ETİK

B şıkkı

E şıkkı

B şıkkı

D şıkkı

C şıkkı

A şıkkı

Küresel düzeyde açıkça görülebilir hale gelen iklim değişikliği ve bunun çoğu zaman felaketlerle kendisini gösteren sonuçları, nükleer kazalar, gıda maddelerinin üretiminde kullanılan kimyasallar ve bunların insan sağlığını ciddi biçimde tehdit eder hale gelmesi, kimi tartışmaları ortaya çıkarmış; çevre sorunları halkın ve siyasetin merkezi sorunları arasına girmiştir. Ama bu sorunların etik bir sorun olması ya da sorunun etik boyutunun görülmesi daha yeni bir gelişmedir. Çevre sorunlarının merkezinde dinsel-metafizik görüşlerin ya da geleneksel insan merkezci etik bakışın yer aldığı düşüncesi 20. yüzyılın ikinci yarısında dile getirilmeye başlanmış; ekolojik sorunlarda insanın payı, insanın doğayı araçsallaştırmasının etkisi sorgulanır olmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsan merkezcilik veya antroposentrizm, insanın dünyanın merkezinde görülmesi, diğer herşeyin insan için “yaratıldığı” (var olduğu), bu nedenle de yalnızca insanın değerli bir varlık olduğu, yalnız insan eylemlerinin etik bir değere sahip olabileceği düşüncesidir. Bunun karşısına konan düşünce ise çevre ya da canlı merkezciliktir. Bütün canıların merkezde olduğu, aslında merkez diye adlandırılabilecek bir yerin olmadığı, tüm canlıların değerli olduğu, bu nedenle tüm canlılara etik bakışla yaklaşılması gerektiği düşüncesidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Hardin,her zengin ülkenin göreceli olarak zengin insanlarla dolu bir cankurtaran sandalı olarak düşünülebileceğini, okyanusta cankurtaran sandallarının yanında ise dünyanın yoksullarının yüzdüğünü farz ederek “Sandala binmek isteyen ve zenginliğin bir kısmını paylaşmak isteyen kişiye karşı sandaldakiler ne yapmalıdır?” diye sorar. Her sandalın sınırlı taşıma kapasitesi olduğunu da anımsatır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Modern toplumlar için kimlik oluşturma, bireylerin bir topluluğa ve içinde yaşadıkları dünyaya ilişkin bir aidiyet duygusunu yaratma sürecidir. İşlevlere dayanan ayırımlarla yönetilen bir toplumda, bir şeye ait olmayı yalnızca kimlik garanti etmektedir. Irkçılık, genellikle böyle bir kimlik oluşturma süreciyle ortaya çıkan, çağımızın en çok karşı çıktığı ayırımcılık biçimidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Etik görecelik tüm ahlak normlarının geçerliliğinin kişilere veya kültürlere bağlı olduğunu, onlara göre değiştiğini iddia eder; kişilerden ve kültürlerden bağımsız olarak temellendirilmiş etik normların olabileceğini yadsır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bu çatışmanın yanlış nesneleştirmeden kaynaklanan bir çatışma olduğunu, gerçekte insan eylemlerinde akıl ve duygu gibi bir ikilemin olmadığını en açık biçimde bize gösteren etik ilişkide insan eylemenin yapısını çözümleyen Kuçuradi’dir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İnsanın teknik müdahalesi, doğaya geri dönüşü mümkün olmayan zararlar vermeye başlamıştır. Bu durumdan yalnız yaşayan insanlar değil, gelecek kuşaklar, hatta tüm canlılar etkilenmektedir. Böylece doğa yeni bir sorumluluk kategorisi olarak etik dünyasına katılmıştır.Bugün insanlara karşı olduğu kadar doğaya karşı da etik sorumluluk taşımaktayız. Bu nedenle, Jonas’a göre, etik artık insanlar arası ilişkiler yanında, doğa üzerine de düşünmek durumundadır.Doğru cevap D seçeneğidir.

Çevreciler etiğin sorumluluk duyması gereken şeyin insan değil, sürekli sömürülen doğa olduğunu söylemektedirler. Doğaya insan açısından değil de, ekosistemin bütünlüğünü sürdürmesi açısından bakılmasını, doğadaki her canlının varlığını sürdürmesinin bütünün varlığı için zorunlu olduğunu söylerler. Doğa insan için bir malzeme, üretimde kullanılacak ucuz bir ham madde değildir; insan ancak doğayla birlikte var olabilir, varlığını sürdürebilir. Teknolojinin sağladığı yapma olanaklarının genişlemesi, insanın teknolojiyle doğaya daha fazla müdahale edebilir hâle gelmesi ve doğayı değiştirmesi, teknolojiye ilişkin kaygıları da arttırmıştır. Bilim ve teknoloji; insanın doğa üzerindeki egemenliğini artmasına yol açmış fakat bunun sonucunda teknolojik ilerlemeyle gelen ürünler, yeryüzünde hem insanların hem de diğer canlıların yaşamını tehdit eder hale gelmiştir.

Ekolojik sorunların sorumlusu olarak kimi zaman aydınlanma düşüncesi-akıl ya da rasyonellik - kimi zaman bilimler, kimi zaman bir bütün olarak Batı ya da tek tanrılı dinler gösterilse de en çok suçlanan teknolojidir.

Cankurtaran Sandalı Etiği'ni bir biyolog olan G. Hardin (1915-2003) dünyada yoksulluk ve açlık konusunda en fazla tartışma yaratan makalenin yazarıdır.

Peter Singer sıkı bir faydacılık perspektifiyle konuya bakmaktadır. Hardin'in tersine zengin ülkelerin fakirlere ve açlık çekenlere yardım etme yükümlülüklerinin olduğunu savunur.

Etik görecelik tüm ahlak normlarının geçerliliğinin kişilere veya kültürlere bağlı olduğunu iddia eder. Kişilerden ve kültürlerden bağımsız olarak temellendirilmiştir etik normların olabileceğini yadsır. Etik göreceliğin de iki türü vardır: Öznelcilik ve uylaşımcılık. Öznelcilik ahlaklılığı kişisel bir karar olarak görürken; uylaşımcılık ahlaklılığı, ahlaksal geçerliliği uylaşıma dayandırır.

Aynı ya da eşit olduğu, aynı değeri taşıdığı düşünülenlerden birinin diğerinden farklı bir muameleye tabi tutulmasına ayrımcılık denir. Ayrımcılığın toplumdaki tolerans düzeyini arttırması düşünülemez.

Jonas'a göre geleneksel etik şu nedenlerden dolayı yetersiz kalmaktadır; -İnsan ve onun dünyasıyla sınırlanmıştır. -Tüm geleneksel etikler dünyayla olan ilişkiyi etiğin konu alanı dışında bırakır. -İnsanın techne tarafından köklü değişime uğratılabileceği düşünülmemiştir. -Eylemlerin sonuçlarını kadere ve tanrıya havale etmiştir. -Yalnızca burada ve şimdi olanla ilgilenmiştir.