ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ - Deneme Sınavı - 3

İsis : Osiris’in karısı ve Horus’un annesi koruyucu tanrıça.

Kopt Yazısı: MS üçüncü yüzyıldan itibaren demotik yazının yerine kopt yazısı
denilen bir yazı türü kullanılmıştır. Hıristiyan Mısırlıların (Kiptiler) Yunan alfabesine yaptıkları altı harflik ilave ile oluşan yazıdır. Doğru cevap A'dır.

Kraldan sonra en önemli kişi, yardımcısı olan vezirdi. Bu makam Eski Krallık zamanında gelişmeye başlamıştır. Vezir, devlet yönetimini, hukuk sistemini ve
ekonomiyi denetlemekle görevliydi ve sadece krala hesap verirdi. Eyaletler kralın
tam yetkiyle atadığı yöneticiler tarafından yönetilirdi. Merkezden atanan eyalet
valileri, kral adına ülkeyi yöneten vezire karşı sorumluydular. Doğru cevap C'dir.

Verilen tanım Şadufun tanımıdır. Doğru cevap B'dir.

Geb, yer tanrısı; Şu, hava tanrısı; Ra, güneş tanrısı; Amon, Teb kentinin tanrısı; Horus ise "Şahin başlı ya da şahin şeklinde ve iki taçlı Mısır’ın ilk devlet tanrısı, gökyüzü tanrısı"dır. Dorğu cevap D'dir.

İnanışa göre, duruşmaya tanrı Osiris başkanlık ederdi. Duruşmada ayrıca ölünün
yalvarmak zorunda olduğu 42 yargıç vardı. Tanrı Anubis duruşma sırasında ölüye yardımcı olur, kalbi teraziye koyma seromonisine eşlik ederdi. Anubis ile tanrı
Thoth, Osiris ve 42 yargıcın huzurunda tartma işlemini yapardı. Anubis ölünün
kalbini terazinin bir kefesine koyardı. Terazinin diğer kefesine ise Mısırlıların haklı
düzen kavramının temsilcisi Ma’at konulurdu. Ma’at çoğunlukla bir hiyeroglif bazen de bir devekuşu tüyü ile gösterilirdi. Kalp ile Ma’at dengede kalırsa, sınama
başarılı demekti. Kişinin iyi bir hayat geçirdiği anlaşılır ve yeni hayatına geçişine
izin verilirdi. Terazi dengede kalmazsa yani sınama başarılı olmazsa terazinin altında tasvir edilen “yiyici” ya da “ölülerin yiyicisi” adı verilen dişi bir karışık yaratık
ölüyü yok ederdi. Doğru cevap A'dır.

Burun deliklerinden çengele benzeyen bir alet yardımı ile beyin ve iç organlar dışarı çıkarılırdı. Vücut içindeki yumuşak kısımların çıkarılmasının nedeni çürümeyi önlemekti. Doğru cevap B'dir.

Karnın sol alt kısmında elin girebileceği kadar küçük bir yarık açılarak mide, karaciğer, akciğer ve bağırsaklar çıkarılıyordu. Bu organlar “natron” adı verilen bir çeşit tuz içinde bekletilip kurutulduktan sonra “kanopik” adı verilen dört adet kavanoz içine konulurdu. Bu kavanozların kapakları, Osiris ve İsis’in oğlu olan Horus’un dört oğlunun başını temsil eden figürler şeklindeydi. Çakal başlı Duamutef mideyi, şahin başlı Kebehsenuf bağırsakları, maymun başlı Hapy akciğeri, insan başlı olan İmset karaciğeri korurdu. Doğru cevap E'dir.

Mısır yılı, güneş yılından 6 saat eksikti. 365 güne ilaveten altışar saatten dört yılda bir oluşan “artık gün” olmadığı için Mısırlıların güneş yılı her dört yılda bir, bir gün geri kalıyordu. MS 1582’de Papa XIII. Gregor tarafından yapılan düzeltme sonucunda,
bugün hâlâ kullandığımız Gregoryen Takvimi ortaya çıkmıştır. Doğru cevap E'dir.

