ETKİLİ DAVRANIŞ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 6

Gözlemciler arası güvenirlik katsayısının %80 ve üzerinde olması, iki farklı gözlemcinin gözlemlerinin arasında uzlaşma olduğunu gösterir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Davranışa ilişkin toplanan verilergörüş birliği ve görüş ayrılığı olarak sınıflandıktan sonra “(Görüş Birliği/Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı)x 100” formülü  kullanılarak gözlemciler arası güvenirlik katsayısı hesaplanabilir. 

Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Uygun olmayan davranışın tanımlaması, (a) davranışı sergileyen bireyin yaşına ve gelişim düzeyine, (b) davranışın sergilendiği bağlama ve ortama, (c) davranışın sergilenme sıklığına, (d) davranışın sergilendiği kültüre ve (e) davranışa tolerans gösteren kişiye göre değişiklik gösterir. Dolayısıyla C seçeneğindeki "davranışın sergilendiği zamana" bunlar içerisinde yer almaz. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Takıntılı davranışlar, bireyin kendine özgü ritüeller geliştirme, aynılığı koruma, olağan dışı nesnelere ya da etkinliklere bağlanma, değişikliklerde ve geçişlerde güçlük yaşama şeklindeki davranışlarıdır. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Pika; toprak, duvar, kalem ucu ve kireç gibi yiyecek olmayan nesnelerin yenmesidir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

A, B, C, D, seçenekleri öncül değil davranışa zemin hazırlayan uyarandır. E seçeneğindeki "İlgisizlik" ise bir çeşit sosyal öncüldür. Bu nedenle doğru seçenek E'dir.

Öncüller, belirli bir kişi, zaman dilimi, ortam, etkinlik, araç-gereç, yönerge ya da görev talebi gibi davranışın hemen öncesinde gerçekleşen ve davranışların ortaya çıkmasına neden olan durumlar ya da olaylardır. Öncüller sözel, jestsel, görsel, yazılı ya da fiziksel uyaranlar şeklinde olabilir. Bu nedenle doru seçenek B'dir.

A, B, C, ve E seçenekleri birer öncüldür. D seçeneğindeki "gülen yüz" ise yaygın kullanılan bir sonuçtur. Bu nedenle doğru seçenek D'dir.

Davranışların ortaya çıkmasının ve sürmesinin başka bir nedeni de davranışın sonucunda görme, işitme, tatma, koklama ya da dokunma gibi bir duyusal uyaran elde etmektir. Parmak emme ve elini ağzına sokma gibi bazı davranışlar başkalarının eylemlerine, çevreye ya da sosyal olaylara bağlı olarak değil, davranışın kendisi doğrudan hoşa giden uyaran sağladığı için ortaya çıkarlar.
Sallanma, çırpınma, giysilerini çekiştirme, el çırpma, ayağını sallama, kulaklarını kapatıp bağırma, parmak emme, gözlerine bastırma, sürekli bir nesneyi koklama, yiyecek olmayan nesneleri yeme, dilini emme ve elini ısırma gibi davranışlar çoğunlukla duyusal uyaran elde etmeyle sonuçlanan davranışlardır. 

Bu nedenle doğru cevap D'dir.

İşlevsel değerlendirmede, davranışı tanımlamak, davranışı kontrol eden öncülleri ve sonuçları ortaya koymak ve davranışın işlevini belirlemek üzere ayrıntılı bilgi toplanır. Bu süreçte bilgi toplamak amacıyla; dolaylı değerlendirme teknikleri, doğrudan değerlendirme teknikleri ve deneysel değerlendirme tekniği olmak üzere üç tür değerlendirme tekniğinden söz edilebilir. Dolaylı değerlendirme teknikleri, görüşmeler, anketler ve dereceleme ölçekleri; doğrudan değerlendirme teknikleri, gözlemler ve ÖDS kayıtları; deneysel değerlendirme tekniği ise öncüllerin ve sonuçların uyarlanmasını gerektiren deneysel analizdir. 

Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Uygun olmayan davranışların işlevini belirlemek üzere en sık kullanılan değerlendirme tekniği, görüşmelerdir. Görüşmelerin amacı, bireyin kendisinden ya da davranışların ortaya çıktığı bağlamda bulunan kişilerden, davranışların ortaya çıkma nedenlerini, davranışların ulaştığı sonuçları ve davranışları etkileyen çevresel olayları belirlemeye yönelik bilgi toplamaktır. 

Bu nedenle doğru cevap E'dir.

