ESTETİK VE SANAT FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 5

Sanatçı ile sanat yapıtı arasında kurulan özel ilişki yaratıcılıktır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sanatçı çevresindeki, zihnindeki, deneyimlerindeki her türlü şeyden etkilenebilir. Bu başlangıç noktasıdır. Bir ses, bir gülümseme, bir kavram, bir eşya, yeni tanışılan bir kişi sanatçının yaratım nesnesi olabilir. Buna aynı zamanda esinlenilen nesne de diyebiliriz. Doğru cevap C şıkkıdır.

Kısaca sanat Croce’ye göre ifadedir. İfade ise amaç, duygu ya da düşünceyi duyusal bir araçla ortaya koymaktır ve bunlar yine kendisini ifade eden ve başkalarıyla iletişimde olan tarafından deneyimlenir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Sanat Yapıtı ile izleyici Arasındaki ilişki: Deneyimleme, Değerlendirme, Eleştirme'dir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sanat epistemolojisi, sanatın bilgi ile arasındaki ilişkiyi araştıran alandır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Sanat epistemolojisi alanı içerisinde olmak demek en temelde şu iki soruyu sormak demektir: “Sanat bilginin kaynağı olabilir mi?”, “Sanat bize bir şeyler öğretebilir mi?” Sanatın bilimsel değerinin olduğunu savunan düşünürler çoğunlukla; sanatın bize bir şeyler öğretebileceğini, sanat hakkında bir şeyler bilebileceğimizi, sanatın dünya hakkındaki algımızı, anlayışımızı değiştirebileceğini, sanatın kendimizle ilgili kimi şeylerin değişmesine neden olabileceğini ve sanatın bilginin kaynaklarından biri olabileceğini düşünür ve araştırırlar. Doğru cevap C şıkkıdır.

Platon'a göre sanatsal etkinlikler insanların dengesiz bir ruha ve dolayısıyla kötü bir karaktere sahip olmalarına yol açmasından ötürü zararlı şeylerdir. Sanatçılar, herhangi bir şeyin taklidini o şey hakkında herhangi bir bilgiye sahip olmadan yapabilen kişilerdir. Platon'a göre iki dünya söz konusudur: Aynanın dışındaki dünya (gerçek nesneler dünyası) ve aynanın içindeki dünya (gerçek olmayan nesneler dünyası). Sanatçı gerçek nesneler dünyasındaki bir nesneyi taklit ettiğinde gerçek olmayan nesneler dünyasında bir görüntü yaratmış olur. Burada görüntü yeterlidir, bilgisini edinmeden herhangi bir şeyi taklit edebilmektedir. Duyusal bilgiyle ilgilenen, yetinen sanatçı gerçek nesneler dünyasının uzağında iş görmektedir. Ortaya konan sanat her zaman tam olarak gerçeği yansıtmayabilir ve bu nedenle doğru bigi olmayabilir. Demek ki Platon’a göre sanat bir şeyler öğretmesine rağmen gerçek bir bilgi kaynağı olamaz. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sanatı bir bilgi kaynağı olarak ele almanın birkaç yolu bulunmaktadır. Bunlardan ilki, sanatı bilişsel uyarım kaynağı olarak görmektir. İkinci bir yolu, sanatın deneyimsel bilgi sağladığını ileri sürmektir. Bir üçüncü yolu da sanatın ahlaki bilgi sağladığını öne sürmektir. Sanatı bilgi kaynağı olarak ele alabilmenin olanaklı yollarından biri de sanatın bilgi kategorilerini şekillendirmede rolünün olduğunu öne sürmektir. Fakat sanatın insan ruhu üzerine etkilerini tartışmak sanatı bilgi kaynağı olarak değerlendirmede bir yol göstermemektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sanatın bize bir şeyler öğretebilirliği, sanat epistemolojisi altında sorulan sorulardandır.

