleri düşüktür. Çocuk işçiler çalıştıkları yerlerde işveren ya da yetişkin çalışanlar tarafından kötü muameleye maruz kalmaktadırlar.

Anayasamızın "Sosyal Hakkı" başlığı adı altında yer alan 60. Maddesine göre "Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar" ibaresi yer almaktadır.

Ev endüstrisinde çalışanlar kendi hesaplarına da çalışabilirler.

Eserin kabulü yüklenicilerin değil iş sahibinin borçları arasındadır.

Ev endüstrisinde çalışanın kasten gizlenen ve usulüne göre gözden geçirme sırasında fark edilmeyecek olan ayıplar için sorumluluğu devam eder ifadesi ayıp nedeniyle sorumluluk borcu ile ilişkili bir ifadedir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun amacı, “işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir” (m.1/I)

Doğru cevap B seçeneğidir.

İşveren, yönetim hakkına dayanarak vereceği talimatlarla çalışmanın nerede, ne zaman, nasıl ve hangi sıra ile yapılacağını, çalışma süresini belirlemektedir. Evde yapılan çalışmada ise işveren, işin yürütümünü ve işçinin çalışma şeklini düzenleme imkanına kural olarak sahip olmayıp sadece işin başlangıç ve bitiş zamanını belirleyebilir.

Doğru cevap D seçeneğidir.