"ÖDS kaydı" olarak da bilinen "öncül-davranış-sonuç kaydı", bireyin, uygun olmayan davranışları sergileme olasılığı yüksek olan doğal ortamlarda, 10-20 dakika gibi belli bir süre boyunca gözlenmesi, bu süre içinde bireyin sergilediği davranışlar ile  davranışların öncesinde ve sonrasında ortaya çıkan olayların kaydedilmesidir. Tablo şeklinde tutulan kayıtları inceleyerek, bireyin sergilediği uygun olmayan davranışları, davranışların ortaya çıkmasına neden olan öncülleri ve davranışı sürdüren sonuçları kolaylıkla belirlemek mümkündür. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Ölçülebilen ve gözlenebilen davranışları kendisine inceleme konusu olarak alan davranışçı öğrenme kuramı davranışların öğrenmenin bir sonucu olduğunu kabul eder. Temelinde davranışsal öğrenme kuramını benimseyen uygulamalı davranış analizi de sosyal açıdan önemli olan insan davranışlarını anlamayı ve iyileştirmeyi hedefleyen bir disiplin alanıdır. 

Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Davranış analistleri davranışları açıkça gözlenebilen ve açıkça gözlenemeyen olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Açıkça gözlenebilen davranışlar yürümek, esnemek, konuşmak gibi başkaları tarafından kolaylıkla gözlenebilen, çevreden etkilenen ve çevrede bir etki yaratan davranışlar olarak tanımlanır.

Açıkça gözlenemeyen davranışlar ise düşünmek, hissetmek, idrak etmek, kalp çarpıntısı, bir şeyi yapmak istemek gibi sadece davranışı gerçekleştiren kişiler tarafından var olduğu bilinen davranışlar olarak tanımlanır.

Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Davranışın dört temel özelliği bulunmaktadır. Ancak D seçeneğinde yer alan biyolojik değişiklikler davranış olarak kabul edilmez. Bu nedenle doğru seçenek D'dir.

Bir çalışma birey ya da bireyler için öncelikli öneme sahip davranışları sosyal olarak anlamlı bir şekilde inceliyorsa bu çalışmaya uygulamalıdır diyebiliriz. Başka bir deyişle değiştirilmesi hedeflenen davranışın birey ve toplum tarafından kabul görmesi, davranışta yaratılan değişikliğin birey ve toplum için bir yarar sağlaması ve değiştirilmesi için bir aciliyetin söz konusu olması gerekmektedir.

Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Davranışsallık ilkesine göre değiştirilmesi planlanan davranış tam olarak gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır. Eğer bir davranış gözlenebilir ve ölçülebilir biçimde tanımlanırsa davranışı değiştirmekte ve güvenilir veriler elde etmekte bir sorun olmayacaktır.

Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Uygulamalı davranış analizinde analitik olma davranışın gerçekleşmesi ya da gerçekleşmemesinin çevresel koşullarla ilişkili olması durumudur. Uygulamacının davranışı analiz edebilmesi için davranışı kontrol edebilmesi de gerekmektedir; yani uygulamacı değişkenler arasındaki neden sonuç ilişkisini aramalıdır.

Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Uygulamalı davranış analizinin ilk basamağı hedef davranışın belirlenmesi ve tanımlanmasıdır. Diğer basamaklarda aşağıdaki sırayı takip etmektedir.  

Bu nedenle doğru cevap B'dir. 

1- Hedef davranışın belirlenmesi ve tanımlanması
2- Öğretimsel amaçların belirlenmesi
3- Hedef davranışın ölçülmesi ve kaydedilmesi
4- Performans düzeyinin belirlenmesi
5- Uygulamaya karar verilmesi, sürecin planlanması ve uygulamanın gerçekleştirilmesi
6- Davranış değişikliği ve uygulama sürecinin değerlendirilmesi amacıyla davranış değişikliğinin
kaydedilmesi
7- Uygulamada gerekli uyarlamaların yapılması ve uygulama sürecinin etkililiğinin değerlendirilmesi

Bir uygulamanın uygulama sürecini detaylı biçimde anlatmak için kullanılacak
belirli kavramsal bir bütünlüğe de sahip olması gerekmektedir. Kavramsal olarak sistematik bütünlük uygulamaların davranışçı ilke ve tekniklerle ilgili olması anlamına gelir. Daha açık bir ifadeyle, davranışta değişiklik yaratmak amacıyla kullanılan uygulamaların neler olduğu, bu uygulamaların nasılve neden etkili olduğunun betimlenmesidir.

Bu nedenle doğru cevap B'dir.