ETKİLİ DAVRANIŞ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 4

Kendine Yönerge Verme: Bireye kendi sözel davranışlarını kullanmak ya da kendi performansına rehberlik etmek için kendi kendine konuşma öğretimini içeren bir stratejidir. Öğretim sırasında genellikle öğretmen, akran, bireyin bakımından sorumlu kişiler ya da anne-baba gibi bireyler tarafından verilen yönergelerin, bireyin kendisi tarafından verilmesidir.

Kendine İzleme/Kaydetme: Bireyin kendisinin hedef davranışı gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirlemesi ve kaydetmesidir. Kendini kaydetme, bireyin kendi davranışlarını incelemeleri ve bu davranışları önceden belirlenen ölçütlere uygun biçimde gerçekleştirip gerçekleştirmediklerini kaydetmeleri sürecinden oluşmaktadır.

Kendine Değerlendirme: Bireyin öğretim öncesinde var olan düzeyini belirlemek üzere hedef davranışı sergileyip sergilemediğini belirlemesi ya da öğretim sonunda öğretimi yapılan davranışı gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirlemesidir.

Kendini Pekiştirme: Bireyin belirlenen ölçütü karşılayıp karşılamadığına bağlı olarak hoşuna giden bir ödülü seçmesi ya da kendisine bir uyaran (örneğin, “Aferin bana” demesi) sunmasıdır.

Fotoğraflar (nesne ya da olayların sırasını anlatan)

Çizimler

Çizelgeler

Grafikler

Listeler

İşitsel Ön Uyaranlar

Zil sesi (ör. okul zili )

Alarm (çalar saat, akıllı telefon alarmları)

Ses kaydı (ses kayıt cihazı, kaset, cd vb.)

Dokunsal Ön Uyaranlar

Engelli bireylere kendine ön uyaran vermenin öğretilmesi sürecinde izlenebilecek olan adımlar şu şe- kilde sıralanabilir:

Engelli bireyin ve başlatılması istenen davranışın/becerinin özellikleri dikkate alınarak uygun bir ön uyaran belirlenir.

Engelli bireyin görsel, dokunsal uyaranları gördüğünde işitsel uyaranları duyduğunda ya da dinle- diğinde hedef davranışı gerçekleştirmesi gerektiğini anlayıp anlamadığı belirlenir. Birey ön uyara- nın anlamından emin değilse ilk olarak ön uyaranın ne anlama geldiği öğretilir.

Ek araç gereç kullanılması gereken durumlarda bireyin bu beceriye sahip olup olmadığı belirlenir. Eğer birey bu beceriye sahip değilse ihtiyaç duyduğu beceri bireye öğretilir. Örneğin, işitsel bir ön uyaran kullanarak bir davranış başlatmak için gerekli olan ses kayıt cihazını açma kapama ya da akıllı telefon üzerine kaydedilmiş olan ses kaydına erişmek için gerekli becerilerin öğretilmesi.

Ön uyaran kullanılarak davranış ya da beceriyi gerçekleştirme için öğrenciye model olunur.

Engelli bireyden, ön uyaran kullanarak model olunan beceriyi gerçekleştirmesi istenir.

Bireyin ön uyaran kullanma davranışı pekiştirilir. Örneğin; “Harikasın resme baktın ve ellerini yıkadın.”

Bireye ön uyaranları kullanmayı öğrendikçe sağlanan yardım azaltılır ve zamanla tamamen ortadan kaldırılır.

İhtiyaç duyulan durumlarda kendine ön uyaran vermenin öğretimi için bir özel eğitim uzmanın- dan yardım/destek istenebilir.

Yukarıda kendini değerlendirme form örnekleri görülmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Bir fincan bu formda bir pekiştiren olarak kullanılmaktadır. Doğru yanıt E'dir.

İlk olarak birey için etkili bir pekiştireç belirlenir. Pekiştireç belirlenirken bireyin öncelikli olarak tercih ettikleri ya da sözel olarak hoşlandıklarını ifade ettikleri pekiştireçlere yer verilmelidir. (a) 

Üzerinde çalışılacak olan davranış belirlenir ve belirlenen davranış hakkında bireyin anlayacağı biçimde açıklama yapılır. (d)

Kendini pekiştirme öğretiminde kullanılacak olan form hazırlanır ve hazırlanmış olan form bireye tanıtılarak formu nasıl kullanacağı bireyin anlayabileceği biçimde açıklanır. (g)

Hedef davranış gerçekleştirilirken kendini pekiştirme süreci için de bireye model olunur. (b)

Kendini pekiştirme için bireye gerçek ortamlarda uygulama yapma fırsatları verilir. Bu uygulamalar sırasında bireye destek olunarak geri bildirim sağlanır. (e)

Birey kendini pekiştirmeyi öğrendikçe sağlanan yardım azaltılır ve zamanla tamamen ortadan kaldırılır. (f)

İhtiyaç duyulan durumlarda kendini pekiştirme öğretimi için bir özel eğitim uzmanından yardım/destek istenebilir. (c)

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap E'dir.