ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ

Sarayların kapılarına kötü ruhlardan korunmak için yerleştirilen başı insan, gövdesi hayvan biçiminde kanatlı heykellere Lamaşşu adı verilmektedir?

Babil’in en büyük Marduktur.

Yazılı belgelere göre Yeni Assur ordusunda100000 üstünde asker bulunurduğu belirtiliyor.

İştar Kapısı Babil de bulunmaktadır

Kral Aşurbanipal’ın kütüphanesi Ninive kentinde bulunmuştur.

Yeni Assur döneminde kurulun ilk başkent Kalhudur.

Yeni Assur ve Babil krallıklarında kralın yönetme yetkisini Tanrılardan aldığına inanılırdı.

Yeni Assur Krallığı’nın kronolojisi konusunda bilgi veren yazılı Limmu listeleridir.

Lidya yazıtları, Yeni Assur ve Yeni Babil krallıkları hakkında bilgi veren yabancı kaynaklardan biri değildir.

Yeni Assur Krallığı’nın çağdaşı olan devletlere ait yazıtlarda da karşılıklı ilişkilere ait değerlendirmelere katkı yapacak bilgiler vardır. Geç Hitit ve Urartu yazıtları, doğrudan veya dolaylı olarak bu sürecin anlaşılmasına yardım eder. Kutsal kitap Eski Ahit, Doğu Akdeniz kıyılarına sefer yapan Assur krallarının bölgedeki faaliyetleri, MÖ yedinci yüzyıldan itibaren de Mısır’a yönelen seferleri konu edinen Mısır Hiyeroglifleri bu gruba dâhil edilebilir.

Assur kralları ülkenin merkezi bölgesi olan Büyük Zap ve Küçük Zap ırmaklarının Dicle’ye karıştığı bölgede dört başkent ve birçok yerleşim merkezi inşa etmişlerdir. Her bir kent belli bir plan anlayışındadır. Ülkeye adını veren ve MÖ ikinci binyıldan itibaren siyasal ve kut­sal merkez olan Assur kentidir. Sonra sırasıyla Kalhu (Nimrud), Dur-Şarrukin (Horsabad) ve Ninive (Koyuncuk) başkent olarak düzenlenmiş ve uygarlığın en seçkin mimari ve sanat yapıtlarının şekillendirildiği yerler haline getirilmiştir.

Yeni Assur krallarından Aşurbanipal sanata ve bilime önem vermekte, geç­mişle ilgilenmekteydi. Hatta yazıtlarda kendisine Sümerce ve Akkadca belge­leri anlayabildiği, en zor matematik problemleri çözebildiği biçiminde övgüler yapılmıştır. Sümer ve Babil ülkesine yaptığı seferlerden sonra, tapınaklarında saklanan tabletleri ülkesine taşımış ve yazıcılarına bunların kopyalarını yaptır­mıştır. Bütün bu tarihsel belgeleri Ninive’de büyük bir kütüphane haline dönüş­türdüğü arşivinde sistematik bir biçimde düzenletmiş ve saklamıştır.

Assur ve Babil uygarlıklarında devlet yönetiminde, başkent ve eyalet merkez­lerinde kralın altında, binlerce yılda gelişerek şekillenmiş köklü bir bürokrasi bu­lunmaktaydı. Yeni Assur Krallığı’nda bürokrasi Assur’dan sonra sırasıyla başkent olan Kalhu, Dur-Şarrukin ve Ninive kentlerinde hizmet etmiştir. Babil ise eski dünyanın en görkemli kült merkezi ve değişmez başkenti idi.

Hadım: Yeni Assur döneminden Osmanlı’ya kadar birçok Doğu sarayında, kral ailesinden olmayan erkek görevliler hadım edilerek, yapılan bir müdahaleyle erkekliği yok edilerek çalışmaktaydı. Bunlardan önemli bir bölümü çocuk yaşta saraya getirilip burada yetiştirilen görevlilerdi. Assur kabartmalarında hadım görevliler sakalsız gösterilirdi. Sakal Akkadlardan itibaren Sami kökenli toplumlarda erkeklik sembolü olarak algılanmaktaydı.

