ETKİLİ İLETİŞİM TEKNİKLERİ

Benlik, kişilik gibi anlaşılması güç ve karmaşık bir kavramdır. Bu kavramın anlaşılması ve yapısını oluşturan öğelerin çözümlenmesi için, insanın kendi kendisine sorduğu sorulara içtenlikle cevap araması gerekir. Böylece insan, kim olduğu, amacının ne olduğu, ne yapabileceği, nelere değer verip,
inanıp bağlanacağı sorularına yanıt arayarak benliğini tanır. Aslında, benliğin gelişmesi, oluşması ve yapısı, bütün yaşam boyu bu sorulara bilerek ya da bilmeden, bilinçli ya da bilinçsiz olarak cevap aramakla geçer. İnsanın duygusu, düşüncesi, davranışı, tutumu, eylemi bu soruların yanıtını bulmaya yönelmiştir. O halde benlik, insanın özellikleri, amaç ve beklentileri, yetenek ve olanakları, değer yargıları ve inançlarından oluşan, durağan olmayan, her an değişen bir yapıdır.

Benliğin insan yaşamındaki görevleri şunlardır:

• İçgüdülerden ve dürtülerden kaynaklanan güdüleri engellemek, denetlemek ve düzenlemek
• Çevredeki nesne ve kişilerle bağlantı kurmak
• Gerçeği tanımak, denemek, anlamak
• Gerçeğe uyum sağlamak
• Çevreden gelen uyarımları sınırlamak, sıralamak, zamanlamak
• Algılamak, saklamak, hatırlamak, düşünmek, karşılaştırmak, çıkarımlar yapmak,
yargıya varmak
• Kavramları birleştirmek ve bütünleştirmek
• Kişinin karşılaştığı engelleri aşabilecek güçleri toplamak
• Geleceğe ilişkin beklenti ve amaçlar saptamak
• Kişiliği kaygıdan kurtaran savunma düzenlerini kullanmak

Ana-baba benliğine sahip olan kişi iletişim kurarken genellikle;

• Yargılar,
• Denetler,
• Ders verir,
• Akıl öğretir,
• Korur ve kollar,
• Sahip çıkar,
• Problem çözer,
• Bireylerin kısıtlar ve önyargı ve kalıpları vardır

Günümüzde “empati” denildiğinde akla Carl Rogers ve onun konuya ilişkin çalışmaları gelir. Psikoterapi alanında empatik iletişim kurma becerisiyle ünlenmiş Rogers’ın adı ile empati kavramı adeta özdeş hale gelmiştir. Doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

İnsanları ikna etmenin birinci önceliği insanlara karşı saygılı olmak, ilgi göstermek ve bu yolla insanların gönlünü ve sevgisini kazanmaktır. Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Çocuğun kendi benliğinde olanla olmayanı ayırabilmesi, üç yaşından sonra başlar. Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

Benliğin insan yaşamındaki görevleri ise şunlardır (http://www.toplumdusmani.net/ modules/wordbook/entry.php?entryID=2340) :
• İçgüdülerden ve dürtülerden kaynaklanan güdüleri engellemek, denetlemek ve düzenlemek
• Çevredeki nesne ve kişilerle bağlantı kurmak
• Gerçeği tanımak, denemek, anlamak
• Gerçeğe uyum sağlamak
• Çevreden gelen uyarımları sınırlamak, sıralamak, zamanlamak
• Algılamak, saklamak, hatırlamak, düşünmek, karşılaştırmak, çıkarımlar yapmak,
yargıya varmak
• Kavramları birleştirmek ve bütünleştirmek
• Kişinin karşılaştığı engelleri aşabilecek güçleri toplamak
• Geleceğe ilişkin beklenti ve amaçlar saptamak
• Kişiliği kaygıdan kurtaran savunma düzenlerini kullanmak

Bu durumda doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

Çocuk benliğine sahip kişiler iletişimlerinde ağırlıklı
olarak şu ifadelere yer vererek konuşurlar:
• “Banane!”
• “Hemen!”
• “Nasıl?”
• “İstiyorum!”

E şıkkındaki ifade ana-baba benliğine sahip kişilerin iletişimlerinde ağırlıklı olarak kullandıkları ifadelerden biridir.

Benmerkezcilik (egosantrizm), başkalarının varlığını ve çıkarlarını göz ardı ederek kendini ve sorunsalını her şeyin merkezine koyma tutumu ve davranışıdır. Benmerkezcilik, başkasının görüşlerini ve bakış açılarını anlamada yetersiz olma, kendi gördüğü ve düşündüğü şeyleri herkesin gördüğünü zannetmektir. Benmerkezci düşünme, insanların doğal olarak başkalarının hak ve ihtiyaçlarını görmemeleri gibi bir talihsizlikten kaynaklanır.

Bazıları benmerkezcilikle bencilliği karıştırsa da, bu ikisinin farklı ama ilişkili iki kavram olduğu görülür. Bencillik; her olayda, her işlemde kendi menfaatını düşünme ve her işten çıkar sağlama düşüncesidir. Benmerkezcilik ise dünyayı “ben”e dayanarak algılamaya ve yorumlamaya karşılık gelir. Eğitim bilimciler bencillik ve benmerkezcilik düşüncesinin genel olarak 2-7 yaşları arasındaki evrelerde kazanıldığını söylemektedir.

