ESKİ TÜRK EDEBİYATININ KAYNAKLARINDAN ŞAİR TEZKİRELERİ - Deneme Sınavı - 8

Şahid-i Müverrihîn: Türkçe’de kullanılan bazı kelimelerin imlâsını, tarih düşürmenin kurallarını ve bu alanda eser veren bazı şairlerin kısa biyografilerini
anlatan bir eserdir.

Şiirlerinde Nefî, Nâbî ve Nedim’in etkileri görülen Ârif Hikmet Bey, eski şiirin son temsilcilerinden biridir. Namık Kemal onun II. Mahmut devrinin en gözde şairlerinden biri olduğunu belirtmektedir. Üç dilde yazdığı şiirlerini topladığı divanından takdirle bahseden Cevdet Paşa ise Arapça şiirlerini beğenir. Onun ilmî ve edebî şahsiyetinden övgüyle söz eden bir başka kişi ise Ziya Paşa’dır.

Hatimetü’l-eşar: Fatîn’in en önemli eseridir. 672 şairin hayatından söz eden
tezkire, bu hâliyle Türk edebiyatının en hacimli şair tezkirelerindendir. Eser, Salim Tezkiresi’nin bıraktığı 1721’den 1853’e kadar Osmanlı ülkesinde yetişen şairler
hakkında bilgi içerir.

Tam adı Şefkat Seyyid Abdulfettah’tır. Eserleri:

Divançe, Siyer-i Nebevî, Hadikatü’l-vüzerâ, Tezkiretü’ş-şuara

Şahid-i Müverrihîn: Türkçe’de kullanılan bazı kelimelerin imlâsını, tarih düşürmenin kurallarını ve bu alanda eser veren bazı şairlerin kısa biyografilerini anlatan bir eserdir.

Esile ve Ecvibe, İman-ı Ebeveyn, Kevkebü’l-mesud fi-kevkebeti’l-cünud, Mahmudü’l-eser fitercemeti’l-mustazrafi’l-müsteser, Ziba-yıTevarih, Bâğçe-i Safa-enduz

"İstanbul’da doğdu. Özellikle çıkarmış olduğu mizahî gazete olan Çaylak ile tanınan Mehmet Tevfik, düzenli bir eğitim görmedi, gazetelerde çalışarak yetişti. Bu arada Hazinei Hassa Mektubî Odası’nda, Ticarethane-i Âmire’de, 1872 yılında İstanbul Tanzifat Müdürlüğü’nde çalıştı. Bir süre Bursa ve Bosna vilayetlerinde kaldı. 1876’da Osmanlı gazetesini çıkardı. Bir ara Macaristan’a gitti ve dönüşünde Yadigâr-ı Macaristan kitabını yayınladı. İstanbul’da öldü ve vasiyeti üzerine Çamlıca’ya gömüldü."

Esat Efendi'nin medrese tahsilini bitirenlerden birinin sınavında sorulan soruları ve cevapları içine alan eserinin adı "Esile ve Ecvibe'dir. Doğru yanıt: E'dir.

Arif Hikmet, II. Mahmut döneminin en gözde şairidir. Aynı  zamanda Namık Kemal, Cevdet Paşa ve Ziya Paşa'nın değer verdiği bir alimdir. "El-Ahkâmü'l- Meriyye, Hulâsatü'l-Makâlât" eserlerinin yazarıdır. Doğru yanıt: A'dır.

Fatin'in "Hatimetü'l -eşar" tezkiresi, Riyazi Tezkiresi'ne değil, Salim Tezkiresi'ne zeyl olarak hazırlanmıştır. Doğru yanıt: C'dir.

"Kafile-i Şuara" tezkiresinin şairi Hacı Tevfik Efendi değil, Mehmet Tevfik'tir. Doğru yanıt: B'dir.

19 yüzyıl tezkirecilerinin ortak özelliklerinden biri de birbirlerine benziyor olmasıdır. Doğru yanıt: B'dir.

Pendname, Hacı Tevfik Efendi'nin eseridir. Doğru yanıt: D'dir.

Mizahi gazete olan "Çaylak"la tanınmış tezkireci Mahmut Tevfik'tir. Doğru yanıt: A'dır.

Mecmuatü'l-teracim, Hacı Tevfik Efendi'nin eseridir. Doğru yanıt: C'dir.

Arif Hikmet Bey, Osmanlı  coğrafyasında yakın yerlerde yaşayan Azeri, İranlı ve Buharalı şairlere eserlerinde yer veren bir tezkirecidir. Doğru yanıt: E'dir.

Fatin, bu yüzyılda daha önce hiç denenmemiş bir yöntemi uygulamaya koyarak biyografiye önce örnek şiirle başlar.
Ayrıca zamanın makam sahiplerini eserine almak ve onların pek değeri olmayan
şiirlerine yer vermekle itham edilir.

Siyer-i Nebevî: Hz. peygamberin, din büyüklerinin, halifelerin hayatlarını anlatan bir eserdir.

Hadikatü’l-vüzerâ: Ziyaeddin Yusuf Ziya Paşa’nın 1705’te ilk sadrazamlığından Alemdar Mustafa Paşa’nın sadrazamlığına kadar gelen sadrazamları anlatır.

Şefkat'e aittir.

Bâğçe-i Safa-enduz: Esat Efendi’nin en tanımış eserlerinden biridir. Esat Efendi
Tezkiresi diye de tanınan bu eserin adı ebcedle yazılış tarihi olan 1835 yılını verir.
Salim Tezkiresi’ne zeyl olarak yazılmıştır.