ESKİ TÜRK EDEBİYATININ KAYNAKLARINDAN ŞAİR TEZKİRELERİ - Deneme Sınavı - 7

Eserin hatime yani sonuç bölümünde Latifî, 953 tarihinde tezkiresini tamamladığını, devrinde şiir ve inşaya itibar kalmadığını, zamane halkının sanatkârın gerçek değerini anlamaktan uzak olduğunu, hırs ve dünya arzularının insanları sarhoş ettiğini, çeşitli sebeplerle tezkiresini istediği gibi yazamadığını belirtir ve okuyucunun dualarını beklediğini söyleyerek eserini tamamlar. Yazar, eserini bitirdikten sonra ortaya çıkan
eleştirilere göre tezkireyi tekrar ele almış ve böylece farklı nüshalarda farklı şair
sayıları ortaya çıkmıştır. Latifî Tezkiresi, daha önce yazılan Heşt Behişt’ten birçok yönden üstün bir eserdir. Tezkirenin dili sade, cümleleri kısa ve secilidir.  Üslubu akıcı, ahenkli ve yer yer alaycıdır.

Ahmet Paşa vezirlik makamına kadar yükselmiş önemli bir bürokrat ve Divan şiirinin önemli isimlerinden biri olduğu için tezkireci daha onun biyografisine başlarken pek çok övücü sıfata yer vermiş ve böylece onun önemini daha başlangıçta vurgulamıştır.

Tezkirelerde biyografisi yazılan şairler, asıl isimleriyle değil, mahlaslarıyla bu kaynaklara girerler. Ahmet Paşa gibi az sayıda şair ayrıca bir mahlas almaksızın
şiirde kendi adını kullanmıştır. Tezkireciler ele aldıkları kişinin şairlik konumu yanında onun sosyal statüsünü de dikkate alarak üsluplarını oluştururlar. Klasik Doğu biyografisi geleneğinde mahlastan sonra verilen bilgi doğum yeridir. Ahmet Paşa’nın biyografisinde de tezkireci onun Bursalı olduğunu bildiriyor. Bu bilgiyi şairin soyu sopu ile ilgili bölümler izler. Yine Ahmet Paşa’nın hem edebiyat hem bilim hem de bürokrasi tarihinde önemli bir isim olmasından dolayı bu konuyla ilgili bilgiler uzun tamlamalar ve süslü bir üslupla verilmiştir. Ahmet Paşa'nın aldığı eğitimle ilgili bilgiler verilmemiş, buna karşılık önemli görevleri ifade edilmiştir.

Ahdî, Bağdat’ta doğdu. Asıl adı Âşık Çelebi ve Riyazî’ye göre Mehdî, Âlî’ye göre
Ahmet’tir. Edebiyatımızda, Ahdî-i Bağdadî olarak tanındı. Şemsî mahlasıyla şiirler söyleyen Şemseddin adında birinin oğludur.

Gülşen-i Şuara: Şehzade Sultan Selim adına yazılmış olan Gülşen-i Şuara, Anadolu sahasında Sehî ve Latifî tezkirelerinden sonra kaleme alınan üçüncü tezkiredir.

Âşık Çelebi'ye ait eserler, Meşa'irü'ş-şuara, Mecmua-i Sukuk ve Ravzatü'ş-şüheda'dır.

Beytin eksiksiz sadeleştirilmiş şekli budur: Âşıkların gözü bulut gibi kanlı yaş döktükçe sen güzellik gül bahçesinde gül gibi mutlu olasın.

Hasan Çelebi Tezkiresi'nin üçüncü bölümünde yer alan şairler ebced sistemine göre değil alfabetik olarak sıralanmıştır.

Beyanî Tezkiresi’nde süs ve özentiden uzak sade ve açık bir dil kullanılmıştır.

Gül-i Sad-berg, Gelibolulu Âlî'nin bir eseridir.

Tuhfetü'l-uşşâk, Gelibolulu Âlî'nin edebi eserleri arasında yer alan bir mesnevidir.

Menakıb-ı Hünervan, hat tarihinden, ünlü hattatlar, nakkaşlardan bahseden bir eserdir.

cümlenin eksiksiz sadeleştirilmiş şekli şu şekildedir: Şeyh İbrahim Gülşenî’nin büyük şöhretini duyunca elinde olmaksızın benim seçkin mürşidim onlar olacaktır diye Mısır’a gitmiş.

Âşık Çelebi’nin en önemli eseri olan Meşâ'irü'ş-şuarâ, 1568 yılında tamamlanmış ve devrin padişahı II. Selim’e takdim edilmiştir.

Boşluklar sırasıyla "Künhü'l-ahbâr'ın", "Künhü'l-ahbâr'daki" ve "305'e" ibareleri getirilirse cümle anlam ve bilgi açısından doğru hâle döner.

Muamma: Çözüldüğü zaman herhangi bir varlığın
ismi ortaya çıkan manzum bilmecedir. Doğru seçenek A'dır.

Meşairü’ş-şuara: (Âşık Çelebi Tezkiresi): Âşık Çelebi’nin en önemli eseridir. 1568 yılında tamamlanmış ve devrin padişahı II. Selim’e takdim edilmiştir. Doğru seçenek B'dir.

"Meşairü’ş-şuara", "Zeyl-i Şakâyık", "Mecmu’a-i Sukuk", "Mi’râcu’l-ayâle vü Minhâcül-adale", "Ravzatü’ş-şühedâ" adlı eserler Aşık Çelebi'ye aittir. Doğru seçenek C'dir.

Haşiye: Bir metnin altına ya da kenarına konuyla ilgili yazılan açıklayıcı bilgi. Doğru seçenek D'dir.

"Dürer ü Gurer", "Envârü’t-tenzil", "Mutavvel" ve "Tezkiretü’ş-şuara" adlı eserler Hasan Çelebi'ye aittir.