Aof Panel

S

Kendini yönetme kavramını tanımlayınız.

Bireyin davranışlarının istendik değişikliklerle sonuçlanmasını sağlayan davranış değiştirme tekniklerinin bireysel ve siste- matik olarak uygulanması kendini yönet- me olarak tanımlanmaktadır (Heward, 1987).

S

Kendini yönetme stratejilerinin kullanılmasının nedeni nedir?

Kendini yönetme stratejileri evde, okulda ya da diğer toplumsal ortamlarda, diğer bireylere (öğretmen, bakım personeli, anne-baba, arkadaşlar vb.) olan bağımlılığı azaltmak için kullanılır.

S

Kendini yönetme stratejileri kaç tanedir?

Kendini yönetme; a) kendine ön uyaran verme, b) kendine yönerge verme, c) kendini izleme/kaydetme, d) kendini değerlendirme ve e) kendini pekiştirme olmak üzere beş strateji içermektedir.

S

Kendini yönetme stratejilerini adlandırınız.

Kendini yönetme; a) kendine ön uyaran verme, b) kendine yönerge verme, c) kendini izleme/kaydetme, d) kendini değerlendirme ve e) kendini pekiştirme olmak üzere beş strateji içermektedir.

S

Bireyin beklenen davranışı başlatmak üzere görsel, işitsel ya da dokunsal bir uyaranı kendisine sunması olarak tanımlanan strateji hangisidir?

Kendine Ön Uyaran verme:

Bireyin beklenen davranışı başlatmak üzere görsel, işitsel ya da dokunsal bir uyaranı kendisine sunması.

S

Kendine İzleme/Kaydetme stratejisini tanımlayınız.

Kendine İzleme/Kaydetme:

Bireyin kendisinin hedef davranışı gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirlemesi ve kaydetmesidir. Kendini kaydetme, bireyin kendi davranışlarını incelemeleri ve bu davranışları önceden belirlenen ölçütlere uygun biçimde gerçekleştirip gerçekleştirmediklerini kaydetmeleri sürecinden oluşmaktadır.

S

Bireyin öğretim öncesinde var olan düzeyini belirlemek üzere hedef davranışı sergileyip sergilemediğini belirlemesi ya da öğretim sonunda öğretimi yapılan davranışı gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirlemesi olarak tanımlanan stratejinin adı nedir?

Kendine Değerlendirme:

Bireyin öğretim öncesinde var olan düzeyini belirlemek üzere hedef davranışı sergileyip sergilemediğini belirlemesi ya da öğretim sonunda öğretimi yapılan davranışı gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirlemesidir.

S

Bireyin belirlenen ölçütü karşılayıp karşılamadığına bağlı olarak hoşuna giden bir ödülü seçmesi ya da kendisine bir uyaran (örneğin, “Aferin bana” demesi) sunması hangi kendini yönetme stratejisidir?

Kendini Pekiştirme: Bireyin belirlenen ölçütü karşılayıp karşılamadığına bağlı olarak hoşuna giden bir ödülü seçmesi ya da kendisine bir uyaran (örneğin, “Aferin bana” demesi) sunmasıdır.

S

Görsel Ön Uyaranlara örnekler veriniz.

Görsel Ön Uyaranlar:

Fotoğraflar (nesne ya da olayların sırasını anlatan)
Çizimler
Çizelgeler
Grafikler
Listeler

S

Zil sesi (ör. okul zili ), alarm (çalar saat, akıllı telefon alarmları), ses kaydı (ses kayıt cihazı, kaset, cd vb.) hangi tür ön uyarana örnektir.

İşitsel Ön Uyaranlar:

Zil sesi (ör. okul zili )
Alarm (çalar saat, akıllı telefon alarmları)
Ses kaydı (ses kayıt cihazı, kaset, cd vb.)

S

Gerçek nesnelerin üç boyutlu maketleri hangi tür ön uyaranlara örnektir?

Dokunsal Ön Uyaranlar:
• Kokusu ve dokusu olan gerçek nesneler

• Gerçek nesnelerin üç boyutlu maketleri

S

Engelli bireylere kendine ön uyaran verme becerisinin öğretilmesinin yararları nelerdir?

Engelli bireylere kendine ön uyaran verme becerisinin öğretilmesinin yararları arasında; (a) bir başkasının ipucuna gerek duyan engelli bireylerin başkalarına olan bağımlılığını azaltılması, (b) karmaşık davranışları veya becerileri tamamlamak için gerekli basamakları hatırlamakta güçlük çeken öğrencilerin, bu basamakları hatırlamalarına yardımcı olması, (c) bu sistemi kullanmayı öğrenen bireylerin kendine ön uyaran vermeyi farklı davranışlar için çeşitli ortamlara kolayca genelleyebilmesi sayılmaktadır (Yücesoy Özkan, 2007).

S

Bireye kendi sözel davranışlarını kullanmak ya da kendi performan- sına rehberlik etmek için kendi kendine konuşma öğretimini içeren stratejiye ne ad verilir?

Kendine yönerge verme, bireye kendi sözel davranışlarını kullanmak ya da kendi performan- sına rehberlik etmek için kendi kendine konuşma öğretimini içeren bir stratejidir.

