ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ - Deneme Sınavı - 15

Doğru cevap: B şıkkı

Doğru cevap: C şıkkı

Doğru cevap: A şıkkı

Doğru cevap: D şıkkı

Doğru cevap: C şıkkı

Yeni Assur ve Yeni Babil krallıklarının tarihi, birçok farklı kaynaktan gelen bilgilerle yazılır. Bu kaynaklar üç başlık altında toplanabilir: Yazılı kaynaklar, arkeolojik kaynaklar ve yabancı kaynaklar.

Yeni Assur ve Yeni Babil krallıklarındayazılı kaynaklar genellikle resmi niteliklidir. Kayıtlar birkaç grupta ele alınabilir: Bunlar arasında Assur annalları, gösteriş yazıtları, mektuplar, limmu listeleri ve synkroniktik kral listeleri (Assur ve Babil kralları paralel biçimde verilir) dönemin tarihi konusundaki en temel kaynaklardır.

Kral Yıllıkları (Annallar): Yeni Assur dönemi boyunca güçlü kralların hemen hepsi, taş steller üzerine ve tabletlere her yıl yaptıkları önemli işleri yazdırmışlardır. Bu yazıtlar kralın tahta çıktığı yıldan itibaren tutulmakta ve her yıl yapılan eylemler, “krallığımın ikinci yılında, üçüncü yılında” gibi ifadelerle başlamaktadır.

Assur kralları dört başkent ve birçok yerleşim merkezi inşa etmişlerdir. Ülkeye adını veren siyasal ve kutsal merkez Assur kenti, sonra sırasıyla Kalhu (Nimrud), Dur-Şarrukin (Horsabad) ve Ninive (Koyuncuk) başkent olarak düzenlenmiş ve uygarlığın en seçkin mimari ve sanat yapıtlarının şekillendirildiği yerler haline getirilmiştir.

Assur ve Babil kralları yazıtlarında isimlerinin başında “Büyük Kral”, Dört Bir Yanın Kralı”, “Evrenin Kralı” ve “Sümer - Akkad Ülkelerinin Kralı” gibi unvanlar kullanırlardı. Kral en büyük rahip olması yanında ordunun komutanı, önemli davalara bakan yargıç ve kanun koyucu idi.

Tarım veya madencilik bakımından zengin olan bölgelerde kurulan eyalet merkezlerinde merkezden tayin edilen yönetici ve bürokratlar doğrudan saraya bağlı olarak görev yapardı. Elde edilen gelirleri ve topladıkları vergileri düzenli olarak göndermek asıl görevleriydi. Örneğin tarım ve madencilik bakımından zengin olan Yukarı Dicle havzasında, Diyarbakır çevresinde Amedi, Tuşhan ve Tidu gibi eyalet merkezleri bu anlayışla inşa edilmişti.

Assur Krallığı’nın merkezinde, “ekal maşarti” adı verilen kışla sarayda eğitim yapan düzenli bir ordusu vardı.

Assur kentleri iki bölümden oluşur: Sitadel ve aşağı şehir. Ayrıca başkentlerde bir kışla saray (ekal maraşti) daha vardır. Sitadel, kentin yüksek bölümünde yer alırdı. Çevresi ayrı bir surla çevrilen sitadelde saray, tapınak ve kral ailesinden yöneticiler için yapılmış konaklar bulunurdu.

Yeni Assur Krallığı döneminde kurulan ikinci başkent Dur-Şarrukin’dir. II. Sargon, kendi adını verdiği kenti, daha önce yerleşilmemiş bir bölgede bütün birimleriyle planlayarak inşa etmiştir.

Yeni Assur döneminde, başarıların hikâyeci anlatımı taş kabartmalar yanında bronz levhalar üzerine de uygulanmıştır. III. Şalmaneser dönemine ait Balawat kapı kabartmaları bunun en iyi korunmuş örneğidir. Günümüzde British Müzesi’nde olan bu levhalar, yüksekliği 7 m kadar olan ahşaptan çift kanatlı bir kapı üzerine yapılmıştır.

Horus: Şahin başlı, insan gövdeli ya da şahin şeklinde gösterilen gökyüzü tanrısıdır. Mısır’ın ilk devlet tanrısıdır.

IV. Amenemhet’in erkek varisi olmadığı için ölümünden sonra yerine kız kardeşi Nefrusobk (MÖ 1787-1783) geçmiş ve ülkeyi dört yıl yönetmiştir. Ülkenin refah düzeyinde bir azalma olmamıştır.

Firavun: Firavun (Per Ao) sözcüğü “büyük ev = saray” anlamındadır. Bu sözcüğün kral anlamında kullanılması Yeni Krallık Dönemi’nde MÖ 1400’lerden itibaren kabul görmüştür.

Pilon: Tapınak kapılarının iki yanında kaideleri geniş, yukarı doğru daralan Mısır’a özgü duvarlardır. Genellikle pilonların üzerine tapınağı hangi kral yaptırdıysa onun zaferlerini betimleyen kabartmalar yapılırdı.

MÖ 1335’te Ekhnaton ‘un ölümüyle başa geçen Tutankaton (MÖ 1333-1323) henüz yedi yaşındaydı. Çocuk yaştaki kralın naipliğini Ekhnaton döneminde Gü­neş Tanrısı’nın baş görevlisi olan Aya yapmıştır. Firavunun adı birkaç ay sonra Tutankamon olarak değiştirilmiştir. Akhetaton şehri iki yıl sonra tamamen terk edilmiş ve başkent Memfis’e taşınmıştır. Tutankamon, eski Mısır dini olan Amon dinini ve çok tanrıcılığı geri getirmiştir.