ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ

Antik yazarlar iki nehir arasını tanımlamak için Grekçe mesos (orta) ve potamos (ırmak) sözcüklerinden türetmişlerdir.

“Yaratılış” ve “Tufan” gibi tek tanrılı dinlerle günümüze taşınan dinsel anlatılar ilk kez Sümerler tarafından yazılmış, sonrasında diğer Mezopotamya toplumları tarafından tekrar tekrar kopyalanmıştır.

Uruk Dönemi MÖ 4000-3100 yılları arasındaki tarihleri kapsar.

Uruk şehrinin günümüzdeki adı Tel el-Varka' dır.

Uruk döneminin sonlarına doğru, MÖ 3200 yıllarında şimdiye kadar bilinen en erken yazılı belgeler ortaya çıkar.

İlk yazılan belgelerin Sümerce olduğu anlaşılmaktadır. Sümerlerden sonra çiviyazısı geleneği başta Akkad, Babil, Assur olmak üzere Mezopotamya’nın bütün uygarlıkları, Anadolu’da ise Hitit ve Urartular tarafından alınmış ve kullanılmıştır.

İlk yazılan belgelerin Sümerce olduğu anlaşılmaktadır. Sümerlerden sonra çiviyazısı geleneği başta Akkad, Babil, Assur olmak üzere Mezopotamya’nın bütün uygarlıkları, Anadolu’da ise Hitit ve Urartular tarafından alınmış ve kullanılmıştır. Doğu Akdeniz kıyılarında gelişen ve Fenikeliler tarafından yaygınlaştırılan alfabe yazısı ise Aramiler, Anadolu’da Frigler, Lidyalılar ve diğer Eski Batı uygarlıkları tarafından kullanılmıştır. Eskiçağ’da Mısır’da kesintisiz biçimde kullanılan hiyeroglif (resim) yazısı, Anadolu’da Luwiler, Hititler ve Geç Hititlerde yaygındır.

Yönetimde en büyük otorite olarak anılan
unvanlar arasında EN, ENSİ ve LUGAL bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla bey, vali
ve kral anlamı taşımaktaydı.

Yönetimde en büyük otorite olarak anılan unvanlar arasında EN, ENSİ ve LUGAL bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla bey, vali ve kral anlamı taşımaktaydı.

Enki bilgelik tanrısı; Ninmah (Ninhursag) ulu hanım, ana-tanrıça; Nanna ay tanrısı; oğlu Utu güneş tanrısı; İnanna aşk tanrıçasıydı.

Kentleşme, uluslararası ticaret, toplumda sosyal sınıfların oluşması, devletin oluşumu ve yazının geliştirilmesi gibi etkileri günümüze ulaşan ikinci önemli gelişim çağı ise Güney Mezopotamya’da MÖ dördüncü binyılda yaşanmıştır.

Sümerlerin 3200 yıllarında geliştirdiği çiviyazısı, Önasya’da üç bin yıla yakın bir süre boyunca Akkad, Assur, Babil, Pers, Hitit ve Urartu gibi birçok toplum tarafından kullanılmış; Fenike kıyılarında geliştirilen alfabe yazısına da öncülük etmiştir.

Üçüncü ve ikinci binyılda bir pazaryeri konumunda bulunan Dilmun kanalıyla Uzakdoğu veya Mısır’dan gelen mallar Mezopotamya’ya ulaştırılabiliyordu.

Uruk, gök tanrısı An’a (veya Anu) adanan batıdaki Kullaba ve aşk tanrıçası İnanna’ya (Akkadca İştar) adanan doğudaki Eanna adlı iki yerleşim yerinin birleşmesinden oluşmuştu.

Hassek Höyük Geç Uruk döneminde Mezopotamya’dan gelen tüccarlar tarafından kurulan, çevresi surlarla kuşatılmış merkezlerden biridir.

Sümerlerden sonra çiviyazısı geleneği başta Akkad, Babil, Assur olmak üzere Mezopotamya’nın bütün uygarlıkları, Anadolu’da ise Hitit ve Urartular tarafından alınmış ve kullanılmıştır.

Kral listelerinin baş tarafı daha çok mitoloji ile iç içedir. Bu listelere göre Sümer ülkesinde Tufan’dan önce hüküm sürmüş, adları bilinen efsanevi sekiz yönetici ve kentleri vardı. Tanrılar yeryüzündeki ilk krallığı kurma görevini Eridu kentine vermiştir.

Uruk Hanedanı’nın kurucusu, kral Meskiaggaşer’dir.

Sümer yazılı belgeleri, UNKEN adında sivil bir meclisin kentlerin yönetimiyle ilgili belli kararların alınmasında rol oynadığını belirtmektedir.

Nippur, Sümerlerin dini başkentiydi ve orada hizmet etmek, inşaat yapmak veya yapımına katkıda bulunmak büyük bir onur olarak kabul edilirdi.