EV ENDÜSTRİSİ - Deneme Sınavı - 14

7 sayılı evde çalışma sözleşmesinde yapılan tanımdan yola çıkıldığında, kendi evinde ya da işyeri dışında olmak kaydıyla kendi seçtiği yerlerde gerekli özerklik ve ekonomik bağımsızlığa sahip olanların 177 sayılı Sözleşmenin kapsamına girmeyeceği ifade edilmektedir. Çünkü Sözleşme, sadece bağımlı olarak evde çalışanları kapsamına almaktadır. Yapılan tanım, bağımlı olarak evde çalışanlara ilişkindir. Doğru yanıt B’dir.

İşin yapıldığı yer, işverene ait binanın/yerin dışındadır. Ancak evde çalışmanın bütün türleri ‘ev eksenli’ olmak zorunda değildir. İş, komşu iş istasyonları, atölyeler veya işverene ait olmayan yerlerde/binalarda yapılabilir. Bu durum, aynı zamanda işverenin çok az bir doğrudan yönetiminin söz konusu olduğunun veya çalışma yöntemine ilişkin çok az düzenleme yapılabildiğinin de göstergesidir. Doğru yanıt C’dir.

Kendi hesabına çalışmada ürünler hazırlandıktan sonra pazarda satılmaktadır. Kendi hesabına çalışanlar, kendi karar verdikleri malzemelerle, karar verdikleri ürünleri tasarlayıp ürettikten sonra fiyatlandırmakta ve satmaktadırlar. Bu çalışmada, önceden belirlenmiş bir alıcı yoktur. Doğru yanıt A’dır.

Geleneksel ev endüstrisinde; daha çok vasıf gerektirmeyen, emek yoğun çalışmanın olduğu ve el işleri yapılır. Yeni iletişim ve bilgi teknolojilerinin sağladığı imkânlarla daha nitelikli işler de ev endüstrisi kapsamında yapılır olmuştur; tercümanlık, yazarlık, mühendislik bunlara örnek verilebilir. Doğru yanıt B’dir.

yeni iletişim ve bilgi teknolojilerinin sağladığı imkânlarla daha nitelikli işler de ev endüstrisi kapsamında yapılır olmuştur. Bunları da evde tele çalışma olarak adlandırabiliriz. Paketleme ve etiketleme İmalat endüstrisine ilişkin, geleneksel ev endüstrisi kapsamındaki işlerden biridir, tele çalışma değildir. Doğru yanıt C’dir.

Ev endüstrisinin özelliklerini; emek yoğun üretime dayanması, büyük ölçüde parça başına ücret veya götürü ücrete dayanması, ev endüstrisinde yapılan işlerin çok çeşitli olması ve kayıt dışı olması olarak sıralayabiliriz. Doğru yanıt C’dir.

Çalışma saatlerini kendisinin ayarlaması çalışanlara sağladığı faydalardan biridir, işverenlere değil. Doğru yanıt A’dır.

Ev endüstrisinde işin evde yapılmasının işveren açısından ortaya çıkardığı en büyük olumsuzluk, işin işverenin gözetim ve denetimi dışında yapılmasıdır. Doğru yanıt E’dir.

Ev endüstrisinin ortaya çıkmasında ve gelişiminde etkili olan faktörleri yoksulluk, ailevi yükümlülükler, küreselleşme, kayıt dışılık ve teknolojik gelişmeler olarak sıralayabiliriz. Doğru yanıt B’dir.

Parça başına ücret, yapılan işe bağlı olarak hesaplanan ücrettir. Bu ücret türünde parça sayısı, uzunluk, ağırlık ve büyüklük gibi birimler esas alınarak işçinin alacağı ücret belirlenir. Doğru yanıt E’dir.

çalışma hayatında çalışma ilişkilerinin niteliğini değiştirmesi bakımından 18. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de yaşanan Sanayi Devrimi önemli bir dönüm noktası olmuştur. Nitekim, 18. yüzyılın o güne kadar insanlık tarihinde “en çok değişen” ve “en çok değiştiren” yüzyıl olduğu ifade edilmektedir.

16. yüzyıldan 18. yüzyılın sonlarına kadar devam eden dönemde, feodal düzen yıkılmaya ve kuvvetli idari merkezler kurulmaya başlanmıştır. Bu dönemde, aynı şehirde faaliyette bulunan ve aynı mesleği icra edenlerin biraraya gelmek suretiyle oluşturdukları lonca adı verilen meslek örgütleri oluşturulmuştur. Lonca sisteminde, bir grup veya sınıf farkından çok bir çıkar birliği söz konusudur.