S

Bireyin öğretim öncesinde ya da sonrasında hedef davranışı, ölçütü karşılar düzeyde gerçekleştirip gerçekleştirmediğini kendisinin belirlemesi olarak tanımlanan stratejiye verilen ad nedir?

Bireyin öğretim öncesinde ya da sonrasında hedef davranışı, ölçütü karşılar düzeyde gerçekleştirip ger- çekleştirmediğini kendisinin belirlemesi kendini değerlendirme olarak isimlendirilmektedir. Kendini değerlendirme sürecinde öğrencinin, kendini izleme sırasında topladığı verileri incelemesi ve performansını davranış için belirlenen ölçütü dikkate alarak yorumlaması beklenir (Yücesoy-Özkan ve Sönmez, 2011).

S

Dereceleme ölçekleri nedir?

Dereceleme ölçekleri bir davranışın ne kadar kaliteli yapıldığını gösteren ölçme araçlarıdır. Bu ölçekler bazı kaynaklarda likert tipi ölçme aracı olarak da adlandırılmaktadır.

S

Kendini pekiştirme olarak adlandırılan stratejiyi tanımlayınız.

Kendini pekiştirme bireyin ölçütü karşılayıp karşılamadığına bağlı olarak hoşuna giden bir ödülü seçmesi ya da bir uyaranı kendine sunması olarak tanımlanmaktadır (Agran, King-Sears, Wehmeyer ve Copeland, 2003; Yücesoy Özkan, 2007).

S

Kendini pekiştirme, genellikle hangi stratejiler ile birlikte kullanılmaktadır?

Kendini pekiştirme, genellikle kendini izleme ve kendini değerlendirme stratejileri ile birlikte kullanılmaktadır.

S

Arkadaşlarının yanında kalma, onlarla sohbet etme davranışını kaydeden ve sonunda ölçüte ulaşıp ulaşmadığı konusunda kendini değerlendiren bireyin “Başardım!” demesi ya da “Bugün arkadaşlarımın yanında kaldım ve onlarla sohbet ettim, bir fincan kahve içebilirim.” diyerek bakım personelinden ödülünü talep etmesi ya da kendisine bir kahve alması hangi stratejiye bir örnektir?

Örneğin, arkadaşlarının yanında kalma, onlarla sohbet etme davranışını kaydeden ve sonunda ölçüte ulaşıp ulaşmadığı konusunda kendini değerlendiren bireyin “Başardım!” demesi ya da “Bugün arkadaşlarımın yanında kaldım ve onlarla sohbet ettim, bir fincan kahve içebilirim.” diyerek bakım personelinden ödülünü talep etmesi ya da kendisine bir kahve alması kendini pekiştirmedir.

S

Kendini pekiştirme öğretimi sırasında izlenmesi gereken basamaklar nelerdir?

Kendini pekiştirme öğretimi kendini izleme/ kaydetme ve kendini değerlendirme stratejilerinin öğretimi sırasında izleyen biçimde gerçekleştirilebilir:

İlk olarak birey için etkili bir pekiştireç belirlenir. Pekiştireç belirlenirken bireyin öncelikli olarak tercih ettikleri ya da sözel olarak hoşlandıklarını ifade ettikleri pekiştireçlere yer verilmelidir.
Üzerinde çalışılacak olan davranış belirlenir ve belirlenen davranış hakkında bireyin anlayacağı biçimde açıklama yapılır.
Kendini pekiştirme öğretiminde kullanılacak olan form hazırlanır ve hazırlanmış olan form bireye tanıtılarak formu nasıl kullanacağı bireyin anlayabileceği biçimde açıklanır. Örneğin, bakım personeli bireye akıllı telefondan gelen uyarıcı ses sonrasında sohbet odasında ve arkadaşlarıyla sohbet ediyorsa formdaki gülen yüz sembolünü daire içine alması gerektiğini ve eğer üç gülen yüze sahip olursa kahve içebileceğini açıklar.
Hedef davranış gerçekleştirilirken kendini pekiştirme süreci için de bireye model olunur.
Kendini pekiştirme için bireye gerçek ortamlarda uygulama yapma fırsatları verilir. Bu uygulamalar sırasında bireye destek olunarak geri bildirim sağlanır.
Birey kendini pekiştirmeyi öğrendikçe sağlanan yardım azaltılır ve zamanla tamamen ortadan kaldırılır.
İhtiyaç duyulan durumlarda kendini pekiştirme öğretimi için bir özel eğitim uzmanından yardım/destek istenebilir.

S

Kendini pekiştirme öğretiminin faydaları nelerdir?

Kendini pekiştirme öğretimi, engelli bireyin kendini kontrol etme becerisinin gelişmesine ve bağımsızlığına katkıda bulanarak bireyin kendisi için en uygun olan pekiştirecin belirlenmesi sürecine aktif katılımı sağlamanın yanı sıra akademik ve günlük aktivitelere katılımı konusundaki motivasyonunun artmasını da sağlamaktadır.

Bakıma Gereksinimi Olan Bireylerde Kendini Yönetme Stratejileri