ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ

Nil vadisinin iki yanında bulunan dağlar inşaat faaliyetleri için ihtiyaç duyulan granit, bazalt ve kalker gibi taş türleri bakımından zengindi. Bunun dışında doğu dağları ve Nubya Bölgesi’nde (Sudan) çok zengin altın yatakları da bulunmaktaydı. Sina Yarımadası’nda bakır ve firuze yatakları vardı. Üç verilen doğru cevap da doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Arkeolojik buluntular ve daha sonraki dönemlere ait yazılı kaynaklar, Sülaleler Öncesi Dönem’de Yukarı Mısır ve Aşağı Mısır’ı yöneten krallar olduğunu göstermektedir. Yukarı Mısır’da Memfis civarında ve Aşağı Mısır’da Delta’da bu döneme ait üzerinde şahin motifi yer alan kraliyet amblemleri bulunmuştur. Aşağı Mısır kralları kırmızı, Yukarı Mısır kralları beyaz bir taç takıyorlardı. Doğru cevap D'dir.

Yaşam koşulları günümüzdekinden farklıydı, daha nemli, günümüzdeki ekvatoral iklime daha yakın bir iklim vardı. Bugün vadinin yarısından fazlasını kaplayan Nil Nehri, o dönemde tüm vadiyi kaplıyor ve daha sonraları çöl hâline gelecek olan yerlerde insanlara özgü yerleşim alanlarını çevresinde topluyordu. Verilen üç seçenek de doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Aşağı Mısır’da Merimde (MÖ 4300-3800) ve El-Meadi (MÖ 3300-3100), Yukarı Mısır’da ise Badari Kültürü (MÖ 5000-4000), I. Nagada Kültürü (Amra Kültürü: MÖ 4000-3500), II. ve III. Nagada Kültürü (Gerze Kültürü: MÖ 3500- 3100/3000) sayılabilir. Doğru cevap I ve III'tür. Doğru cevap D'dir.

Ptolemaioslar döneminde (MÖ 289-246) yaşamış Eski Mısırlı tarihçi ve rahip. Yunanca yazdığı Aegyptica/ Mısır Tarihi adlı eserinde Mısır Devleti’nin kuruluşundan Büyük İskender’e kadar geçen sürede başa geçen Mısır krallarını 31 sülaleye ayırmıştır. Doğru cevap B'dir.

Osiris bir Mısır tanrısıdır. Seth, kimliği belirsiz bir hayvan başlı, insan gövdeli, düzensizliğin, çöllerin, fırtınaların ve savaşın tanrısı ve Osiris’in kardeşidir. Horus, şahin başlı, insan gövdeli ya da şahin şeklinde gösterilen gökyüzü tanrısıdır. Hierakonpolis ise önemli bir merkezdir. Mısır Devleti’nin kuruluşundan Büyük İskender’in MÖ 332 yılında Mısır’a gelişine kadar geçen süredeki Mısır tarihi, Eski Mısırlı tarihçi Manetho tarafından 31 sülaleye ayrılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Sedir anlamına gelen Arapça bir sözcüktür. Bir mastaba, dik ya da hafif eğimli kerpiç ya da taş duvarları olan, dikdörtgen planda bir oda görünümündedir. Tavan genellikle düzdür. Zemin altında, tavandan dik bir kuyu ile inilen mezar odası vardır. Doğru ce

Tek bir bloktan ve genellikle pembe granitten yapılan, yukarı doğru incelen ve tepe noktası küçük bir piramit şeklinde biten taş. Dikilitaşlar güneş simgeleriydi. Bazı Eski Krallık Dönemi mezarlarının ve tapınaklarının kapılarının önüne çift olarak dikilirlerdi. Doğru cevap C'dir.

Sehemhet (MÖ 2611-2603) Coser'in halefidir. Bu sülalenin güçlü krallarından Coser (MÖ 2630-2611) zamanında birinci ve ikinci çağlayanlar arasındaki Aşağı Nubya Bölgesi ilk kez egemenlik altına alınmıştır. Snefru (MÖ 2575-2551), Meidum’da Huni’nin başladığı piramidin yapımına devam eder, ancak daha sonra kendi piramit kompleksini yapmak için inşaatı yarım bırakır. Kefren’in oğlu Mikerinos (MÖ 2490-2472) Giza’daki son piramidi yaptırmıştır. 3. Sülale’nin son kralı ise Huni'dir. (MÖ 2599-2575)

Doğru cevap C'dir.

Mısır tahtını 21. Sülale’yi kuran Smendes (MÖ 1070-1044) ele geçirmiştir. Onun tahtı hiç zorlanmadan ele geçirmesinin nedeni olasılıkla firavun ailesiyle evlilik yoluyla akrabalık kurmuş olmasıdır. MÖ 1070’de başlayıp MÖ 712 yılına kadar süren dönemde Mısır Üçüncü Ara Dönemi’ni yaşar. Bu dönemde Asya’da kazanılan bölgeler kaybedilmiş, Nubya ve Doğu Çölü, Mısır etkisinden çıkmıştır. Doğru cevap E'dir.

