ESTETİK VE SANAT FELSEFESİ

Aristoteles, güzellik kavramını psikolojik bakımdan ele alarak katharsis kavramıyla sanat
eserinin izleyicisinde meydana getirdiği etkiyi açıklamaya çalışır.

Çalışmalarında mistik öğeler hâkim olan Plotinus, Platon’un en sıkı takipçilerinden olup Yeni-Platonculuğun kurucusudur.

Augustinus'a göre güzelliğin temel biçimi birliktir. Görülen şeyler bu birliğe yöneldikleri için güzeldirler. En yetkin birlik ise Tanrı'dır.

Aquinas’in (1225-1274) estetik görüşü onun güzel ile sanat arasında yaptığı ayrımla ilişkilidir. Ona göre, sanat belli bir pratik düzen içerisinde yapılması geren iş, pratik edim veya yapma biçimidir. Buna karşın güzellik bir eylem içermez; salt bilmedeki doyma, derin düşüncedir. Güzel, biliş yetisinde var olur ve edilgendir. Güzel, estetik nesneyle onu izleyen estetik özne arasındaki karşılıklı etkileşim içerisinde görüşe zevk veren şeydir.

Farabi’ye göre “Güzellik, parlaklık ve ihtişama sahip her mevcûd, varlığı en mükemmel durumda olandır. İlk Olan’ın varlığı en mükemmel varlık olduğuna göre, onun güzelliği güzel olan her şeyin güzelliğinin üstündedir”.

Kozmos

Farabi

Platon

Salt geometrik form

Aristoteles

Plotinus

Augustinus

Antik Yunan felsefesi

İbn Sina

Mevlana

Orta Çağ’da felsefenin metafizik, mantık, etik gibi alanlarının bağımsız alanlar olarak gelişmiş olduklarını görüyoruz. Aynı şeyi estetik için söyleyebilir miyiz? Yani bir Orta Çağ estetiği yaklaşımından söz etmek mümkün müdür? Bu konuda birbirinden farklı iki görüş vardır. Birinci görüşe göre çağdaş anlamda düşünüldüğünde Orta Çağ’da estetik olmasa da bu dönemde üretilen güzel kuramlarından ve tek tek sanatlar üstüne yapılan teknik çalışmalardan bir Orta Çağ estetiğinin olduğunu söyleyebiliriz.

İkinci yaklaşıma göre ise, Orta Çağ’da güzel, sanat çerçevesinde değil, büyük ölçüde teolojik bağlamda düşünülüyor ve Tanrı’nın yaratısı olarak görülüyordu. Bu yaklaşıma göre, Orta Çağ’da güzelin aşkınsal olarak ele alınması da tartışılır çünkü güzel, birlik, doğru ve iyi gibi tüm var olanın bağımsız niteliği veya sıfatı gibi değil de sadece iyiliğin bir yönü olarak alınmıştır. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “güzelin teolojik bağlamda düşünülmesi” seçeneğidir.

St. Augustinus (354-430) Orta Çağ Hıristiyan felsefesinin önde gelen filozoflarından biridir. Çalışmalarının tümünü incelediğimizde Augustinus’un güzel kuramının birlik, sayı, eşitlik, oran ve düzen kavramları üzerine kurulu olduğunu görmekteyiz. Gençlik yıllarında kaleme aldığı İtiraflar adlı eserinde bu konunun o zamanlar ilgisini çektiğini belirtir. Bunlardan dolayı sorunun doğru cevabı “birlik, sayı, eşitlik” seçeneğidir.

taklit içtepisi

tragedya

katharsis