Sanat ontolojisinin en temel sorusu olan “Bir sanat yapıtı ne tür bir varlıktır?” sorusu etrafında ayrıntılı olarak sorulabilecek sorular şunlardır: “Sanat yapıtları fiziksel nesneler midir?”; “Sanat yapıtları ideal türler midir?”; “Sanat yapıtları hayali varlıklar mıdır?”; “Sanat yapıtları sanatçının ya da izleyicinin zihinsel hâlleriyle nasıl bir ilişki içerisindedir?”. Doğru cevap C şıkkıdır.

"Beethoven’ın 9. senfonisinin çalındığı bir konsere gittik" cümlesinde bir müzik eseri "örnek" olarak verilmiştir. Dinlediğimiz 9. senfoninin bir örneğidir. Sonuç olarak, tip-örnek kuramına göre 9. senfoni soyut bir varlık olan bir tipken, belirli bir mekânda gerçekleşen ve benim de dinlemek için gittiğim bu konser ise senfoninin bir örneğidir. Doğru cevap D şıkkıdır.

“Aşırı ahlakçılık bir sanat eserinin estetik değerinin ahlaki değeriyle belirlendiği görüşüdür.” Bu görüşün en uç savunulan şekli bütün estetik değerleri ahlaki değerlere indirger. Aşırı ahlakçılığın en tipik savunucusu on dokuzuncu yüzyıl Rus yazarlarından Leo Tolstoy’dur. Sanatın toplum içerisindeki ahlaki öneminin estetik değeri için zorunlu olduğuna vurgu yapan Tolstoy sanatın insan yaşamındaki hizmet ettiği amaca göre tanımlanması gerektiğini de iddia etmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Aşırı özerkçiliğe göre sanata yalnızca saf estetik özellikler açısından yaklaşılmalıdır. Bu saf özellikler sanat yap›t›n›n kendisinde bulunduğuna inan›lan özelliklerdir. Buna göre sanata ahlaki ya da toplumsal kimi de¤erler açısından yaklaşmak sanat yapıtlarını yanlış değerlendirmektir. Aşırı özerkçiliğin sloganı “sanat sanat içindir” sözüdür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Klasik müzik ve edebiyatı çoklu varlıklar olarak değerlendiririz. Çünkü bu tür yapıtların pek çok kopyası ve gösterimi olabilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Resim ve (döküm olmayan) heykelleri tekil varlıklar olarak görürüz ve bu tür tekil eserlerin alınıp satılabileceğini ve sahibiyle birlikte yer değiştirebileceği düşünülür. Guernica da tekil varlıklara örnek olabilecek resim kategorisinde bir sanat eseridir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Poetika adlı eserinde özellikle tragedyalar üzerine eğilen Aristoteles izleyiciler açısından katharsis adını verdiği bir görüş geliştirmiştir. “Tragedyanın ödevi, uyandırdığı acıma ve korku duygularıyla ruhu tutkulardan temizlemektir.” Buna göre izleyici oyunu seyrederken kahramanla özdeşleşir ve onun içine düştüğü ruhsal çatışmaları bizzat yaşar (Poetika VI, 2).

Duyusal bilgiyle ilgilenen, yetinen sanatçı gerçek nesneler dünyasının uzağında iş görmektedir. Demek ki Platon’a göre sanat bir şeyler öğretmesine rağmen gerçek bir bilgi kaynağı olamaz.

sanatı bilgi kaynağı olarak ele alma yöntemleri; Sanatın bilişsel uyarım kaynağı olması, deneyimsel bilgi sağlaması, ahlaki bilgi sağlaması ve sanatın bilgi kategorilerini şekillendirmede rolünün olması olarak sıralanmaktadır.

Fiziksel nesne görüşünü savunanlara göre sanat yapıtlarının ontolojik statü açısından taş ve sopa gibi nesneler gibi ele alınmıştır.

resim ve döküm olmayan heykeller tekil varlıklar olarak ele alınmaktadır.

Adı geçen sanat yapıtları birden fazla gösterimleri ya da kopyaları olmalarından ötürü çoklu varlıklar olarak kabul edilir.