ESTETİK VE SANAT FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 4

İnsan için tek belirli olan ölümlü olduğunu bilmesidir ve bu yüzden de insan ‘kaygı’, ‘iç sıkıntısı’, ‘merak’ ve ‘kuşku’ içindedir. Tüm bu duygular insanın kendi varoluşsal varlığının farkına varmasında uyarıcı etkisi görürler.

Marcuse’un sanatın siyasal potansiyelini ve eleştirel gücünün kaynağını onun estetik formundan kaynaklandığı fikrini savunmuştur.

Lev Nikolayeviç Tolstoy (1828-1910) estetik üzerine görüşlerini Sanat Nedir? adlı eserinde ortaya koymuştur.

Sartre’ın varoluşçu fenomonolojik estetiğini kendi metafiziğinin temel kavramları olan ‘bilinç’, ‘yönelimsellik’, ‘hiç’, ‘özgürlük’, ‘sorumluluk’, ‘kötü inanç’ ve ‘imge’ kavramlarıyla temellendirmekte, ‘nesnellik’ kavramını ise varoluşçu estetiğin temel kavramları arasında görmemektedir.

Merleau-Ponty’nin sanat kuram› alg› fenomenolojisi olarak bilinir. Ona göre, resim sanat› güzellikle ilgili de¤il hakikatle ilgilidir. Hakikati görüfle sunarak hakikat hakk›nda bilgi verir. Resim, bizi şeylerin özlerinin görünüşüne götürür.

Marks’ın sanat ve estetik konusundaki görüşleri onun tarihsel materyalizm görüşüyle doğrudan ilişkilidir.

Krylov gibi kimi yorumcular Marks’ın alt yapı-üst yapı ilişkisinin karşılıklı etkileşim temelinde okunması gerektiğini belirtirler.

Lukacs; genellik, özgünlük ve bireylik olmak üzere üç varlık kategorisi tespit eder.

Adorno’ya göre kapitalist toplumlarda sanat özerklik ve toplumsal karakter yönleriyle bir çatışma yaşar. Sanat yapıtı hem toplumdan bağımsızdır, hem de topluma bağlıdır.

Marcuse, "Tek Boyutlu İnsan" adlı eserinde, Sovyetler Birliği de dahil, gelişmiş sanayi toplumlarında sanatın yüceltilmiş ve aracılık doğasının bozulduğunu savunur.

Lev Nikolayeviç Tolstoy (1828-1910) estetik üzerine görüşlerini Sanat Nedir? adlı eserinde ortaya koymuştur.

BENEDETTO CROCE: Sanatsal bilgi sezgisel bilgidir. Benedetto Croce (1866-1952) İtalyan felsefesinin en önde gelen temsilcisidir.

İnsan için tek belirli olan ölümlü olduğunu bilmesidir ve bu yüzden de insan ‘kaygı’, ‘iç sıkıntısı’, ‘merak’ ve ‘kuşku’ içindedir. Tüm bu duygular insanın kendi varoluşsal varlığının farkına varmasında uyarıcı etkisi görürler.

Sanatı bir seziş olarak gören Croce’nin ‘sezgi’ ve ‘ifade’ kavramlarını eş anlamlı olarak kullandığını ve buradan örtülü olarak sanat-dil özdeşliğini ortaya çıkarıp estetik çalışmanın dil çalışmayla aynı olduğu fikrini savunmuştur.

Marcuse’a göre sanatın siyasal potansiyeli ve eleştirel gücü sanatın kendisinde, yani onun estetik formundadır.

Platon, Devlet adlı eserinde sanatın doğası, toplumdaki ve insan hayatındaki yeri üzerine çözümlemelerde bulunarak kendi metafizik ve ontolojik kuramı çerçevesinde “Sanat nedir?” sorusuna yanıt aramıştır.

Platon’un çeşitli dönemdeki yazılarında güzeli doğru ve uygun orantı, mutlak ve her şeyin ondan pay aldığı tözsel bir varlık ve sevginin nesnesi olarak tanımladığını hatırlayacaksınız. Ancak Platon hiçbir zaman güzeli tek tek şeylerin güzelliği olarak tanımlamamıştır.

Aristoteles 'in Poetika adlı eserinde, katharsis: sanatçı tarafından yaratılan/üretilen sanat eserinin izleyicisinde meydana getirdiği duyuşsal etkilenmeyi ifade etmektedir.

Augustinus’nin güzel kuramında güzel kavramı sayı, birlik, oran ve düzen kavramlarıyla açıklanmış ve temellendirilmiştir. Güzel onu algılayanın bilişsel yapısı tarafından belirlenir. Yalnız bununla Augustinus güzelin göreceliğini savunmaz. Güzel Tanrı’nın birliğinden pay aldığından ve güzel Tanrı’nın ilahi aydınlatması sayesinde insan bilincine sunulduğundan nesnel ve mutlaktır.

Aristoteles katharsis kuramıyla sanatın amacının acıma ve korku duygularıyla ruhu tutkulardan arındırmak olduğunu ileri sürmüştür. Onun estetik kuramında mimetik etkinlik salt estetik değer taşıyan bir etkinlik değildir; mimetik etkinliğin
amacı aynı zamanda iyi ve ahlaki olarak olması gerekeni ortaya koymaktır. Aristoteles estetik nesnenin estetik öznede duygulardan ve tutkulardan arınma veya temizlenme yaratıp yaratmaması açısından sanatsal değeri olduğunu belirtir. Estetik deneyim sadece doğada olanı olduğu gibi aktarmaz, onun özünde bilişsel ve duyuşsal boyut da vardır.