ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ

Kopt Yazısı: MS üçüncü yüzyıldan itibaren demotik yazının yerine kopt yazısı denilen bir yazı türü kullanılmıştır. Hıristiyan Mısırlıların (Kiptiler) Yunan alfabesine yaptıkları altı harflik ilave ile oluşan yazıdır.

Mısır, diğer Ön Asya krallıkları gibi mutlak bir krallıktı. Yönetimin başında mutlak hâkim olarak kral, firavun yer almaktaydı. Firavun sözcüğü “büyük ev” anlamındadır.

Şaduf: Bir ucuna ipe bağlı kova, diğer ucuna ağırlık bağlanan bir sırığın yere dikilmiş bir başka direğin üst kısmına raptedilmesiyle oluşturulan, kuyu veya nehirden su çekmeye yarayan kaldıraç benzeri araç.

Şahin başlı ya da şahin şeklinde ve iki taçlı Mısır’ın ilk devlet tanrısı, gökyüzü tanrısı Horus'tur.

İsis : Osiris’in karısı ve Horus’un annesi koruyucu tanrıça.

Kopt Yazısı: MS üçüncü yüzyıldan itibaren demotik yazının yerine kopt yazısı
denilen bir yazı türü kullanılmıştır. Hıristiyan Mısırlıların (Kiptiler) Yunan alfabesine yaptıkları altı harflik ilave ile oluşan yazıdır. Doğru cevap A'dır.

Kraldan sonra en önemli kişi, yardımcısı olan vezirdi. Bu makam Eski Krallık zamanında gelişmeye başlamıştır. Vezir, devlet yönetimini, hukuk sistemini ve
ekonomiyi denetlemekle görevliydi ve sadece krala hesap verirdi. Eyaletler kralın
tam yetkiyle atadığı yöneticiler tarafından yönetilirdi. Merkezden atanan eyalet
valileri, kral adına ülkeyi yöneten vezire karşı sorumluydular. Doğru cevap C'dir.

Verilen tanım Şadufun tanımıdır. Doğru cevap B'dir.

Geb, yer tanrısı; Şu, hava tanrısı; Ra, güneş tanrısı; Amon, Teb kentinin tanrısı; Horus ise "Şahin başlı ya da şahin şeklinde ve iki taçlı Mısır’ın ilk devlet tanrısı, gökyüzü tanrısı"dır. Dorğu cevap D'dir.

İnanışa göre, duruşmaya tanrı Osiris başkanlık ederdi. Duruşmada ayrıca ölünün
yalvarmak zorunda olduğu 42 yargıç vardı. Tanrı Anubis duruşma sırasında ölüye yardımcı olur, kalbi teraziye koyma seromonisine eşlik ederdi. Anubis ile tanrı
Thoth, Osiris ve 42 yargıcın huzurunda tartma işlemini yapardı. Anubis ölünün
kalbini terazinin bir kefesine koyardı. Terazinin diğer kefesine ise Mısırlıların haklı
düzen kavramının temsilcisi Ma’at konulurdu. Ma’at çoğunlukla bir hiyeroglif bazen de bir devekuşu tüyü ile gösterilirdi. Kalp ile Ma’at dengede kalırsa, sınama
başarılı demekti. Kişinin iyi bir hayat geçirdiği anlaşılır ve yeni hayatına geçişine
izin verilirdi. Terazi dengede kalmazsa yani sınama başarılı olmazsa terazinin altında tasvir edilen “yiyici” ya da “ölülerin yiyicisi” adı verilen dişi bir karışık yaratık
ölüyü yok ederdi. Doğru cevap A'dır.

Burun deliklerinden çengele benzeyen bir alet yardımı ile beyin ve iç organlar dışarı çıkarılırdı. Vücut içindeki yumuşak kısımların çıkarılmasının nedeni çürümeyi önlemekti. Doğru cevap B'dir.