Sed Festivali: Bir kralın ölümünden 30 yıl sonra ilk kez, daha sonra da 3 yıllık
aralarla kutlanan, kralın yeniden doğuşunu kutlayan tören. Bu tören, kralın öteki dünyada uzun süre hüküm sürme isteğini yansıtırdı. Doğru cevap C'dir.

Karnın sol alt kısmında elin girebileceği kadar küçük bir yarık açılarak mide, karaciğer, akciğer ve bağırsaklar çıkarılıyordu. Bu organlar “natron” adı verilen bir çeşit tuz içinde bekletilip kurutulduktan sonra “kanopik” adı verilen dört adet kavanoz içine konulurdu. Natron; Karbonat, bikarbonat, klorid ve sodyum sülfat karışımı olan bir çeşit
tuz. Nil Nehri’nin kenarında doğal olarak bulunuyordu. Doğru cevap A'dır.

Mısır, 15-25 km genişliğindeki Nil Vadisi’ni kaplar. Dünyanın en uzun nehri (6695 km) olan Nil, Viktorya Gölü civarından ortaya çıkar ve kuzeye doğru akarak Akdeniz’e dökülür. Eski Mısır Uygarlığı, Nil Vadisi’nde gelişmiştir. Nil Vadisi’nin batısını dağlık olan Batı Çölü, doğusunu Doğu Çölü, Kızıldeniz tepeleri ve Kızıldeniz sınırlamaktadır. Kuzeyde Delta Bölgesi’nden başlayan vadi, güneyde çağlayanlara kadar uzanır. Çağlayanlar bölgesinde bulunan kayalıklar geçişi zorlaştırır. Çağlayanların güneyinde ise Sudan (Eskiçağ’da Nubya) yer alır. Eski Mısır’ın geleneksel güney sınırı Birinci Çağlayan’dır. Buradan kuzeye Memfis’e kadar olan bölge Yukarı Mısır, Memfis’in kuzeyindeki Nil Deltası ise Aşağı Mısır olarak adlandırılır. Memfis ile Abidos arasındaki bölge bilim adamlarınca Orta Mısır adıyla anılır. Ancak Eski Mısırlılar “İki Ülke” dediklerinde sadece Aşağı ve Yukarı Mısır’ı ifade etmişlerdir.

Mısır’da Paleolitik Çağ’dan (Eski Taş Çağı) beri insanlar yaşamaktaydı. Paleolitik kültürlerin izleri günümüzden 500 000 yıl önceye kadar gitmektedir.

2. Sülale’nin ilk kralı Peribsen Mısır tarihinde Horus değil Seth unvanı taşıyan ilk ve tek kraldır.

Mısır Devleti’nin Büyük İskender’in MÖ 332 yılında Mısır’a gelişine kadar geçen süredeki Mısır tarihi, Eski Mısırlı tarihçi Manetho
tarafından 31 sülaleye ayrılmıştır

4. Sülale’nin son firavunu Şepseskaf (MÖ 2472-2467)'tır.

I. Mentuhotep (MÖ 2061-2010) iki ülkeyi birleştirmesi nedeniyle saltanatının geri kalan bölümünde Horus adını, “Horus Sema - taui = İki ülkeyi birleştiren” olarak değiştirmiştir.

Mısır'da Eski Krallık Dönemi (3.-8. Sülaleler) MÖ 2650-2134 yıllarını kapsamaktadır.

Mısırda 18.-20. Sülaleler Dönemi olarak da bilinen dönemin diğer adı Yeni Krallıktır (MÖ 1550-1070).

Napata kralı Piye’nin kardeşi ve halefi olan 25. Sülale’den Şabaka (MÖ 712-698) ile Mısır’da geç dönem başlamıştır.