ESKİ TÜRK EDEBİYATININ KAYNAKLARINDAN ŞAİR TEZKİRELERİ

"Tezkire-i Şuara" eserinin dili sade ve süslü değildir. Doğru yanıt: C'dir.

"Nuhbetü'l -asar min-Feva'i l-eşar" eseri "Rıza Tezkiresi"ne zeyl olarak yazılmıştır. Doğru yanıt: D'dir.

"Nuhbetü'l-asar min-Feva'idi'l-esar" tezkiresinin şairi "Safayî"dir. Doğru yanıt: B'dir.

"Nuhbetü'l-asar min-Feva'idi'l-esar" tezkiresi, "Rıza tezkiresi"ne zeyl olarak yazılmıştır. Doğru yanıt: C'dir.

Mir’at-ı Şi’r (y. 1797): Enderunlu Âkif Bey Tezkiresi diye de bilinen Mir’at-i Şi’r, bir ön söz, dört bölüm ve bir hatimeden meydana gelmiştir. Âkif, kitabın hacmine göre oldukça uzun ön sözünde, şiir yazmak istediğini fakat yeteneğinin olmadığını anlayınca çağdaşı olan Enderunlu şairleri bir tezkire hâlinde yazmayı tasarladığını belirtmiş; devrin padişahı Sultan Selim için bir övgü kıtası ile küçük bir mesnevi yazmış ve eserini ona sunmuştur

Esrar Dede’nin Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye’si sadece Mevlevî şairleri içeren bir zümre tezkiresidir.

Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye (y.1797): Esrar Dede’nin kaleme aldığı Esrar Dede Tezkiresi diye de bilinen Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye, 1797 yılına kadar yaşayan Mevlevî şairleri ihtiva eder. Esrar Dede, eserinin başında Şeyh Galib’in Mevlana’dan (d. 1207-ö. 1273) başlayarak tanınmış mevlevi şairlerin beğendiği şiirlerini seçerek bir defterde topladığını, sonra bunu seçtiği şiirlerin şairleri hakkında bilgi toplaması ve bir tezkire yapması için kendisine verdiğini belirtir. Böylece eserini yazma sebebini açıklayan Esrar Dede, şeyhin isteği üzerine şiirleri düzenleyerek şairler hakkında bilgi toplamış ve alfabe sırasına dizerek bir Mevlevî şairleri tezkiresi meydana getirmiştir. Bu bakımdan Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye’deki şairler hakkında bilgiler Esrar Dede’ye, şiirlerin seçimi de Şeyh Galib’e aittir

şayan Mevlevî şairleri ihtiva eder. Esrar Dede, eserinin başında Şeyh Galib’in Mevlana’dan (d. 1207-ö. 1273) başlayarak tanınmış mevlevi şairlerin beğendiği şiirlerini seçerek bir defterde topladığını, sonra bunu seçtiği şiirlerin şairleri hakkında bilgi toplaması ve bir tezkire yapması için kendisine verdiğini belirtir. Böylece eserini yazma sebebini açıklayan Esrar Dede, şeyhin isteği üzerine şiirleri düzenleyerek şairler hakkında bilgi toplamış ve alfabe sırasına dizerek bir Mevlevî şairleri tezkiresi meydana getirmiştir. Bu bakımdan Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye’deki şairler hakkında bilgiler Esrar Dede’ye, şiirlerin seçimi de Şeyh Galib’e aittir.

Nuhbetü’l-asar min-Fevaidi’l-eşar (y.1783): Mustafa Safvet Efendi, 1720 yılında yazılan Safayî Tezkiresi’ni özetleyerek 1783 tarihinde eserini kaleme almıştır. Eser, Safayî Tezkiresi’nin başındaki takrizlerin kısaltılmış şekillerinden, seçilmiş 326 şairden ve sona koyulmuş Tezyilü’l-kitab kısmından meydana gelmiştir.

Nuhbetü’l-asar min-Feva’idi’l-eş’ar (y.1720): Safayî’nin 1720 yılında tamamladığı Tezkire-i Şuara olarak da bilinen Nuhbetü’l-asar min-Feva’idi’l-eşar, bir ön söz, on sekiz takriz ve alfabe sırasıyla 476 şairden meydana gelmiştir. Safayî, eserini tamamladıktan sonra devrin sadrazamı Damat İbrahim Paşa’ya sunmuştur.

Tezkire-i Şuara (y.1790): Tezkire-i Şuara olarak da bilinen Silahdarzade Tezkiresi, bir tertip fikrine bağlı olmadan 1751-1790 yılları arasında yaşayan 60 şair biyografisini ihtiva eder. Antoloji niteliğinde olan bu eser, Beliğ Tezkiresi’nin zeyli durumundadır.

Nuhbetü’l-asar min-Feva’idi’l-eşar, 1640 tarihinde kaleme alınan Rıza Tezkiresi’ne zeyl olarak yazılmıştır.

ÂKİF-MİR’AT-İ Şİ’R İstanbul’da doğdu. Asıl adı Mehmet olup Enderunlu Âkif diye tanındı. Enderunlu Âkif, Sultan III. Mustafa’nın damadı vezir Koca Bekir Paşa’nın torunu ve hassa emiri Elhac Mehmet Bey’in oğludur. İlköğrenimini babasından alan Enderunlu Âkif, 1779 tarihinde kiler-i hassa koğuşuna girdi ve uzun yıllar sarayda çalıştı. Bu görevdeyken tezkiresini yazdı. Hayatı hakkında kaynaklarında bir bilgi bulunmayan Enderunlu Âkif, devrinde şiirle de uğraşmıştır.

Eserde, bazı hâl tercümelerinin daha sonra tamamlanmak üzere boş bırakıldığı, bazı şairlerin yalnızca adlarının yazıldığı ya da eksik bilgi verildiği, bazı cümlelerin birbirine bağlanmadığı, yarım bırakıldığı görülmekte yer yer de anlatım bozukluklarına rastlanmaktadır. Bunlara bakınca Râmiz’in tezkiresini tamamlayıp son biçimini veremediği ve temize çekemediği anlaşılmaktadır. Bu yüzden herhalde ölümünden sonra Râmiz’in el yazısı ile ve karalama hâlinde olan nüshayı iyi dostu olan Müstakimzade Süleyman Sadeddin Efendi gözden geçirerek, kenarlara yaptığı çıkmalarla, bilgi yanlışları, anlatımı, hatta imlâsına kadar düzeltmiş, bazı eklemelerde bulunmuştur.

"Tezkire-i şuara" eserini "Salim" yazmıştır. Doğru yanıt: C'dir.

Tezkire-i Şuara eserinde toplam 428 şairin biyografisi vardır. Doğru yanıt: E'dir.

"Beliğ Tezkiresi" (Nuhbetül-asar li-Zeyli Zübdeti’l-eşar) dil ve anlatım yönünden kusurludur. Doğru yanıt: E'dir.

Devrinde bilim adamı, tarihçi ve şair olarak tanınan tezkireci "Ramiz"dir. Doğru yanıt: D'dir.

Tezkirenin önsözü kısa değil; oldukça uzundur. Doğru yanıt: A'dır.

Türk edebiyatında zümre tezkireleri 18. yy'da 1797 tarihli, Esrar Dede'nin Mevlevi şairlerin ve Âkif'in enderun şairlerinin biyografilerine yer verdikleri tezkirelerinden itibaren yazılmaya başlanmıştır. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.