EV ENDÜSTRİSİ - Deneme Sınavı - 1

İstihdam, bir toplumda çalışma ve gelir sağlama isteğinde olan bireylerin hizmetlerinden yararlanılmak üzere çalıştırılmasıdır.

Yasal nitelikte olan, ancak ulusal gereklere uygun olarak kayıt altına alınmayan, resmî makamlara bildirilmeyen her türlü ücretli faaliyet “bildirilmemiş” veya “enformel istihdam” olarak kabul edilmektedir.

Enformel sektörde çalışanları örneklerle şöyle sıralayabiliriz: •
Az topraklı çiftçiler, •
Mevsimlik tarım işçileri, •
Esnaf tipi olarak da adlandırabileceğimiz 2-3 kişiyi geçmeyen küçük (mikro) işletmelerin sahipleri ve çalışanları, •
Sokak satıcıları (seyyar satıcılar, işportacılar), •
Kapıdan pazarlamacılar, •
Ücretsiz aile işçileri dahil her türlü ücretsiz çalışanlar, •
Sözleşmesiz çalışan çıraklar, •
Gündelikçi temizlikçiler, •
Yevmiyeliler (örneğin işçi pazarında yevmiyeli iş arayanlar), •
Parça başı ya da götürü işler bularak çalışanlar, •
“Çile atölyeleri” de denilen küçük işyerlerinde iş geldikçe çalışanlar, •
Tamir-bakım hizmetlerindeki dükkanların iş çıktığı takdirde çağırarak işe gönderdikleri kişiler, •
Götürü iş alanların işi yetiştirmek için geçici olarak çalıştırdığı kişiler, •
Çöp ayıklayıcılar ve toplayıcılar, •
Pazarcılar ve yanlarında çalıştırdıkları kişiler, •
Sipariş alarak ya da kendi adına evde satılabilir şeyler üretenler, •
Aracılardan parça başı iş alıp evde çalışanlar, vb.

Tipik istihdam şeklinin dört temel unsuru bulunmaktadır. Bunlar: •
İş sözleşmesinin (akit) belirsiz süreli olması, •
Gerçekleştirilen çalışmanın tam zamanlı yapılması, •
Tek işverene karşı çalışan sorumluluğunun bulunması, •
Haksız iş akdinin feshine ya da işten çıkarılmaya karşı çalışanın iş hukuku koruması ve güvencesi altında bulunmasıdır.

Fonksiyonel esneklik; işçilerin iş tanımlarının değişen üretim yükümlülüklerine bağlı olarak değiştirilebilmesidir. Fonksiyonel esneklik işletmenin iç hareketliliğini artırıcı önlemleri içermektedir. Ücret

A tipik istihdam, yeni istihdam olanakları yaratmayı amaçlayan ve bir ölçüde işsizliğe çözüm olabilecek bir istihdam modeli olarak değerlendirilmektedir. Bu değişimi ortaya çıkaran faktörleri sosyoekonomik, teknolojik ve psikolojik faktörler olarak sınıflandırmak mümkündür. 

Teknolojik Faktörler: •
Teknolojik değişimlerin üretim şeklinde ve yapısında meydana getirdiği değişimler, •
Yeni teknolojiler ile birlikte yeni işlerin ortaya çıkması, •
Makinelerin kullanım ömürlerinin uzaması, •
İletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı değişim, •
Elektronik ticaretin her geçen gün artması şeklinde sıralanabilir.

A tipik istihdamın işveren için sakıncaları;

düşük kalifiye personel, yüksek işgücü devri, düşük personel bağımlılığı, motivasyon sağlama problemleri, özen/ihtimam eksikliği, personeli elde etme güçlüğü, denetim eksikliğidir.

Part-time çalışmayı geçici nitelikteki ekonomik ve teknik nedenlerle yapılan diğer kısa süreli çalışmalardan ayıran üç temel özellik bulunmaktadır. Bunlar: •
Sürekli olması, •
Düzenli yapılması, •
İsteğe bağlı olmasıdır.

Part time çalışmanın işletmeler tarafından tercih edilmesinin nedenleri: •
İşgücü maliyetlerinin az olması, •
İşgücünün daha verimli olması, •
Ekonomik durgunluğa bağlı talebin dolayısıyla da üretimin azalması halinde işletmeye esneklik sağlaması, •
Kalifiye işgücüne olan talebin artması.

Çağrı üzerine çalışma uygulamasının özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir: 

•
Çağrı üzerine çalışma kısmi süreli bir çalışma türüdür. •
Çağrı üzerine çalışmada iş sürelerinde sınırlamalar vardır. 
•
Çağrı üzerine çalışma sözleşmesi yazılı olarak yapılır. •
Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede çalışan çalıştırılmasa dahi ücrete hak kazanır. •
Çağrı üzerine işe çağrılan çalışan, belirlenen süre dahilinde kendisine verilen işi yerine getirmekle yükümlüdür. •
Çağrı üzerine çalışmaya ilişkin kurallara uymayan işveren hakkında idari para cezası öngörülmüştür.

Arapça kökenli bir kelime olan istihdam, Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde bir görevde bir işte kullanma olarak tanımlanmaktadır.

