ETİK - Deneme Sınavı - 2

“Acaba doğa insan için bir araç mıdır, onun emrine sunulmuş bir hammade midir?” şeklinde sorular daha sık tartışılmaya başlanmıştır...Bu ise “çevre etiği”nde insanmerkezcilik ve canlımerkezcilik (çevremerkezcilik) tartışması olarak anılmaktadır.

Ekolojik açıdan en sert eleştiriye maruz kalan büyük ölçekli teknolojidir. E. F. Schumacher onu doğaya yabancı bir cisme benzetir. Teknoloji, doğal süreçlere insansal bir düzen dayattığı, insanın doğa üzerinde egemenliğini arttırdığı, çok kaynak tüketerek doğayı hızla ürüne veya mala dönüştürdüğü, çevreyi kirletip doğal dengeleri altüst ettiği için, ekolojist açıdan sert bir biçimde eleştirilir

Yoksullara -özellikle de yoksul ülkelere- kaynak aktarılması konusunda bilinen en sert eleştiriyi yapan kişi G. Hardin’dir.

Yoksul ülkelere yardım edilmesini savunanlar, öncelikle bu olguyu göz önüne almaktadırlar. Bunu kimileri (a) onların insan olmasına, başka insanlarla dayanışmanın da etik sorumluluk olmasına; kimileri (b) onların yoksulluğunun nedeninin, doğal kaynaklarını sömüren zengin ülkeler olmasına; kimileri (c) en fazla sayıda insanın en fazla mutluluğunu savunan faydacı yaklaşıma; kimileri (d) Kant’ın koşulsuz buyruğuna; kimileri de (e) Henry Shue örneğinde olduğu gibi temel haklar düşüncesine dayandırmaktadır

Hume’un etik sorunları akıldan ziyade duygularla ilgili sorunlar olarak kabul etmesi, günümüzün yaygın etik görüşleri için bir kabul halini almıştır.

Ahlaksal gerçekçilik, fiziksel olgular gibi ahlaksal olguların da olduğunu, “iyi”, “adil” vb. ahlaksal yüklemlerin dünyadaki şeylere karşılık geldiğini ileri süren görüştür

Hans Jonas Sorumluluk İlkesi adını verdiği kitabında, Kant etiği türünden etiklerin günümüz sorunlarıyla başa çıkmada yetersiz kaldıklarını, yeni bir etiğe gereksinim olduğunu vurgular.

Apel, insanlığın baştan beri taşıdığı etik taleplerin dramatik bir biçimde artmış ve en yüksek noktasına ulaşmış olmasının kaçınılmaz bir biçimde gerektirdiği bu yeni etiğin, rasyonel olarak temellendirilebilir, evrensel geçerliliğe sahip bir makro etik olduğunu, Habermas ile birlikte geliştirdikleri transsendental-pragmatik tartışma (müzakere) etiğinin bu gereksinime karşılık verebilecek tek etik görüşü olduğunu belirtir (Apel 1992, s. 17).

Postmodern düşünceyi anlatmak için kullanılan ifadelerden biri de, hiçbir genel-geçer ilkenin olmadığını, her şeyin ve her ilkenin bir diğeriyle aynı değerde veya geçerlilikte olduğunu dile getiren “ne olsa gider” (“anything goes”) ifadesidir.

Etikte öznellik-nesnellik sorunu günümüz etiğinin uğraştığı teorik sorunlardan biridir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Her etik sorunun kesinlikle tek bir doğru yanıtının olduğunu söyleyen düşünürlerin ahlaksal mutlakçılığı benimsediği söylenebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Canlımerkezcilikte tüm canlıların değerli olduğu, bu nedenle tüm canlılara etik bakışla yaklaşılması gerektiği düşüncesi ifade edilmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Etik görecelik, tüm ahlak normlarının geçerliliğinin kişilere veya kültürlere bağlı olduğunu, onlara göre değiştiğini iddia eder. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kant etiğinden yola çıkarak, etikte “nihaî temellendirme”yi gerçekleştirmeye çalışmak müzakere ya da tartışma etiğinde düşünürlerin temel amaçlarından biridir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Singer, zengin ülkelerin fakirlere yardım etme yükümlülüklerinin olduğunu savunarak “Cankurtaran Sandalı Etiği” görüşüne eleştiri getirmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kant, etikte akılcılık görüşünü savunan düşünürlerden biridir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

“Sorumluluk Etiği”ni geliştiren Jonas’a göre iyi istemeye dayalı eylemi, yalnız yakın çevreyi oluşturan kişilerle ilişkileri esas alan ve eylemin uzun erimli sonuçlarını hesaba katmayan bir etik, çağın sorunlarıyla baş etmekten çok uzaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.