ETKİLİ DAVRANIŞ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 17

Uygun olmayan davranışlar sıklık, süre ve yoğunluk açısından gelişimsel ve kültürel normların dışında kalan, bireyin kendisine ya da diğer bireylere zarar veren, bireyin kendisinin ya da diğer bireylerin öğrenmesine engel olan, sosyal ilişkileri ve etkileşimi olumsuz yönde etkileyen ve uzun süreli devam eden davranışlardır.

Etkinlik dışı davranışlar, etkinliği yarıda bırakmak, durmak, etrafına bakmak, gezinmek ve konuşmak gibi öğretim etkinliklerini ve öğrenmeyi kesintiye uğratan davranışlardır.

Kalabalık fiziksel /çevresel uyaranlardan biridir, psikolojik / sosyal uyaran değil.

Fiziksel Öncüller:

• Yardım • Fiziksel ipuçları • Model olma • Jestler • Araç-gereçler olarak örneklendirilebilir.

Yukarıda verilen örnek yaygın olarak görülen sonuçlardan övgü örneklerinden biridir.

Bazı davranışlar; anında başını o yöne çevirme, şaşırmış bir yüz ifadesine bürünme, gülme ya da gülümseme, sosyal onaylama, fiziksel temasta bulunma, azarlama, kızma ve uyarma gibi sonuçlarla karşılaşır. Bu sonuçlar o davranışı, olumlu pekiştirme yoluyla güçlendirir ve davranışın benzer koşullarda ileride de ortaya çıkma olasılığını arttırır (Cooper vd., 2014; Erbaş, 2017). Başka bir ifadeyle, sergilenen davranış ilgi elde eder.

Davranışların ortaya çıkmasının ve sürmesinin başka bir nedeni de davranışın sonucunda görme, işitme, tatma, koklama ya da dokunma gibi bir duyusal uyaran elde etmektir. Sallanma, çırpınma, giysilerini çekiştirme, el çırpma, ayağını sallama, kulaklarını kapatıp bağırma, parmak emme, gözlerine bastırma, sürekli bir nesneyi koklama, yiyecek olmayan nesneleri yeme, dilini emme ve elini ısırma gibi davranışlar çoğunlukla duyusal uyaran elde etmeyle sonuçlanan davranışlardır.

Davranışların temel işlevlerinden diğeri de kaçmadır. Davranışların bir kısmı da kaçma işlevine hizmet eder ve insanlar bu davranışları sergileyerek bir şeylerden kaçarlar. Örneğin alay edilmesinden kaçmak için arkadaşlarına vurma, etkileşim başlatmadan kaçmak için anlamsız konuşmalar yapma, kendisiyle sohbet edilmesinden kaçmak için görüş alanının dışına çıkma ya da soru yanıtlamaktan kaçmak için bit yetişkinin arkasına saklanma gibi davranışlar sergilenebilir.

Dolaylı değerlendirme teknikleri, görüşmeler, anketler ve dereceleme ölçekleri; doğrudan değerlendirme teknikleri, gözlemler ve ÖDS kayıtları; deneysel değerlendirme tekniği ise öncüllerin ve sonuçların uyarlanmasını gerektiren deneysel analizdir.

Uygun olmayan davranışı sürdüren sonuçları ortadan kaldırmadıkça sadece gözlem ve değerlendirme yapmak uygun olmayan davranışı değiştirmek üzere düşünülen bir müdahale planında etkili bir uygulama olmayacaktır.

Davranış; bir bireyin doğumuyla birlikte sergilemeye başladığı, belirli bir amaç doğrultusunda gerçekleşen, başlangıcı ve bitişi belirli olan ve diğer bireyler tarafından gözlemlenerek ölçülebilen bireye özgü motor hareketlerin tümü olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Davranışın sıklığı, bireyin davranışı belirlenen gözlem süresi içinde sergileme sayısı olarak tanımlanabilir. Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Bekleme süresi, bireye davranışı sergilemesi için sunulan ön uyaran ile bireyin davranışı sergilemeye başladığı ana kadar geçen süre olarak tanımlanabilir.Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Kesin kayıt teknikleri, olay kaydı (serbest olay kaydı ve kontrollü olay kaydı), süre kaydı ve bekleme süresi  kaydı tekniklerinden oluşmaktadır. Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Zaman örneklemi kaydında anlık zaman örneklemi kaydı ve planlanmış etkinlik kaydı teknikleri kullanılmaktadır. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Verilen örnekteki davranış belirli bir ön uyaran olmaksızın ortaya çıkan, herhangi kısa bir zamanda sergilenen, başlangıcı ve sonu kolaylıkla ayırt edilebilen ve sayılabilen bir davranıştır. Bu durumda uygun yöntem serbest olay kaydıdır. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Bütüncül zaman aralığı kaydında hem davranışın süresine hem de sıklığına ilişkin bilgiye ulaşılabilir. Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Öğretimsel kayıt tekniklerinden ayrık deneme kaydı, uygulamacı tarafından belirlenen ön uyaranların varlığında kısa bir zamanda sergilenen, başlangıcı ve sonu kolaylıkla ayırt edilebilen tek basamaklı davranışların sergilenme sıklığına ilişkin veri toplamak için kullanılan kayıt tekniğidir. Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Gözlemciler arası güvenirlik hesaplamasında kullanılan formül (Görüş Birliği/Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı) x 100 biçimindedir. Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Uygulama güvenirliği, "Gözlenen Uygulamacı Davranışı Sayısı/Planlanan Uygulamacı Davranışı Sayısı x 100" formülü kullanılarak hesaplanmaktadır. verilen bilgileri bu formüle uyguladığımızda 

45/60x100 = 75 olarak hesaplanmaktadır. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.