ETKİLİ İLETİŞİM TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 15

Dinleme sürecinin belli bir takım basamaklarla gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Bu basamaklar; işitme, iletiye odaklanma, idrak (anlama) ve yorumlama, çözümleme ve değerlendirme, cevaplama, hatırlama biçiminde sıralanabilir.

Dinleme gelen seslerin, iletilerin kod açımının yapılması ve anlamlandırılması ile ilişkilidir. Bazı insanlar dinlemenin nefes almak kadar doğal olduğunu düşünürler. Oysa ki bu doğal değildir. Konuşmacı bir iletiyi doğru ilettiğini zannederken karşısındaki insanların söylediklerini farklı anlamlandırdığını görebilir. Bunun nedeni her insanın yaşamında farklı deneyimlere sahip olmaları ve söylenenleri kendi görüş açılarını temel alarak yorumlamalarıdır.

Aktif dinlemenin engelleri aşağıdaki biçimde sıralamak mümkündür:
- Çevresel Engeller
- Fizyolojik Engeller
- Psikolojik Engeller ; seçici dinleme, olumsuz dinleme tutumları, kişisel tepkiler, kötü güdülenme.

Aktif dinleme yapmak, dinleyicinin kulağına çarpan sözcükleri “işitmesi” değil, karşılıklı bir etkileşimdir. Aktif dinlemenin üçüncü üstün yanı, bir kimseyi iyi tanımaya olanak vermesidir. Aktif dinlemenin birçoğu iletişim gürültülerinden kaynaklanan ya da onlara bağlı olarak söz konusu olan birtakım engelleri söz konusudur. Bunları aşağıdaki biçimde sıralamak mümkündür: çevresel engeller, fizyolojik engeller, psikolojik engeller.

Kişi kendisine, “Anlattıklarımın önemine, değerine öncelikle ben inanıyor muyum?” sorusunu yöneltir.

Sesi, dinleyiciye rahatça işittirebilmek işitebilirlikle ilgilidir. Diğer şıklar hoşa giderlikle alakalıdır.

Dinleyici, konuşanın ögelerinden birisidir. II ve III ise ortam ögesinde dikkat edilmesi gereken hususlar arasında yer alır.

İyi bir konuşma, ilginç ve değerli konuları kapsar çünkü seçilen konu hem dinleyicilerin hem de konuşmacının ilgisini çekmelidir.

Konuşurken dinleyicilerle sanki karşılıklı bir konuşma yapıyormuş gibi davranılmalıdır. Böylece cümle kurma şeklindeki resmiyet gider, konuşmaya sıcak ve canlı bir hava getirilir.

Konuşmacı için önemli olan, aşırı teknik dilden uzak, sıradan bir dinleyiciye neyin anlatılıp neyin anlatılamayacağının bilinmesidir. Soyutlamalardan kaçabilmenin yollarından birisi tanımlardır. Tanımlarla sadece dışsal olaylar değil, içsel duygular da aktarılır. Bir başka yol ise karşılaştırma yapmaktır. Böylelikle bilinen terimler kullanılarak konuşmacının konusu üzerinde dinleyicileri yoğunlaştırmak mümkündür.

Konuşmacı perspektifi, inanırlığın boyutlarını kapsayan üst başlık olarak düşünülmelidir. Bilgi/uzmanlık, güvenirlik/çıkar, kişilik, tutumlar ve sosyo-kültürel ortamlar bu boyutları oluşturur.

Var olan tutum korunmaz; aksine, tutum pekişir, değişir, yeni tutum oluşur ve alıcı/hedefin açık davranışında değişme ortaya çıkar.

Kişinin göz temasının eksik olması dinlenmemesinin nedenidir.

Konuşma, insanlar arası iletişimi sağlayan ve anlatıma yarayan bir işaretler sistemi ve örgütüdür. Konuşma, sürekli bir düşünme alışverişidir. Aynı zamanda bireyi aşan ve tarih içinde toplumsal birikim sağlayan bir haberleşme örgütüdür. Konuşma, duygu ve düşüncelerimizi, görüp yaşadıklarımızı karşımızdakilere sözcükleri seslendirerek gönderme, iletme işidir. Dinleme süreci ses dalgalarının kulak zarına çarpıp titreşimlerle beyne iletilmesidir. Doğru cevap D'dir.

İnsanın insanlaşmasında baş etmen olan el/beyin diyalektiğinin doğrultusunda, doğal hayvansal seslerin, bağırtılarla çığlıkların, evrim süreci içinde, sözcük seslerine dönüşmesi olayına boğumlanma (telaffuz) denir. Sözel konuşmanın temelini boğumlanma oluşturur. Boğumlanma, aynı zamanda, yazılmış ya da basılmış birtakım simgeleri (harfleri sözcükleri) seslemek, seslendirmek demektir. İletişim bilimi açısından bakıldığında; basılı bir sözcüğe bakıp da onu telaffuz eden kişi, görsel bir uyaranı işitsel bir uyarana çeviriyor demektir. Sözcükleri telaffuz edemediğimizi ya da doğru telaffuz edemediğimizi düşündüğümüzde etkili bir konuşma yapmanın ne denli zor olduğu görülür. Doğru cevap C'dir.

