ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ - Deneme Sınavı - 14

Prens Zannanza Mısır’a giderken yolda öldürülür.

Mısır, İskender’in ölümünden sonra komutanlarından I. Ptolemaios (MÖ 304-284) tarafından kurulan Ptolemaioslar Devleti’ne bağlanır.

Geç Dönem (25-31. Sülaleler: MÖ 712-332)’dir

Snefru (MÖ 2575-2551), Meidum’da Huni’nin başladığı piramidin yapımına devam eder, ancak daha sonra kendi piramit kompleksini yapmak için inşaatı yarım bırakır. Dahşur’da “Eğik piramit” ve “Kızıl Piramit” ola­rak adlandırılan iki piramit yaptırmıştır.

3. ve 4. sülaleler zamanında inşa edilen ünlü piramitler o döneme “Piramitler Çağı” adının veril­mesine neden olmuştur.

Mısır, 15-25 km genişliğindeki Nil Vadisi’ni kaplar. Dünyanın en uzun nehri (6695 km) olan Nil, Viktorya Gölü civarından ortaya çıkar ve kuzeye doğru akarak Akdeniz’e dökülür. Eski Mısır Uygarlığı, Nil Vadisi’nde gelişmiştir. Nil Vadisi’nin batısını dağlık olan Batı Çölü, doğusunu Doğu Çölü, Kızıldeniz tepeleri ve Kızıldeniz sınırlamaktadır. Kuzeyde Delta Bölgesi’nden başlayan vadi, güneyde çağlayanlara kadar uzanır. Çağlayanlar bölgesinde bulunan kayalıklar geçişi zorlaştırır. Çağlayanların güneyinde ise Sudan (Eskiçağ’da Nubya) yer alır. Eski Mısır’ın geleneksel güney sınırı Birinci Çağlayan’dır. Buradan kuzeye Memfis’e kadar olan bölge Yukarı Mısır, Memfis’in kuzeyindeki Nil Deltası ise Aşağı Mısır olarak adlandırılır. Memfis ile Abidos arasındaki bölge bilim adamlarınca Orta Mısır adıyla anılır. Ancak Eski Mısırlılar “İki Ülke” dediklerinde sadece Aşağı ve Yukarı Mısır’ı ifade etmişlerdir.

Nil Vadisi’nin 200 km batısında vadiye paralel olarak kuzey güney yönünde
Siva, Bahariye, Farafra, Dahla ve El Harga gibi adlar taşıyan vahalar dizisi bulunur. Bu vahalar da Mısırlılar tarafından iskân edilmiştir. Eskiçağ’da ülkenin saldırıya en açık bölgesini kuzeyi oluşturmaktaydı. Libya, Sina Yarımadası ve Suriye’ye de kuzeydeki Delta Bölgesi’nden geçitler vardır. Ülkenin büyük bölümünün dış dünyadan soyutlanmış olması, homojen bir Mısır uygarlığının yaratılmasına neden olmuştur.

Eskiçağ’da Nil Vadisi’ne hemen hemen hiç yağmur yağmazdı. Bu nedenle toprağın verimliliği, tümüyle Nil Nehri’nin taşkınlarına bağlıydı. Güneydeki Etiyopya dağlarına yağan yaz yağmurları Nil Nehri’nin her yıl düzenli olarak taşmasına
neden olurdu. Nil Nehri Mayıs ayında yükselmeye başlardı ve Temmuz’dan Ekim’e
kadar vadi üzerinden akardı. Bu mevsime eski Mısırlılarca “Taşkın (akhet)” denirdi.

Olgunlaşan ürünlerin hasadı bu mevsimde yapılırdı. Herodotos, “Mısır Nil’in bir armağanıdır” diyerek bu nehrin Mısır için taşıdığı hayati önemi vurgulamıştır. Nil Nehri’nin taşkınlarının getirdiği balçık topraktan, normal mevsim yağışlarıyla beslenmiş bir topraktan elde edilenin üç - dört katı fazla ürün alınabilmiştir.

Nil vadisinin iki yanında bulunan dağlar inşaat faaliyetleri için ihtiyaç duyulan
granit, bazalt ve kalker gibi taş türleri bakımından zengindi. Bunun dışında doğu
dağları ve Nubya Bölgesi’nde (Sudan) çok zengin altın yatakları da bulunmaktaydı. Sina Yarımadası’nda bakır ve firuze yatakları vardı. İnşaat faaliyetleri ve tekne
yapımı için kullanılan ahşap ise bölgede yetişen hurma, incir, ılgın gibi ağaçlardan
sağlanıyordu.

Neolitik Çağ ve Sülaleler Öncesi döneme ilişkin en önemli kültürler
arasında Aşağı Mısır’da Merimde (MÖ 4300-3800) ve El-Meadi (MÖ 3300-3100),
Yukarı Mısır’da ise Badari Kültürü (MÖ 5000-4000), I. Nagada Kültürü (Amra
Kültürü: MÖ 4000-3500), II. ve III. Nagada Kültürü (Gerze Kültürü: MÖ 3500-
3100/3000) sayılabilir

Yeni Krallık Dönemi’nin başında yerleşmiş bir geleneğe göre MÖ 3000 yıllarında
Menes adlı efsanevi bir kral, Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır krallıklarını tek bir krallık
altında birleştirmeyi başarmıştır.

2. Sülale’nin ilk kralı Peribsen Mısır tarihinde Horus değil Seth unvanı taşıyan
ilk ve tek kraldır. Peribsen adının bir Horus adı olan Sehmehib’den değiştirdiği
düşünülmektedir. 2. Sülale döneminin başında kraliyet mezarlığı Sakkara’ya taşınmıştır.

3. Sülale krallarının siyasi faaliyetleri hakkında çok az bilgi vardır. Bu sülalenin
güçlü krallarından Coser (MÖ 2630-2611) zamanında birinci ve ikinci çağlayanlar arasındaki Aşağı Nubya Bölgesi ilk kez egemenlik altına alınmıştır. 3. Sülale
döneminden itibaren Mısır, Sina’da bakır ve firuze madenlerine sahip olmuş ve
işletmeye başlamıştır.

Snefru (MÖ 2575-2551), Meidum’da Huni’nin başladığı piramidin yapımına devam eder, ancak daha sonra kendi piramit kompleksini yapmak için inşaatı yarım bırakır. Dahşur’da “Eğik piramit” ve “Kızıl Piramit” olarak adlandırılan iki piramit yaptırmıştır. Kızıl Piramit geometrik olarak ilk gerçek piramittir.

Ancak yukarıda belirttiğimiz gibi bunlar tek yanlıdır ve yalnızca başarılardan söz ederler. Assur’un zayıfladığı veya yenildiği dönemler annallarda bulunmamaktadır. Bu nedenle Assur yazıtlarında kaydedilmemiş veya atlanmış dönemlerle, gerileme ve çöküş süreçleri büyük oranda paralellik gösterir. Doğru seçenek E'dir.

Yeni Babil Krallığı Eskiçağ’da Mezopotamya’da gelişen uygarlıkların son temsilcilerindendir. Doğru yanıt a seçeneğidir.

Yeni Assur Krallığının ele geçirdiği bölgelerde soru cümlesinde yer alan  toplumların tümü bulunmaktadır. Doğru yanıt e seçeneğidir.

Sargon Yeni Assur Dönemi Krallarından değildir. Doğru yanıt c seçeneğidir.

Hanigalbat Habur bölgesinin Assur yazıtlarında geçen adıdır. Doğru yanıt d seçeneğidir.