ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ

Dünyanın en uzun nehri olan Nil, Viktorya Gölü civarından ortaya çıkar ve kuzeye doğru akarak Akdeniz’e dökülür. Eski Mısır Uygarlığı, Nil Vadisi’nde gelişmiştir.Nil Vadisi’nin 200 km batısında vadiye paralel olarak kuzey güney yönünde Siva, Bahariye, Farafra, Dahla ve El Harga gibi adlar taşıyan vahalar dizisi bulunur.Eskiçağ’da Nil Vadisi’ne hemen hemen hiç yağmur yağmazdı. Bu nedenle toprağın verimliliği, tümüyle Nil Nehri’nin taşkınlarına bağlıydı. Güneydeki Etiyopya dağlarına yağan yaz yağmurları Nil Nehri’nin her yıl düzenli olarak taşmasına neden olurdu. Yanıt E'dir.

Mısır’da Paleolitik Çağ’dan (Eski Taş Çağı) beri insanlar yaşamaktaydı. Paleolitik kültürlerin izleri günümüzden 500 000 yıl önceye kadar gitmektedir. Yaşam koşulları günümüzdekinden farklıydı, daha nemli, günümüzdeki ekvatoral iklime daha yakın bir iklim vardı. Bugün vadinin yarısından fazlasını kaplayan Nil Nehri, o dönemde tüm vadiyi kaplıyor ve daha sonraları çöl hâline gelecek olan yerlerde insanlara özgü yerleşim alanlarını çevresinde topluyordu. Paleolitik Çağ insanlarına ait taş aletler Nil Vadisi’ni çevreleyen dağlarda bulunmuştur. Yanıt A'dır.

Yeni Krallık Dönemi’nin başında yerleşmiş bir geleneğe göre MÖ 3000 yıllarında Menes adlı efsanevi bir kral, Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır krallıklarını tek bir krallık altında birleştirmeyi başarmıştır. Ancak Yukarı Mısırlıların başkenti olduğu sanılan Hierakonpolis’te bulunmuş olan, tapınağa adak olarak sunulmuş Narmer Levhası’nın bir yüzündeki kabartmalarda, Yukarı Mısır’ın beyaz tacını giyen Kral Narmer, Delta Bölgesi’ni ele geçirip bir reisi esir alırken betimlenmiştir. Levhanın diğer yüzünde de Narmer, Aşağı Mısır’ın kırmızı tacını giymiş şekilde resmedilmiştir. Narmer Levhası sayesinde bugün birçok tarihçi Mısır’ın gerçek birleştiricisinin Narmer olduğu konusunda fikir birliği içindedir. Yanıt B'dir.

2. Sülale’nin ilk kralı Peribsen Mısır tarihinde Horus değil Seth unvanı taşıyan ilk ve tek kraldır. Peribsen adının bir Horus adı olan Sehmehib’den değiştirdiği düşünülmektedir. Yanıt C'dir.

4. Sülale büyük piramitlerin dönemidir. Eski Krallık Dönemi’nde 3. ve 4. sülaleler zamanında inşa edilen ünlü piramitler o döneme “Piramitler Çağı” adının verilmesine neden olmuştur. Yanıt D'dir.

Babası Snefru’nun yerine geçen Keops’un Giza Platosu’nda yaptırdığı piramit 146 m yüksekliğiyle Eski Mısır’da inşa edilmiş en büyük piramittir. Yanıt A'dır.

1270 yılında II. Ramses ve Hitit Kralı III. Hattuşili arasında yapılan Kadeş Barış Antlaşması, tarihte iki büyük devlet arasında yapılan ilk resmi yazılı anlaşmadır. Anlaşmaya göre Kadeş Hititlerde kalmıştır. II. Ramses, III. Hattuşili’nin iki kızıyla evlenmiş ve yönetici sülaleler arasında akrabalık bağı kurulmuştur. Yanıt C'dir.

