ESTETİK VE SANAT FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 2

Hegel, doğa güzelliğini estetik ya da sanatsal güzelin incelemesi alanının dışında tutar. Ona göre güzellik doğrudan tinsel olanla ilişkilidir; yani Tin’in dışavurumu, nesnelleşmesi, duyular dünyasında görünüşe çıkmasıdır. Sanat eseri kendi başına bir duygu içermez; hatta bir sanat eseri kendi başına dışsal bir nesne olarak ele alındığında o ölüdür: “Bir sanat eseri, ancak tinden kaynaklanmakla ve artık tinin bölgesine ait olmakla sanat eseri olur; o, tinsel olan tarafından kutsanmış ve yalnızca tin ile uyum içerisinde meydana getirilmiş şeyi ortaya serer”. Hegel’e göre sanatsal güzellik her zaman doğal güzellikten üstündür. Çünkü, sanatsal güzel tinden doğmuş bir güzelliktir. Doğru cevap C'dir.

Dewey’in estetik görüşünün merkezinde ‘Deneyim’ kavramı yer alır.  Dewey’e göre estetiğin amacı sanatın incelikli deneyimi ile günlük yaşam deneyimi arasındaki devamlılığı sağlamak olmalıdır. Bu bütüncü yaklaşım şunu göstermektedir ki sanatsal deneyim ortaya çıktığı bağlamdan ayrı tutularak anlaşılamaz. Önemli bir sanat eseri olan Parthenon’u anlamak için dönemin Atina’sına, yurttaşların yaşamlarına ve yurttaşlık değerlerine bakmak gerekir. Doğru cevap B'dir.

Sartre’ın varoluşçu fenomenolojik estetiği onun imge kuramında ve özgürlük ontolojisinde yatar. Bu bakımdan imgelem dünyaya farklı bir şekilde yönelmenin yoludur. Dünyada olmayanın, yokluğun, hiçliğin şimdi kılınmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Sartre tüm sanatlar arasında genel olarak edebiyata özel olarak da düzyazıya önem verir. Ona göre, şiir ve resim düzyazı kadar etkili bir şekilde dünyayı bildirmez veya açmaz. Şair, ressam gibi, ‘suskun’dur çünkü kelimeleri iletişim kurmak için işaretler olarak değil de düşünmek için nesneler olarak görür. Doğru cevap B'dir

Merleau-Ponty’e göre, algı fenomenolojisi dünyayı görmeyi yeniden öğrenmenin, şeylerin kendilerine, özlerine varmanın yöntemidir. Doğru cevap A'dır.

Bunlardan birincisi Sokratik devir veya gençlik dönemi, ikincisi olgunluk dönemi, üçüncüsü ise yaşlılık dönemidir. Onun estetik konusundaki düşünceleri de bu gelişim dönemlerine göre farklılık gösterir. Platon, Sokrates’in etkisinin açıkça görüldüğü gençlik döneminde felsefe tarihinde ilk kez sistematik bir şekilde “Güzel nedir?” sorusunu bazı kavramsal çözümlemelerle yanıtlamaya çalışır. Olgunluk döneminde ise Platon’un güzel sorgulamasının amacı “güzel” kavramının tanımından çok onun ontolojik temellerini araştırmaktır

Güzelin özsel veya metaşziksel olarak belirlenmesi Platon’un olgunluk döneminde yazdığı şölen adlı eserinde yer alır. Şölen M.Ö. 416 yılında Agathon’un evinde gerçekleşen ünlü bir toplantının hikâyesidir. Bu hikayenin ana konusu sevgi(eros) olan bu toplantının baş konuşmacısı sokrates'tir. Katılımcılar ''Sevgi nedir?'' sorusunu yanıtlamaya çalışırlar.

Platon’a göre, özel olarak ressamlar genel olarak da tüm sanatçılar bir şeyin aslında gerçeklikten''üç derece'' uzağını Yaparlar.  Onların yarattığı “gölgenin gölgesidir.

Aristoteles’in sanatlar sınıflamasında en üstün yeri tragedya alır. Tragedya, belli bir ahlaki duyarlılığı olan, olup bitmiş, başı ve sonu belli, belli bir uzunluğu olan,sanatsal bir dile sahip soylu bir eylemi taklit eder.

Katharsis sanatçı tarafından yaratılan/üretilen sanat eserinin izleyicisinde meydana getirdiği duyuşsal etkilenmeyi ifade eder.

Sanatın, zanaat temelli görüldüğünü Aquinas'ın sanat konusundaki iki ünlü ifadesinde;

Sanat yapılması gereken şeye ilişkin doğru bilgidir” ve “Sanat, yapılacak şeylere ilişkin yapma ve düşünme ilkesidir”

Orta Çağdaki yedili sanat sınıflandırmasında gramer, mantık, retorik, aritmetik, geometri, astronomi ve müzik konuları  almıştır.

Tanrı-evren ilişkisine dayanarak Tanrı ile evrendeki güzelliklerin açıklanması, sudûr kuramın kullanılması ile kendini gösterir.

Oliver Leaman'a göre, sahip olduğu dini ve metafiziksel temelden hareketle salt bağlamsal bir yaklaşımla İslam sanatını anlamaya çalışmak onun duyuşsal estetik değerini görmemizi engeller. Ona göre, bir sanat eserinin estetik değerini anlamak için ille de onu üretenin zihninden neler geçtiğini bilmemiz gerekmez.

Merleau-Ponty’e göre resim taklit değildir. Resim sanatı güzellikle ilgili değil hakikatle ilgilidir. Hakikati görüşe sunarak hakikat hakkında bilgi verir.

Sartre tüm sanatlar arasında genel olarak edebiyata, özel olarak da düzyazıya önem verir. Ona göre, şiir ve resim düzyazı kadar etkili bir şekilde dünyayı bildirmez veya açmaz. Sartre’a göre düzyazı dünyayı açma işlevini diğer sanat türlerinden daha başarılı yapar.

Estetik sözcüğü ilk olarak 18. yüzyılda Baumgarten tarafından kullanılmıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Güzelliğin bireyde ortaya çıkan idea olduğu fikri Hutcheson'ın güzellik görüşünün ana ilkesidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

"Güzellik şeylerin kendilerinde değildir; sadece onları düşünen zihinde vardır ve her bir zihin farklı bir güzellik algılar." düşüncesi Hume'a aittir. Doğru cevap A şıkkıdır.