Karnın sol alt kısmında elin girebileceği kadar küçük bir yarık açılarak mide, karaciğer, akciğer ve bağırsaklar çıkarılıyordu. Bu organlar “natron” adı verilen bir çeşit tuz içinde bekletilip kurutulduktan sonra “kanopik” adı verilen dört adet kavanoz içine konulurdu. Bu kavanozların kapakları, Osiris ve İsis’in oğlu olan Horus’un dört oğlunun başını temsil eden figürler şeklindeydi. Çakal başlı Duamutef mideyi, şahin başlı Kebehsenuf bağırsakları, maymun başlı Hapy akciğeri, insan başlı olan İmset karaciğeri korurdu. Doğru cevap E'dir.

Mısır yılı, güneş yılından 6 saat eksikti. 365 güne ilaveten altışar saatten dört yılda bir oluşan “artık gün” olmadığı için Mısırlıların güneş yılı her dört yılda bir, bir gün geri kalıyordu. MS 1582’de Papa XIII. Gregor tarafından yapılan düzeltme sonucunda,
bugün hâlâ kullandığımız Gregoryen Takvimi ortaya çıkmıştır. Doğru cevap E'dir.

Sed Festivali: Bir kralın ölümünden 30 yıl sonra ilk kez, daha sonra da 3 yıllık
aralarla kutlanan, kralın yeniden doğuşunu kutlayan tören. Bu tören, kralın öteki dünyada uzun süre hüküm sürme isteğini yansıtırdı. Doğru cevap C'dir.

Karnın sol alt kısmında elin girebileceği kadar küçük bir yarık açılarak mide, karaciğer, akciğer ve bağırsaklar çıkarılıyordu. Bu organlar “natron” adı verilen bir çeşit tuz içinde bekletilip kurutulduktan sonra “kanopik” adı verilen dört adet kavanoz içine konulurdu. Natron; Karbonat, bikarbonat, klorid ve sodyum sülfat karışımı olan bir çeşit
tuz. Nil Nehri’nin kenarında doğal olarak bulunuyordu. Doğru cevap A'dır.

Demotik (Eski Yunanca: demotikos: halkla ilgili) halk yazısı demektir. Amasis zamanında (MÖ 570-526) yönetim ve hukukla ilgili belgelerde kullanılan resmi yazı biçimi demotik yazı olmuştur.

Hiyeroglif yazı (Eski Yunanca: hieros: kutsal, graphikos: oyma=hieroglyphikos), özellikle kutsal metinlerin taşa kazınmasında kullanılan resmî bir yazıydı. Hiye­roglifler MÖ 3000 yıllarından MS dördüncü yüzyıla kadar kullanılmıştır. Mısır yazılı belgelerinin büyük bir kısmını oluşturan yönetim ve hukuk metinlerinin yazımında, en yaygın hiyeroglif işaretleri kısaltılarak kulla­nılmaya başlamıştır. Zamanla bu kısaltmalar çoğalınca hiyerogliften tümüyle farklı bir yazı olan hiyeratik yazı ortaya çıkmıştır. Bu yazı hiyeroglif yazıya göre çok daha kısa sürede yazılabiliyordu. Bu yazı çeşidine daha çok papirüsler üzerinde rastlandığı için son dönemlerde “kitap yazısı” tanımı da giderek yaygınlaşmıştır. MÖ 700’den sonra yönetimle ilgili yazışmalarda kullanılan hi­yeratik yazı basitleşip, işlek hale gelmiş ve 26. Sülale zamanında yerini demotik yazıya bırakmıştır. MS üçüncü yüzyıldan itibaren demotik yazının yerine kopt yazısı denilen bir yazı türü kullanılmıştır. Hıristiyan Mısırlıların (Kiptiler) Yunan alfa­besine yaptıkları altı harflik ilave ile oluşan yazıdır.

Yazıcının ifade etmek istediği nesnenin resmedilmesi biçiminde oluşturulan yazı türüne “piktogram” denir. Bir insan anlatılacaksa insan res­mi, balık anlatılacaksa balık resmi çizilirdi.

6. Sülale zamanından itibaren mezar odalarında duvar resimleri yanında ölünün biyografisi de yer almaya başlamıştır. Mastabalar piramitlerin yakınına inşa edilmişlerdir.