ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ

Mezopotamya’ya büyük bir göç dalgasıyla kuzeyden gelen Hurrilerin dili Doğu Anadolu’da varlık göstermiş bir uygarlık olan Urartuların diliyle akrabadır.

Güney Mezoptamya’da MÖ 2. Binde Sami kökenli kralların egemen olduğu kent devletlerinde kullanılan resmi dil Sümerce veya Akkadca’dır. Yani eski gelenek devam etmiştir.

MÖ 2. binde kalay, Mezopotamya'ya Güney Asya’dan Afganistan ve Pakistan bölgesinden getirilmekteydi.

Assur Devleti’nin Mezoptamya kent devletleri arasındaki güçlü pozisyonunun sebebi, tüccarların özellikle tekstil ve kalayı Anadolu’ya sattıkları geniş ve başarılı bir ticaret ağı oluşturmuş olmasıdır.

Ünlü Assur kralı Şamşi-Adad’ın Assur’un kuzeybatısında kurduğu ve yerleştiği yeni kent Şubat Enlil ya da bugünkü ismiyle Tel Leilan’dır.

“Dünyanın dört bir yanının kralı” ünvanına sahip olan ünlü Mezoptamyalı kral Hammurabi’dir.

MÖ 2. binyılın ikinci yarısında Kuzey Mezopotamya’ya göçle gelen ve buradaki halkla kaynaşarak yeni bir egemenlik kuran halk Mitannilerdir.

MÖ 2. Binin sonuna doğru Suriye’den Kuzey Mezopotamya’ya yeni bir göç dalgası başlatan Sami kökenli halk Aramilerdir.

Mezopotamya’da Eski Assur Krallığı döneminden itibaren takvim yıllarını adlandırmak için Limmu olarak seçilen bir devlet görevlisinin ismi kullanılırdı. O yıl o Limmu’nun ismiyle anılırdı.

Hammurabi Yasaları yazılıdır; farklı toplumsal sınıflara ayrıcalık tanıyacak şekilde düzenlenmiştir, mesela özgür vatandaş ve köle aynı haklara sahip değildir; kısasa kısas ilkesi hakimdir ve yasalar ticaret, tarım, aile, kölelik gibi konularla ilişkilidir. Yani burada yanlış olan şık yasalar karşısında tüm yurttaşların eşit olduğunu öne süren şıktır.

Yeni Assur Krallığı, yaklaşık dört yüz yıllık egemenlik sürecinde, en güçlü olduğu sekiz ve yedinci yüzyılda, güneyde Basra Körfezi, doğuda İran’ın bir bölümü, kuzeyde Toros Dağları, batıda Suriye, Doğu Akdeniz sahilleri, Çukurova ve Mısır’a egemen olmuştur. Bu döneme kadar hiçbir Doğulu krallık bu kadar geniş sınırlara sahip olmamıştı.

Demir Çağı’nın (MÖ 1200-330) başlangıcı olarak kabul edilen bu yeni dönem, birçok bakımdan önemli gelişmelere sahne olmuştur. Mısır ve Doğu Akdeniz kıyı şeridinde ilk tek tanrılı dinin yayılmaya başlaması tarihsel bir dönüşüm olması açısından dikkate değerdir. Eritilmesi ve işlenmesi oldukça gelişmiş fırınlar ve atölyeler gerektiren demirin yaygınlaşması, yeni tarım aletleri ve silahların yapımına olanak tanımıştır. Bu nedenle demiri kullanan uygarlıklar diğerleriyle rekabette önemli bir avantaj elde etmiştir.