ETİK

Etik Tarihinde Ana Yaklaşımlar; - Mutluluk ve hazzı temel alan yaklaşım - Erdemi temel alan yaklaşım - Faydayı temel alan yaklaşım - Metaetik yaklaşım

Mutluluk sorununu ilk ele alan filozof Demokritos’ tur. Demokritos, insan ve yaşamla ilgili sorunlara da eğilmiş; olaylar, durumlar karşısında, başka kişilerle ilişkilerimizde “doğru” tavrın, “doğru” duruşun ne olması gerektiği üzerine düşünmüştür. Demokritos’ a göre yaşamda insanın yapacağı en doğru ve en iyi şey, “ hayatı olabildiği kadar çok neşeyle ve olabildiği kadar az sıkıntıyla geçirmektir”. Bunun gerçekleşebilmesi için de Demokritos, öncelikle “duygulanımları” yenmeyi önerir. İyi ve mutlu yaşam için yapılacak üçüncü şey, ölçülü ve dingin şekilde yaşamayı başarmaktır. Demokritos, haz derken, “duyusal” hazdan çok “düşünsel” hazza önem vermiştir. Mutlu ve iyi yaşam için ölçülülük, olmazsa olmaz bir koşuldur.

İyi ve mutlu yaşam için hazzı temel alan yaklaşımın ilk örneği, Sokratesçi Okullardan Kyrene Okuludur. Bu okulun kurucusu Aristippos' tur. Haz, yaşamdaki en temel şeydir ve canlı varlığın yaşamının amacıdır. Bir canlı için yalnızca haz iyidir. Yani haz başlı başına, kendisi için istenmeye değer olan bir şeydir. Haz, her durumda, her koşulda iyi olduğu için her haz iyidir.

Sokratesçi okullardan Kynik Okul da erdemi temel alan bir yaklaşımı benimsemiştir. Bu okulun kurucusu Antisthenes, "iyi" ve "mutlu" yaşamın, "doğru eylemin" yolunun haz karşısında bağımsızlaşmaktan geçtiğini düşünmüştür. Bu bağımsızlaşmayı sağlayabilecek tek şey ise erdemdir. Erdem ya da bilgi en önemli şeydir. Öyle ki Antisthenes' e göre yalnızca etik amaçlara hizmet eden bilgi önemlidir. Kyniklerin, yalnızca erdemi iyi, hazzı ise kaçınılması gereken şey olarak gören, doğru yaşamın ölçüsünü uç bir noktaya taşıyan ve kendi yaşama tarzıyla bunu uygulayan temsilcisi, Sinoplu Diogenes' tir.

Stoa Okulu, Aristoteles'den sonra etiğin bir araştırma alanı olarak sürmesinde etkili olan önemli bir felsefe okuludur. Bu okulun kurucusu Kıbrıslı Zenon'dur. İyi ve mutlu yaşam için bilgiyi temel koşul saymışlardır. Stoa Okulu'na göre bir doğa varlığı olarak, insandaki temel yatkınlık, temel güdü sanıldığı gibi haz değil, tüm canlılarda görülen kendini koruma güdüsüdür. erdemi temel alan yaklaşımın eskiçağda son temsilcisi Stoa Okulu olmuştur.

Faydacılık adıyla bilinen faydayı temel alan yaklaşımın temelleri Jeremy Bentham Tarafından ortaya atılmış; daha sonra James Mill ile John Stuart Mill tarafından geliştirilmiştir.

Metaetik etik sorunları çözümleyici ve eleştirel bir bakışla ele alır.

Etik yargılarını temellendirmenin olanaklı olduğu kabul edilmekte ve etiğe bilgi alanı olma şansı verilmektedir. R. M. Hare, S. E. Toulmin, K. Baier, W. Frankena, K. Nielsen bu öbekte yer alan isimlerdir.