Bakıma Gereksinimi Olan Bireylerde Uygun Olmayan Davranışı Azaltma ve Ortadan Kaldırma

Uygun olmayan davranışların yönetilmesiyle ilgili çözüm yolları önleme ve müdahale stratejileri olmak üzere iki biçimde sınıflandırılabilir.

Uygun olmayan davranışların azaltılmasında ya da ortadan kaldırılmasında kullanılabilecek en ılımlı teknikler pekiştirmeye dayalı tekniklerdir.

Uygun olmayan davranışların azaltılmasını sağlayan ya da ortaya çıkmasını önleyen öncüllere dayalı uygulamalar; Güvenlik Önlemleri Alma, Koruyucu Donanım Kullanma, Uyaranlarda Düzenleme Yapma, Seçenek Sunma, Rutinler Oluşturma ve Sosyal Beceri Öğretimi'dir. 

Ayrımlı pekiştirme, uygun olmayan davranışların azaltılması için uygun davranışların artırılması ya da sürdürülmesi sürecidir.

Ayrımlı pekiştirmeye dayalı teknikler; Uyuşmayan Davranışın Ayrımlı Pekiştirilmesi, Alternatif Davranışın Ayrımlı Pekiştirilmesi, Diğer Davranışın
Ayrımlı Pekiştirilmesi, Düşük Oranda Yapılan Davranışın Ayrımlı Pekiştirilmesi. 

Belirlenen bir aralıkta uygun olmayan davranışın belli bir süre hiç ortaya çıkmadığında, uygun olmayan davranışın sergilenmemesinin pekiştirilmesine diğer davranışın ayrımlı pekiştirilmesi (DDAP) denir. 

Uyuşmayan davranış, uygun olmayan davranışla fiziksel olarak aynı anda sergilenmesi mümkün olmayan davranıştır.

Sönme, hem görmezden gelmeyi hem de uygun olmayan davranışı devam ettiren pekiştireçlerin geri çekilmesini gerektiren ve sistemli uygulanan bir tekniktir.

Sönme türleri olumlu pekiştirilen davranışların sönmesi, olumsuz pekiştirilen davranışların sönmesi ve otomatik pekiştirilen davranışların sönmesi biçiminde sıralanabilir.

Sönme patlaması sönme uygulamasının başlamasından sonra uygun olmayan davranışın yoğunluğunun veya sıklığının geçici olarak artmasıdır.

Birinci tip cezada davranışın arkasından olumsuz uyarıcı doğrudan doğruya verilir. Bireyin yaptığı bir davranış nedeniyle dövülmesi, azarlanması.

İkinci tip cezada ortamda bulunan olumlu bir uyarıcı ortamdan çekilerek, birey için olumsuz bir durum yaratılır. Bireyden sevgiyi esirgeme, bahçeye çıkmayı yasaklama gibi.

Cezaya dayalı teknikler; tepkinin bedeli, mola, tepkiyi durdurma, azarlama, aşırı düzeltme ve itici uyaran sunmadır. 

Tepkinin bedeli; pekiştireçlerin geri çekildiği tepkinin bedeli ve ikramiye tepkinin bedeli olmak üzere iki biçimde sınıflandırılabilir.

Bireyi çevresinden ayırmayı gerektirmeyen mola; belirli bir pekiştirecin geri çekilmesi, planlanmış görmezden gelme, mola sandalyesi, koşullu gözlem ve mola kurdelesi olmak üzere beş biçimde sınıflandırılabilir. 

Tepkiyi durdurma yönteminin uygulanması sırasında, uygulamacının dikkat edeceği basamaklar:

• Birey kendini uyaran ve tekrarlayan davranışlar sergilediğinde durdurulur.
• Bireyin ismi söylenerek dikkati çekilir ve göz teması kurulur.
• Sözel olarak bireyden yerine getirmesi için daha önceden bildiği bir davranışı yapması
istenir.
• Birey art arda üç kez doğru tepkide bulununcaya kadar devam edilir.
• Bireyin doğru tepkileri pekiştirilir.

Aşırı düzelme tekniği onarıcı aşırı düzeltme ve olumlu aşırı düzeltme olmak üzere iki biçimde sınıflandırılabilir.

Onarıcı aşırı düzeltme tekniğini kullanırken dikkat edilmesi gereken önemli noktalar vardır:

• Bireyden istenen tepki, onun uygun olmayan davranışı ile doğrudan ilgili olmalıdır.
• Aşırı düzeltme uygulaması davranışın hemen ardından gelmelidir.
• Çocuğun uygun olmayan davranışı üzerine odaklanılmalıdır.

• Eğer birey yapmayı reddederse, katılmazsa ya da iş birliği içinde olmazsa uygulayıcının fiziksel güç kullanması gerekebilir. Bu durum çocuğu saldırgan hâle getirebilir. Bu nedenle kesinlikle fiziksel güç kullanılmamalıdır.
• Özellikle aşırı düzeltme arkadaşların önünde uygulandığında, bireyler yetişkinin dikkatinin uygun olmayan davranışları izlediğinin farkına varabilirler ve bunu bir fırsat
olarak değerlendirebilirler. 

Uygun olmayan davranıştan sonra, bu davranışın sonucunu düzelten bir uygun davranışın tekrarlanmasına olumlu alıştırma denir.

İtici uyaran sunma tekniği, uygun olmayan davranışların azaltılmasında ve ortadan kaldırılmasında en az ılımlı olan teknikler arasında yer alması nedeni ile kullanılmaması önerilen bir uygulamadır.