Yeni Assur döneminde sarayda görev yapmış olan bazı hadım (şa reşi) memurlar da eyaletlere veya orduda yüksek görevlere atanmış­tır. Bunlar duvar resimleri ve kabartmalarda sakalsız olarak gösterilen, erkekliği bir operasyonla bitirilmiş saray görevlileriydi. Soylarını devam ettirme endişesi olmadığı için, özellikle III. Tiglat-pileser sonrasında yapılan reformlarla hadım memurlar, haremdeki görevlerinin yanı sıra, ordu komutanlıklarına, hatta eya­let yöneticiliğine kadar yükseltilmişlerdir. Bunlar turtanu (başkomutan), rab saki (büyük saki), nagir ekalli (saray habercisi), abarakku (güvenlik sorumlusu), bel pihati veya şaknu (eyalet yöneticisi) gibi unvanlar taşırlardı.

Örneğin tarım ve madencilik bakımından zengin olan Yukarı Dicle havzasında, Diyarbakır çevresinde Amedi, Tuşhan ve Tidu gibi eyalet merkezleri bu anlayışla inşa edilmişti. Sitadel ve aşağı şehirden oluşan eya­letlerin boyutları 30 hektarı aşmaktaydı.

As­sur Krallığı’nın merkezinde, “ekal maşarti” adı verilen kışla sarayda eğitim yapan düzenli bir ordusu vardı. Ancak komutan ve çekirdek güçten oluşan buradaki bir­likler sefere giden ordunun oldukça küçük bir bölümünü oluştururdu.

Babil’in boyutları 850 hektar kadardı. Bölgenin en büyük yerleşmeleri arasındaki kentte yaklaşık seksen bin ki­şinin yaşadığı varsayılmaktadır. Kentin çevresi iki sıra halinde surlarla çevrilmişti. Savunmayı güçlendirmek amacıyla surların dışına bir de hendek kazılmıştı. Fırat nehri kentin ortasından geçmekteydi. Nehrin doğu yakasında, kuzeyden güneye doğru sırasıyla Nebukadnezzar’ın sarayları, Babil Kulesi olarak adlandırılan zig­gurat ve Marduk Tapınağı Esagila gibi önemli yapılar sıralanmıştı. Orijinal yük­sekliğinin doksan metre kadar olduğu hesaplanan zigguratın günümüze yalnızca kalıntıları ulaşmıştır. Yazılı kaynaklarda Babil’de bin kadar da tapınak olduğu kay­dedilmektedir.

Yeni Assur Krallığı döneminde kurulan ikinci başkent Dur-Şarrukin’dir. II. Sargon, kendi adını verdiği kenti, daha önce yerleşilmemiş bir bölgede bütün bi­rimleriyle planlayarak inşa etmiştir. Kenti çevreleyen surların kalınlığı yirmi dört metre, uzunluğu ise yedi km kadardır. Sitadelde kendisi için inşa ettirdiği sarayın 200’den çok odası vardır. Sarayın kapılarına lamaşşular, duvarlarında da kabart­malar yerleştirilmiştir. Ülkenin dörtbir yanından getirilen zanaatkâr ve on binler­ce işçinin çalıştığı kentin inşası yaklaşık on yılda tamamlanmıştır. II. Sargon’un son yıllarında tamamlanan kent, kralın ölümünden sonra terk edilmiştir.

Yeni Assur ve Yeni Babil kralları için sefere çıkmak yalnızca yeni topraklar elde etmek veya güvenliği sağlamak amacıyla yapılan bir iş değildi. İmparatorlukların merkezlerinde gelişen bürokrasi ve yönetici sınıfın giderleri için hazineye gelir sağlamak, vergilerin düzenli ödenmesini sağlayacak güç gösterisinde bulunmak, yeni işgücü elde etmek gibi birçok neden sefer gerekçeleri arasında sayılabilir.