Bilgi, duygu, düşünce, tutum ya da kanılarla davranış biçimlerinin kaynak ile alıcı arasındaki bir ilişkileşme yoluyla bir insandan (insanlardan) diğerine (diğerlerine), toplum kültürü(bazı durumlarda toplum kültürünün değişik katmanları bağlamında) bağlamında üzerinde uzlaşılmış simgeler ve bazı kanallar kullanılarak ve değişim amacıyla aktarılması süreci biçiminde tanımlanabilecek insanlararası iletişimi; iletişime katılan insan sayısı, kullanılan araç ve oluklar gibi değişik ölçütleri temel alarak sınıflandırmak mümkündür. Bu sınıflamalardan bir tanesi de iletişimde kullanılan kodlara göre ya da yapısal olarak yapılabilecek iletişim sınıflamasıdır:
Yapısal olarak ya da kullanılan kodlara göre iletişim ikiye ayrılır:
• Sözel İletişim (Verbal Communication): Konuşma-Dinleme; Yazma-okuma boyutlarından oluşur. 
• Sözsüz İletişim (Non-verbal Communication). Doğru cevap D'dir.

Elbette fiziksel ya da zihinsel engeli olmayan her insan bir şekilde konuşur. Ancak, iyi bir konuşmayı diğerlerinden ayıran belli birtakım niteliklerin olması gerekir.  İyi bir konuşma; sağlam bilgilere dayanır, yıkıcı değil yapıcıdır, konuşmanın temel ögelerini çözümleyerek oluşur, dinleyicilerin ilgi ve dikkatini toplar, canlı bir dil ve hareketli bir üslup gerektirir, etkili ses tonu ve el yüz hareketleriyle geliştirilir. Ayrıca iyi bir konuşmada, konuşmacı ahlaksal sorumlulukları bulunduğunu hatırdan çıkarmaz ve iyi bir konuşma, ilginç ve değerli konuları kapsar. Doğru cevap E'dir.

Konuşmaya başlık seçilirken ya da seçilmeden önce bir genel amacın da belirlenmesi gerekir. Çoğunlukla bu durumda birbiriyle örtüşen iki kategori söz konusudur. Bunlar bilgilendirme ve ikna etmedir. Eğlendirme için konuşma da bir başka kategori olarak değerlendirilebilir. Genel amaç bilgilendirmek olduğunda çoğunlukla bir öğretici gibi davranmak gerekecektir. Amaç bilgi aktarmak olacağına göre bu açık, doğru ve ilginç bir biçimde yapılmalı ve gerekli destekleyiciler de kullanılarak akılda kalıcılık sağlanmalıdır. Eğer genel amaç ikna etmekse bir neden belirleme amacıyla bilgi vermenin ötesine geçilmesi gerekir.  İkna edici iletişimde gündelik iletişimden farklı olarak kaynak alıcıda istendik değişiklikler ortaya çıkarma amacındadır. Bağlı olarak, iknada yapılmak istenen, tutum ve hareketlerin değiştirilmesi, pekiştirilmesi ya da yeni tutumların oluşturulması ve yapılandırılması olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Araştırmalar konuşmalarda kullanılan örneklerin, izleyicilerin konuşmaya yaklaşım, inanç ve davranışları üzerinde diğer destekleyici materyallerden daha fazla etkili olduğunu ortaya koymuştur. Örneklerin doğru ve yerinde kullanımı için şu noktalara dikkat etmek gerekir: Örneklerin görüşleri açıklamak amacıyla kullanılması; örneklerin görüşleri desteklemek amacıyla kullanılması; örneklerin düşüncelerin kişiselleştirmesi amacıyla kullanılması; örneklerin canlı, ilgi çekici ve zengin bir yapıda olmasına dikkat edilmesi; genişletilmiş örneklerin belli ve somut bir sonuca ulaşmasına dikkat edilmesi. Doğru cevap E'dir.

Bilgilendirme için konuşma günlük hayatta birçok durumda gerçekleşir. Örneğin, gelecek yılın bütçesi hakkında bilgi veren bir yönetici, tatbikatlar konusunda bilgi veren bir subay, dersin nasıl işleneceğini anlatan bir öğretmen vb. hep bilgilendirme için konuşma yapmaktadırlar. İnsanların birbirini bilgilendirdiği sayısız durum söz konusudur. Bilgilendirici konuşmanın üç temel ölçütünü aşağıdaki sorularla belirlemek mümkündür: Bilgilendirici konuşmada; bilgi doğru bir şekilde iletiyor mu? Bilgi açık bir şekilde iletiliyor mu? Bilgi alıcı için anlamlı ve ilgi çekici bir hale getirilmiş mi? ölçütleri temel alınmalıdır. Bilgilendirici konuşmanın ilkeleri dinleyicinin çok şey bildiğini sanmamak, konuyu doğrudan dinleyicilerle ilintilendirmek, çok teknik olmamak, soyutlamalardan kaçınmak ve düşünceleri kişiselleştirmek şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap A'dır.