Enformel sektörde çalışanları örneklerle şöyle
sıralayabiliriz:
• Az topraklı çiftçiler,
• Mevsimlik tarım işçileri,
• Esnaf tipi olarak da adlandırabileceğimiz 2-3 kişiyi geçmeyen küçük (mikro) işletmelerin
sahipleri ve çalışanları,
• Sokak satıcıları (seyyar satıcılar, işportacılar),
• Kapıdan pazarlamacılar,
• Ücretsiz aile işçileri dahil her türlü ücretsiz çalışanlar,
• Sözleşmesiz çalışan çıraklar,
• Gündelikçi temizlikçiler,
• Yevmiyeliler (örneğin işçi pazarında yevmiyeli iş arayanlar),
• Parça başı ya da götürü işler bularak çalışanlar,
• “Çile atölyeleri” de denilen küçük işyerlerinde iş geldikçe çalışanlar,
• Tamir-bakım hizmetlerindeki dükkanların iş çıktığı takdirde çağırarak işe gönderdikleri kişiler,
• Götürü iş alanların işi yetiştirmek için geçici olarak çalıştırdığı kişiler,
• Çöp ayıklayıcılar ve toplayıcılar,
• Pazarcılar ve yanlarında çalıştırdıkları kişiler,
• Sipariş alarak ya da kendi adına evde satılabilir şeyler üretenler,
• Aracılardan parça başı iş alıp evde çalışanlar, vb.

Tipik istihdam şeklinin dört temel unsuru bulunmaktadır. Bunlar:
• İş sözleşmesinin (akit) belirsiz süreli olması,
• Gerçekleştirilen çalışmanın tam zamanlı yapılması,
• Tek işverene karşı çalışan sorumluluğunun bulunması,
• Haksız iş akdinin feshine ya da işten çıkarılmaya karşı çalışanın iş hukuku koruması ve
güvencesi altında bulunmasıdır.

OECD’ye göre beş farklı esneklik türü bulunmaktadır (Kutal, 2008: 49).
Bunlar:
• İşçi sayısının işletmenin gereksinimlerine göre ayarlandığı, dışsal sayısal esneklik,
• Üretim sürecinin altsözleşmeler yoluyla parçalandığı ve taşeron ilişkilerinin yaygınlaştığı
dışsallaşma,
• Çalışma saatlerini pazar ve işletme gereksinimleri doğrultusunda düzenlenmesini sağlayan içsel
sayısal esneklik,
• Emek gücünün farklı biçimlerde istihdam edilebildiği işlevsel esneklik,
• Üretkenlik ve piyasa koşullarına göre emeğin ödüllendirilebilmesine ön açan ücret esnekliği,

Çalışma Hayatında Esneklik isimli çalışmasında, esnekliğin farklı türleri ayrıntılı olarak
anlatılmıştır. Buna gore:
Sayısal esneklik; işletmelerin, arz ve talepte yaşanan dönemsel değişimlere hızlı yanıt verebilme
gereksiniminin ürünü olarak, “geçici istihdam, alt işveren uygulaması ve part-time işçi istihdamı” gibi
farklı yollarla, işgücü miktarını değiştirebilme serbestîsi olarak ifade edilmektedir.
Fonksiyonel esneklik; işçilerin iş tanımlarının değişen üretim yükümlülüklerine bağlı olarak
değiştirilebilmesidir. Fonksiyonel esneklik işletmenin iç hareketliliğini artırıcı önlemleri içermektedir.
Ücret esnekliği; işletmelerin piyasaya gerekli uyum mekanizmalarının geliştirilmesi bakımından
ödemeler sistemini düzenleyen ücret esnekliğinde, ödenen ücretler, verimlilik, işletmenin ekonomik
yapısı, performans, sahip olunan yetenekler vb. parametreler eşliğinde değerlendirilmektedir.
Uzaklaştırma stratejileri; Bu esnekliğin benimsenmesinde ekonomik nedenler, konjonktürel
dalgalanmalar, teknolojik gelişmeler, yasal yükümlülükler, taşeron çalıştırılması zorunlu, uzmanlık
gerektiren işler” gibi faktörler rol oynamaktadır. Çalışma hayatında yaygın olarak kullanılan bu türde
yapılan işin başka işyerlerinde ya da başka işletme içinde başka işçilerin çalıştırılarak gerçekleştirilmesi
söz konusudur.
Zamana göre esneklik; işletmenin işçiyi normal iş saatleri dışında da farklı sürelerle çalıştırabilmesini
ifade etmektedir.

Teknolojik Faktörler:
• Teknolojik değişimlerin üretim şeklinde ve yapısında meydana getirdiği değişimler,
• Yeni teknolojiler ile birlikte yeni işlerin ortaya çıkması,
• Makinelerin kullanım ömürlerinin uzaması,
• İletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı değişim,
• Elektronik ticaretin her geçen gün artması şeklinde sıralanabilir.

2007-2013 Dokuzuncu Kalkınma Planı’nda İstihdamın Artırılması Gelişme Ekseni altında, işgücü piyasasına yönelik olarak bu konunun önemine değinilmiş ve aşağıdaki hedefler belirlenmiştir:
• Esneklik ve güvence arasında dengenin sağlanması,
• İstihdam üzerindeki yüklerin kademeli bir şekilde azaltılması,
• Tüm bireylere eşit istihdam fırsatlarının sağlanması,
• Sosyal diyaloğun güçlendirilmesi.

Ekonomik ihtiyaç

İşsizlik

Çocuk ve yaşlı bakımı