MÖ 1700’lerden sonra Suriye üzerinden Mısır’a giren bazı göçebe kavimler Doğu Delta Bölgesi’ni işgal ettiler. Mısırlılar, bu göçebeleri “yabancı diyarların şefleri” anlamına gelen “hekau - kasut” olarak adlandırdılar. Antik yazarlar bunlara (Yunancalaştırarak) Hiksoslar demişlerdir. Hurri kökenli Hiksoslar Delta Bölgesi’ne egemen olmuşlar ve 15. Sülale’yi oluşturmuşlardır. Böylece Mısır’da ilk defa yabancılardan oluşan bir sülale kurulmuştur. Memfis’i ele geçirerek, Doğu Deltası’nda kendi başkentleri olan Avaris’i kurmuşlardır. Hiksoslar, Mısır kültürünü hemen benimsemişlelrdir ancak Hiksoslar Dönemi’nde Mısır bir kültürel zenginlik yaşamasına rağmen Mısırlılar, dışarıdan gelen bu istilacılara alışamamışlar ve Hiksosları benimseyememişlerdir. 17. Sülale’den II. Sekenenre Ta’o, yaklaşık 40 yıl tahtta kalan Apepi’ye karşı çıkarak Hiksosları yönetimden uzaklaştırma mücadelesini başlatmış ancak bu mücadelesi sırasında ölmüştür. Yanıt E'dir.

MÖ 1335’te Ekhnaton ‘un ölümüyle başa geçen Tutankaton (MÖ 1333-1323) henüz yedi yaşındaydı. Çocuk yaştaki kralın naipliğini Ekhnaton döneminde Güneş Tanrısı’nın baş görevlisi olan Aya yapmıştır. Firavunun adı birkaç ay sonra Tutankamon olarak değiştirilmiştir. Akhetaton şehri iki yıl sonra tamamen terk edilmiş ve başkent Memfis’e taşınmıştır. Tutankamon, eski Mısır dini olan Amon dinini ve çok tanrıcılığı geri getirmiştir. Firavun, daha 19 yaşındayken hastalanarak ölür. Yanıt B'dir.

MÖ 334 yılında Makedonya Kralı Büyük İskender (III. Aleksandros) Makedonyalılar ve Yunanlılardan oluşan bir ordu ile Perslere karşı ünlü Doğu Seferi’ne çıkar. MÖ 332 yılında Büyük İskender’in Mısır’ı ele geçirmesiyle buradaki Pers egemenliği son bulur. Mısır, İskender’in ölümünden sonra komutanlarından I. Ptolemaios (MÖ 304-284) tarafından kurulan Ptolemaioslar Devleti’ne bağlanır. Bundan sonra 250 yıl boyunca Mısır Yunanlılar tarafından yönetildi. Yanıt E’dir.

Eskiçağ’da ülkenin saldırıya en açık bölgesini kuzeyi oluşturmaktaydı. Libya, Sina Yarımadası ve Suriye’ye de kuzeydeki Delta Bölgesinden geçitler vardır. Ülkenin büyük bölümünün dış dünyadan soyutlanmış olması, homojen bir Mısır uygarlığının yaratılmasına neden olmuştur.

Nehrin getirdiği balçık, yatağının iki yanında birikir ve verimli tarım topraklarını oluştururdu. Kasım ile şubat arasındaki “Ekim (peret)” mevsiminde tarla sınırları belirlenir, tarlalar sürülür ve tohumlar toprağa ekilebilirdi.

Mart’tan Haziran’a kadarki dönem ise “Hasat (shemu)” mevsimiydi. Olgunlaşan ürünlerin hasadı bu mevsimde yapılırdı.

Hayvancılık, bataklık kıyısındaki alanlarda ve Delta Bölgesi’nde yapılırdı. En çok tercih edilen et türü sığır etiydi, ancak koyun, keçi, domuz ve ceylan eti de yenirdi. Ördek, kaz, güvercin ve yabani kuşlar da tercih edilen yiyeceklerdendi. Yeni Krallık ve Yunan - Roma dönemlerinde tavuk yaygınlaşmıştır.

Mısır’da Paleolitik Çağ’dan (Eski Taş Çağı) beri insanlar yaşamaktaydı. Paleolitik kültürlerin izleri günümüzden 500 000 yıl önceye kadar gitmektedir.

Günümüzden 12 000 yıl önce Sahra’nın kuraklaşması ve çölleşmesi sonucunda bu bölgede avcılık ve toplayıcılıkla geçinen halklar Delta Bölgesi’ne ve Nil Vadisi’ne göç etmişlerdir.

Neolitik Çag’da (Cilalı Taş Çağı) insanlar ilk köyleri kurmuşlar, hayvanları evcilleştirmişler, tarım yapmaya başlamışlar ve çanak çömlek üretmişlerdir.

Yeni Krallık Dönemi’nin başında yerleşmiş bir geleneğe göre MÖ 3000 yıllarında Menes adlı efsanevi bir kral, Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır krallıklarını tek bir krallık altında birleştirmeyi başarmıştır.

Aşağı Mısır kralları kırmızı, Yukarı Mısır kralları beyaz bir taç takıyorlardı.

Eski krallıkta kraliyet ve yönetim merkezi Memfis kentidir.