En genel tanımı ile empati, bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi olarak tanımlamıştık. İletişim ise toplum içinde yaşayan insanın kendisini ve çevresini daha iyi tanımasını ve başkaları ile uyumlu ilişkiler gerçekleştirmek için etkileşim kurabilme ve bu etkileşimi geliştirme becerisidir. İnsan topluluğu ve davranışları ile ilgili her dalın iletişimle ilgilenmesi gerekmektedir. İletişimin gerçekleşmesinde empati en temel eylem olmalıdır.

Benmerkezcilik dönemi (egosantrizm dönemi), insanda 6 yaş civarında sona erer. Daha doğrusu, ermesi gerekir. Ancak çevremize baktığımızda, birçok yetişkinin hala bu dönemde olduğunu ve bu dönemde yaşadığını görürüz.

Benlik, bireye çevresindeki olguları bilinçli olarak ayırt etme imkânı veren ve özü yalnızca insan ilişkilerinden oluşan kişilik kesimidir. Toplumsal benlik, bireyin tüm davranış örüntülerini ve tecrübelerinin sonuçlarını içerir. Benlik, kişini kendini koruyabilmek, hayatını sürdürebilmek ve gerçekliğin çeşitli yönleriyle etkileşimde bulunabilmek için gerekli olan davranışların yapılaşmasını sağlayan kuramsal süreçler dizisidir.

Benliğin insan yaşamındaki görevleri ise şunlardır (http://www.toplumdusmani.net/
modules/wordbook/entry.php?entryID=2340) :
• İçgüdülerden ve dürtülerden kaynaklanan güdüleri engellemek, denetlemek ve düzenlemek
• Çevredeki nesne ve kişilerle bağlantı kurmak
• Gerçeği tanımak, denemek, anlamak
• Gerçeğe uyum sağlamak
• Çevreden gelen uyarımları sınırlamak, sıralamak, zamanlamak
• Algılamak, saklamak, hatırlamak, düşünmek, karşılaştırmak, çıkarımlar yapmak,
yargıya varmak
• Kavramları birleştirmek ve bütünleştirmek
• Kişinin karşılaştığı engelleri aşabilecek güçleri toplamak
• Geleceğe ilişkin beklenti ve amaçlar saptamak
• Kişiliği kaygıdan kurtaran savunma düzenlerini kullanmak

Eric Berne tarafından ortaya atılmış olan Transaksiyonel Analiz (TA), kişilik, kişilerarası ilişkiler, iletişim, gelişim, yaşam, psikopatoloji, psikoterapi gibi çok geniş bir yelpaze üzerinde insan davranışını açıklayan bir yaklaşımdır.

İnsan ilişkilerinde ana-baba benliği çok baskın olan kişi, karşısındakini dinlemeye
veya duygusunu anlamaya değil, duygusunu değiştirmeye çalışır. Ana-baba benliğine sahip olan kişi iletişim kurarken genellikle (www.enoktaakademi.com);
• Yargılar,
• Denetler,
• Ders verir,
• Akıl öğretir,
• Korur ve kollar,
• Sahip çıkar,
• Problem çözer,
• Bireylerin kısıtlar ve önyargı ve kalıpları vardır.

Çocuk benliğine sahip olan kişi iletişim kurarken genellikle 
• Kontrolsüzdür,
• Sorumsuz davranır,

• Sabırsızdır,
• Merak eder,
• Yaratıcıdır,
• Hazza yöneliktir,
• İçinden geldiği gibi davranır ve
• Benmerkezcidir.

Yetişkin benliğine sahip olan kişi iletişim kurarken genellikle (www.enoktaakademi.com);
• Akılcıdır,
• Paylaşır,
• Anlar,
• Geliştirir ve
• Çözüm bulmaya yöneltir.
Örnek vermek gerekecek olursa, yetişkin benliğine sahip kişiler iletişimlerinde ağırlıklı olarak şu ifadelere yer vererek konuşurlar:
• “… olmalı.”
• “Öyle mi?”
• “Beraber düşünelim”

İnsan ilişkilerinde ana-baba benliği çok baskın olan kişi, karşısındakini dinlemeye
veya duygusunu anlamaya değil, duygusunu değiştirmeye çalışır. Ana-baba benliğine sahip olan kişi iletişim kurarken genellikle (www.enoktaakademi.com);
• Yargılar,
• Denetler,
• Ders verir,
• Akıl öğretir,
• Korur ve kollar,
• Sahip çıkar,
• Problem çözer,
• Bireylerin kısıtlar ve önyargı ve kalıpları vardır.

İçinden geldiği gibi davranma çocuk benliğine sahip olan kişinin özelliklerinden biridir.  Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

İnsanlar ilişkilerinde genellikle üç temel yaklaşımdan birini benimserler
(www.enoktaakademi.com):
• Saldırgan davranış biçimi
• Çekingen davranış biçimi ve
• Güvenli davranış biçimi

Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.