İngiltere’de ev endüstrisinde çalışanların korunmasına ve çalışma şartlarının düzenlenmesine ilişkin olarak 1901 yılında Fabrikalar ve Atölyeler Kanunu’nda yapılan değişiklikle iş müfettişleri yerine mahalli yönetim makamı tarafından evlerde çalışanların kayıtlarının tutulması ve ilgili bakanlığın özel emriyle belirlenecek işkollarındaki bütün çalışanlara bu kayıt işlemi zorunluluğu getirilmiştir. Bu tarihten sonra evde çalışanlar özel bir endüstri olarak kabul edilmiştir.

Ev endüstrisinde çalışanlar açısından ortaya çıkan bir olumsuz durum da ücretlerin düşüklüğüdür. Ücretlerin düşük olmasında aşağıdaki nedenlerin etkili olduğunu söyleyebilmek mümkündür.

• Evde çalışma, birçok durumda tarım işi gibi başka bir işle birleşmekte ve bu tür çalışmadan beklenen ücret bazı kişiler için tamamlayıcı bir nitelik taşımasından ötürü normal ücret düzeyinin altında kalmaktadır.

• Ev endüstrisinde çalışmanın daha ziyade kadınlar, yaşlılar ve çocuklar tarafından yapılması nedeniyle önerilen her ücret kabul edilmektedir.

• Ev endüstrisindeki çalışmalar, çok düşük bir ücret karşılığında olsa bile evde kalabilmek için çocuklu ve evli kadınlar tarafından tercih edilmektedir.

• Ev endüstrisinde evde çalışanların ücret düzeylerinin düşük olmasının bir diğer nedeni de, bu işçilerin güçsüz olmalarıdır.

Teknolojik gelişmelerle birlikte hızı artan küreselleşme tüm dünyayı etkileyen, hiçbir ülkenin dışında kalamadığı bir süreçtir. İlk olarak 1960’larda ortaya çıkan küreselleşme kavramı, 1980’lerde sık bir şekilde kullanılmaya başlanmış, 1990’lara gelindiğinde ise bilim adamlarının önemini kabul ettiği anahtar bir sözcük haline gelmiştir. Teknolojik alanda yaşanan gelişmeler, ideolojik alanda yaşanan gelişmeler, gelişmiş ülkelerin iç piyasalarının doyması ve 1970’lerde yaşanan petrol krizi sonrasında dış piyasalara açılma arayışı sonucunda ekonomik faaliyetlerin artması küreselleşmenin ortaya çıkışında etkili olan faktörlerdir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda işçi ve işveren ilişkileri, 1908 Meşrutiyet dönemi ile başlamaktadır. Öncesinde çalışma hayatına ilişkin bazı düzenlemelerin yapıldığı görülmekle birlikte bu dönemde çalışanların kömür madenlerinde yoğunlaşmış olması nedeniyle yapılan düzenlemeler bu alanda çalışanlara yöneliktir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda halıcılık alanında, 1910-1913 yılları arasında 19.445 tezgahta 60.082 kişi çalışmaktadır. Bu tezgahların ve çalışanların büyük bölümü İstanbul, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde bulunmaktadır. 1908’de Şark Halı Şirketi İzmir, Sivas, Burdur, Isparta, Haçin, Urla, Maraş ve Kırkağaç’ta imalathaneler kurmuş ve diğer halı dokuyan kasabalarda da acenteler aracılığı ile üretimi organize etmeye başlamıştır.

1980’li yıllarda liberal politikalara geçilmesi ve dışa açılma politikalarının uygulanmasıyla birlikte ülkemizde bulunan işyerleri yoğun bir rekabetin içinde olmuşlar ve varlıklarını devam ettirebilmek için maliyetlerini düşürecek politikalara yönelmişlerdir. Üretimin esnekleştirilmesine bağlı olarak dışsallaştırılması ülkemizde de işverenlerin işçilik maliyetlerini düşürebilmek için başvurdukları bir yol olmuştur. 1980’li yıllarda ev endüstrisi kapsamında çalışanlara iş verilmesi yaygınlaşmıştır.

1926 tarihli ve 818 sayılı Borçlar Kanunu uzun bir süre uygulandıktan sonra 2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türk Borçlar Kanunu’nda “Evde Hizmet Sözleşmesi” başlığı altında bazı hükümlere yer verilmiştir.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (International Labour Organization-ILO) evde çalışanlara yönelik çalışmaları vardır. Nitekim, ILO’nun uzun yıllar süren çalışmalarından sonra 20.06.1996 tarihinde 117 sayılı Evde Çalışma Hakkında Sözleşme ve yine aynı tarihte 184 sayılı Evde Çalışma Hakkında Tavsiye Kararı kabul edilmiştir.