ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ

Demir Çağı’nın (MÖ 1200-330) başlangıcı olarak kabul edilen bu yeni dönem, birçok bakımdan önemli gelişmelere sahne olmuştur. Mısır ve Doğu Akdeniz kıyı şeridinde ilk tek tanrılı dinin yayılmaya başlaması tarihsel bir dönüşüm olması açısından dikkate değerdir.

Aramiler, Assur Krallığı’na Kuzey Suriye’de de büyük bir direnç oluşturmaktaydılar. II. Aşurnasirpal, Til-Barsip (Tel Ahmar) çevresine egemen olan Bit-Adini adlı Arami Krallığı üzerine en az dört sefer yapmış, Fırat’ın batısına geçerek Akdeniz kıyılarına ulaşmıştır. II. Aşurnasirpal’den sonra Assur tahtına oturan III. Şalmaneser otuz dört yıllık saltanatı boyunca en az otuz dört sefer yaptı. Batıda, bir problem olarak varlığını koruyan Fırat Nehri çevresindeki Bit-Adini adlı Arami Krallığı Assur eyaletine dönüştürüldü.

III. Tiglat-pileser, bütün ülkede etkinliğini artırmak için bir dizi reform gerçekleştirdi. Eyaletleri küçülttü, orduyu güçlendirdi ve haberleşme ağı kurdu. Bu dönemde Assur Krallığı’nın çevresinde önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Kuzeyde Urartu, sınırlarını Kuzeybatı İran’daki Urmiye havzasına, batıda da Geç Hitit krallıklarının bulunduğu bölgeye kadar genişletmiş, Assur ülkesine yağma seferleri düzenlemeye başlamıştı. Doğuda İran’da Medler güçlerini artırmaktaydılar.

Sanhêrib, babası gibi Doğu Akdeniz kıyılarına da sefer yapmış ve Mısır sınırına kadar olan bölgeyi yağmalamıştır. Yahuda Krallığı’nın başkenti Lakiş’in halkı sürgün edilmiş, Kudüs ağır bir bedel ödeyerek yağmadan kurtulmuştur. Kudüs’ün kuşatılması Tevrat’ta da anlatılır. Sanhêrib MÖ 696 ve 695 yıllarında babası Sargon’a direnmiş olan Kue ve Tabal üzerine gitti. Çukurova’nın önemli kenti Tarzi’yi (Tarsus) ele geçiren Sanhêrib buraya kendine bağlı bir yönetici tayin etti. Tabal seferinin ise başarısız olduğu anlaşılmaktadır.

Nabopolassar’dan sonra tahta çıkan Nebukadnezzar, Babil’de yaptırdığı görkemli yapılar, seferler ve toplu nüfus nakilleri nedeniyle kaynakların öne çıkardığı krallardan biridir. İsrail ve Kudüs’te yaptıkları Eski Ahit’te anlatılmaktadır.

Persler MÖ 539 yılında yalnızca Babil kentini ve ülkesini değil, aynı zamanda Medlerin egemen olduğu Anadolu’yu da ele geçirdiler. Böylece Mezopotamya kökenli siyasal devletlerin egemenliği son bulmuş, yerini MÖ 334 yıllarında başlayan Büyük İskender seferine kadar İran kökenli Pers egemenliğine bırakmıştır

Assur’un yıkılış süreci MÖ 614 yılında Med ordusunun Assur ülkesinin merkezine yaptığı seferle başlamıştır. İlk seferde Assur ve Nimrud’u ele geçiren Medler, güneyden ilerleyen Babilliler (Kaldeliler) ve kuzeydeki İskitlerin de yardımını alarak MÖ 612 yılında son başkent Ninive’yi de ele geçirip tahrip ettiler. Harran’a kaçan kral ailesi MÖ 609 yılına kadar varlığını sürdürmüştür.

Akkadlardan sonraki en büyük Sami grubunu oluşturan Amurrular III. Ur Sülalesi döneminde Fırat üzerinden Güney Mezopotamya’ya yerleşmişlerdir. Doğru yanıt a seçeneğidir.

Orta Mezopotamya’da öne çıkan ve siyasal arenada rol oynayan iki kentten biri Eşnunnadır. Değidir.oğru yanıt b seçen

Kiş Mezopotamya’da MÖ ikinci binyıl başlarında  bölgenin denetimi için mücadele eden kent devletlerinden değildir. Doğru yanıt c seçeneğidir.

Şulgi ikinci bin yılın ilk yarısında Assur’da hüküm süren krallardan değildir. Doğru yanıtd seçeneğidir.

Soru cümlesinde yer alan maddelerin tümü Eski Babil Krallarıdır. Doğru yanıt e seçeneğidir.

Mitanni Devleti döneminde ülkede siyasal birliği sağlayan ve sınırları Zagroslarla Toroslar arasındaki bölgenin tümünü kapsayacak şekilde genişleten ilk kral Parratarnadır. Doğru yanıt a seçeneğidir.

Sabium Babil ve çevresinde bulunan Kassit sülalesinde hüküm sürmüş krallardan değildir. Doğru yanıt b seçeneğidir.

Assur-uballit Assur'un yeniden adından söz ettiren bir güç haline getiren ilk kraldır. Doğru yanıt c seçeneğidir.

Yıllıklar Orta Assur döneminde kralların hayatları boyunca yaptıkları işleri bir tablet veya stel üzerinde arka arkaya anlatan yazıtlardır. Doğru yanıt d seçeneğidir.

Soru cümlesinde yer alan tüm maddeler doğrudur. Doğru yanıt e seçeneğidir.