ETKİLİ DAVRANIŞ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 7

Davranış analizinin basamakları aşağıdaki gibidir;

1- Hedef davranışın belirlenmesi ve tanımlanması

2- Öğretimsel amaçların belirlenmesi 

3- Hedef davranışın ölçülmesi ve kaydedilmesi 

4- Performans düzeyinin belirlenmesi

5- Uygulamaya karar verilmesi, sürecin planlanması ve uygulamanın gerçekleştirilmesi

6- Davranış değişikliği ve uygulama sürecinin değerlendirilmesi amacıyla davranış değişikliğinin kaydedilmesi 

7 Uygulamada gerekli uyarlamaların yapılması ve uygulama sürecinin etkililiğinin değerlendirilmesi

Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Davranış öncesinde meydana gelen, davranışın gerçekleşmesine temel oluşturan her şey "Öncül" olarak tanımlanabilir. Öncül bazen planlı olarak sunulan bir ipucu olabilirken bazen doğal çevrede kendiliğinden gerçekleşen herhangi bir olay olabilir. Bir çocuğa ayağa kalk dediğinizde çocuğun ayağa kalkmasında sizin “ayağa kalk” yönergeniz çocuğun “ayağa kalkma davranışının” öncülüdür. 

Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Bireyde olmayan "Yeni davranışların" kazandırılması, bireyde olup da yeterli sıklıkta sergilenmeyen "Davranışların artırılması", bireyin sergilediği davranışın süresi, sıklığı ve yoğunluğu çevresine zarar verdiğinde o "davranışın azaltılması" ve bireyin olumsuz "davranışlarının ortadan kaldırılması" hedef davranış biçimlerine örnektir. 

Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Davranışsal değerlendirme teknikleri "doğrudan" ve "dolaylı" olmak üzere iki gruba ayrılır.

Dolaylı değerlendirme teknikleri ise bireyin yaşadığı olaylara/durumlara göre öznel değerlendirmelere ilişkin hazır kaynaklardan bilgi sağlanan tekniklerdir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Doğrudan Değerlendirme Teknikleri: Gözlem & Standart Testler

iken; 

Dolaylı Değerlendirme Teknikleri: Görüşme & Kontrol Listeleridir. 

Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Anekdot kaydı, davranışın/davranışların öncesinde, davranış sırasında ve sonrasında ne olduğuna ilişkin bir davranış örüntüsü ortaya çıkarır. Dolayısıyla, anekdot kaydı, bireyin olaylar/durumlar karşısında davranışlarının ve söylemlerinin gerçekleşme sırası hakkında bilgi veren bir kayıt tekniğidir. 

Anekdot kaydında, bir taraftan birey gözlenirken bir taraftan da ortamda bireyin davranış öncesine ve sonrasına ilişkin bilgiler kaydedilir.

Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Bireyin kendisiyle görüşme düzenlemenin mümkün olmadığı durumlarda, anne, baba, bakıcı, kardeş ya da öğretmen gibi bireyi iyi tanıyan yakın çevresindeki kişilerle görüşme gerçekleştirilebilir. Böylece, bireyin gereksinimleri farklı bireyler tarafından değerlendirilerek onların da görüşü alınabilir. Bu amaçla, bireyin yakın çevresindeki kişilerden bir liste hazırlamaları istenebilir. “5+5 Davranış Listesi” olarak isimlendirilen bu listenin bir tarafına bireyin hâlihazırda sahip olduğu ve sergilemeye devam etmesini istedikleri davranışları diğer tarafına ise, bireyde arttırılması ve/veya azaltılmasını istedikleri davranışları yazmaları istenir.

Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Kontrol Listeleri; uygun bir hedef davranış belirlemek amacıyla kullanılabilen bir dolaylı değerlendirme tekniğidir. Kontrol listeleri, kolaydan zora sıralanan belirli davranışların tanımlarını ve bu davranışların hangi koşullar altında gerçekleştiği ile ilgili bilgiler içermektedir. Kontrol listelerinde “Evet-Hayır”, “X”, “+”, “-“ve “✓” gibi kelime ya da işaretlerin kullanılmasıyla bireyin hâlihazırda sahip olduğu ya da sergileyemediği davranışlar belirlenebilir. Böylece, kontrol listeleri aracılığıyla arttırılmak veya azaltılmak istenen uygun bir hedef davranışa karar verilebilir.

Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Bireyde değiştirilmesi hedeflenen davranışın işlevsel olup olmadığı sorgulanmalıdır. Davranışın işlevselliği, davranışın günlük hayatta ev, okul, pazar ya da market gibi toplumsal alanlarda sıklıkla kullanıyor ve kendisine fayda sağlıyor olması anlamına gelir. Örneğin, yalnız başına yaşayan ve bakıma gereksinimi olan bireye televizyon kumandasının nasıl kullanılacağını öğretmek, birey için boş zamanını değerlendirebilmesi amacıyla işlevsel bir davranış olabilir. 

Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Gözlenebilir ifadeler kullanılarak yazılan bir davranış, davranış değiştirme programını uygulayan kişiye davranışın gerçekleşip gerçekleşmediğine, davranışın ne zaman gerçekleştiğine ve davranışın gerçekleşme sıklığına ilişkin veri toplayabilmesine fırsat tanır. Davranışı tanımlarken öznel betimlemelerden kaçınılmalı, davranışın yalnızca nasıl ve ne zaman sergilendiği yazılmalıdır. Bu koşulu karşılayan tek ifade ise A seçeneğidir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Ölçülebilir davranışlar sayı, oran, süre, bekleme süresi ve davranışlar arası süre olmak üzere beş boyutta ele alınmaktadır. Öncül davranışlarla ilgili bir kavram olmakla birlikte bir davranış boyutu değildir. 

Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Edinim, bireyin bir davranışı gerçekleştirebilmek amacıyla gerekli basit koşulları öğrendiği aşamadır. Bu aşamada, birey daha önce sergileyemediği bir davranışı doğru biçimde sergileyebilir hâle gelmektedir ancak davranışı olağan hızında akıcı bir şekilde yerine getirememektedir. Öğrenmenin ilk basamağı olarak edinim, bireyin başkalarına olan bağımlılığının azalması, yaşam kalitesinin artması ve güvenliği açısından önemlidir. "Akıcılık, Kalıcılık, Genelleme" sonraki aşamalardır. Otomatikleşme ise davranışsal amaç yazma açısından bir aşama değildir. 

Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Veri toplamaya başlamadan önce uygulamacının yapması gereken ilk iş davranışını gözlemek istediği bireyi belirlemek ve bireyin kendisinden ve yakın çevresinden bilgi toplamaktır. Onu davranışın gözleneceği bireye ilişkin hedef davranışın belirlenmesi ve davranışın işlevsel olarak tanımlanması izler. 

Bu nedenle 1 ve 2. basamakların yer değiştirmesi gerekmektedir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Hedef davranışa ilişkin veri toplama sistemleri; belirlenen gözlem süresi içerisinde görülen davranışın yazılı kaydının tutulduğu ve analiz edildiği anekdot kaydı raporları, davranışın sonuçlarının somut olarak gözlendiği ve kaydedildiği kalıcı ürün kayıtları ve davranışa örnek oluşturabilecek bir durumun meydana geldiği ve davranışın farklı boyutlarının kaydedildiği kayıt teknikleri olmak üzere üç farklı şekilde ele alınmaktadır. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Öğretimsel Kayıt Teknikleri; Ayrık Deneme Kaydı ve Beceri Analizi Kaydıdır. 

Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Zaman Örneklemi Kaydı; Anlık zaman örneklemi kaydı ve planlanmış etkinlik kontrolü kaydı olmak üzere iki çeşittir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Olay kaydı davranışın sıklığına ilişkin veri toplanmasını gerektirdiğinden sıklık kaydı olarak da bilinmektedir. Örneğin, uygulamacı belirli bir zaman dilimi içerisinde bireyden 10 tane matematik problemini çözmesini ister ve bireyin doğru bir şekilde çözdüğü her matematik problemi için veri kayıt formuna bir işaret koyar. Olay kaydı tekniği davranışın sıklığına ilişkin bilgi verirken davranışın yoğunluğuna ve süresine ilişkin bir bilgi vermez. 

Beceri analizi kaydı ise bir gözlemsel kayıt tekniği değildir. 

Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Gözlemsel kayıt tekniklerinden biri olan zaman aralığı kaydı, davranışın  başlangıcı ve bitişinin kolaylıkla gözlenemediği kayıt tekniklerinden biridir. Zaman aralığı kaydı ile süre ve olay kaydı kullanılarak uygun ölçmenin yapılamayacağı sürekli ve yüksek sıklıktaki davranışlara ilişkin veri toplanabilir.

Beceri Kaydı ve Ayrık Deneme kaydı ise gözlemsel kayıt teknikleri değildir. 

Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Bütüncül Zaman Aralığı Kaydı ve Parçalı Zaman Aralığı Kaydı Zaman Örneklemi değil, Zaman Aralığı kayıt teknikleridir. Bekleme Süresi Kaydı da bir çeşit Süre Kaydıdır. 

 Zaman örneklemi kaydı türlerinden biri olan planlanmış etkinlik kontrolü kaydı ile anlık zaman örneklemi kaydına benzer şekilde veri toplanır. Ancak planlanmış etkinlik kontrolü kaydında bireyin davranışa ilişkin değil bir grubun davranışına ilişkin veri toplanmaktadır.

Bu nedenle doğru cevap B'dir.

A, B, ve C seçenekleri Öğretimsel kayıt Teknikleri değildir. 

Öğretimsel kayıt tekniklerinden ayrık deneme kaydı, uygulamacı tarafından belirlenen ön uyaranların varlığında kısa bir zamanda sergilenen, başlangıcı ve sonu kolaylıkla ayırt edilebilen tek basamaklı davranışların sergilenme sıklığına  ilişkin veri toplamak için kullanılan kayıt tekniğidir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.