5. Sülale firavunları Sina Yarımadası’na seferler yapmışlar ve buradaki kabilelerle çatışmışlardır. Ayrıca Libya yağmalanmıştır. Suriye ile ekonomik ve diplomatik ilişkiler güçlendirilmiştir. Ticaret ilişkileri ise Ege’ye ve Girit’e kadar uzanmıştır. 5. Sülale zamanında piramitlerin boyutları küçülmüştür. Bu sülaleden Userkaf (MÖ 2465-2458) Sakkara’da Basamaklı Piramit’in hemen yanı başına küçük bir piramit yaptırmış buna Abusir yakınlarında Güneş Tanrısı Ra için yaptırdığı anıtsal bir tapınağı eklemiştir. Doğru cevap E'dir.

4. Sülale Dönemi'nde yaşayan Kefren’in oğlu Mikerinos (MÖ 2490-2472) Giza’daki son piramidi yaptırmıştır. Bu piramit 66,5 m yüksekliğinde olup Keops ve Kefren piramitlerinden çok alçaktır. Giza piramitleri Mısır’ın en görkemli anıtları olarak karşımıza çıkarlar. Diğer şıklarda verilenlerin hepsi 5. Sülale Dönemi'nde yaşamışlardır. Doğru cevap D'dir.

Soruda verilen maddelerden hepsi doğrudur. I. Amenemhet (MÖ 1991-1962) zamanında Mısır 11. Sülale kralları döneminden sonraki ikinci parlak dönemini yaşamıştır. I. Amenemhet, Orta Mısır’da Memfis’in 30 km güneyinde Lişt köyü yakınındaki İçtavi’yi yeni bir başkent olarak kurmuştur. Ayrıca ikametgâhının yakınında kendine ait bir piramit yaptırmıştır. İkinci Çağlayan’da Buhen Kalesi’nin yapımına başlamıştır. Böylece Güney Nubya’daki taş ocakları ve altın madenlerini daha kolay kullanabilmiştir. Asya’dan gelecek bedevi akınlarını önlemek için Delta’nın doğu sınırında surlar inşa ettirmiştir. Bakır ve turkuaz yataklarının bulunduğu Sina Bölgesi de kontrol altına alınmıştır.  I. Amenemhet, kendi ölümünden sonra tahtın el değiştirmesini kolaylaştırmak için, oğlu I. Senusret’i (MÖ 1971-1926) tahta ortak ederek yeni bir gelenek başlatmıştır. Doğru cevap E'dir.

II. Senusret’in iktidarı paylaştığı III. Senusret’in (MÖ 1878-1841) tahta çıkışıyla iç ve dış politika yeniden hareketlenmiştir. Yeni kral ilk iş olarak eyalet yöneticilerinin etkinliğine son vermiştir. Mısır’ın idari teşkilatında reform yapmış ve ülkeyi dört idari bölgeye ayırmıştır. Onun hareketli dış politikası Mısır’ın en önemli krallarından biri olarak kabul edilmesini sağlamıştır. Doğru cevap D'dir.

Firavun: Firavun (Per Ao) sözcüğü “büyük ev = saray” anlamındadır. Bu sözcüğün kral anlamında kullanılması Yeni Krallık Dönemi’nde MÖ 1400’lerden itibaren kabul görmüştür. Doğru cevap A'dır.

I. Ramses (MÖ 1307-1306) 19. Sülale’nin kurucusudur. Saltanatı kısa sürmüş ve yerine oğlu I. Seti (MÖ 1305-1290) geçmiştir. Doğru cevap E'dir.

Mısır, 15-25 km genişliğindeki Nil Vadisi’ni kaplar. Dünyanın en uzun nehri (6695 km) olan Nil, Viktorya Gölü civarından ortaya çıkar ve kuzeye doğru akarak Akdeniz’e dökülür. Eski Mısır Uygarlığı, Nil Vadisi’nde gelişmiştir. Nil Vadisi’nin batısını dağlık olan Batı Çölü, doğusunu Doğu Çölü, Kızıldeniz tepeleri ve Kızıldeniz sınırlamaktadır. Kuzeyde Delta Bölgesi’nden başlayan vadi, güneyde çağlayanlara kadar uzanır. Çağlayanlar bölgesinde bulunan kayalıklar geçişi zorlaştırır. Çağlayanların güneyinde ise Sudan (Eskiçağ’da Nubya) yer alır. Eski Mısır’ın geleneksel güney sınırı Birinci Çağlayan’dır. Buradan kuzeye Memfis’e kadar olan bölge Yukarı Mısır, Memfis’in kuzeyindeki Nil Deltası ise Aşağı Mısır olarak adlandırılır. Memfis ile Abidos arasındaki bölge bilim adamlarınca Orta Mısır adıyla anılır. Ancak Eski Mısırlılar “İki Ülke” dediklerinde sadece Aşağı ve Yukarı Mısır’ı ifade etmişlerdir.

Mısır’da Paleolitik Çağ’dan (Eski Taş Çağı) beri insanlar yaşamaktaydı. Paleolitik kültürlerin izleri günümüzden 500 000 yıl önceye kadar gitmektedir.

2. Sülale’nin ilk kralı Peribsen Mısır tarihinde Horus değil Seth unvanı taşıyan ilk ve tek kraldır.

Mısır Devleti’nin Büyük İskender’in MÖ 332 yılında Mısır’a gelişine kadar geçen süredeki Mısır tarihi, Eski Mısırlı tarihçi Manetho
tarafından 31 sülaleye ayrılmıştır