ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ - Deneme Sınavı - 13

1988-1992 yıllarında Assur sarayının mimari kalıntılarının ortaya çıkartıldığı kazı çalışmaları yapılmıştır. Doğru yanıt b seçeneğidir.

Soru cümlesinde yer alan tüm maddeler doğrudur. Doğru yanıt e seçeneğidir.

Yeni Assur döneminde ülkenin batısından Akdeniz kıyı şeridine kadar olan tüm krallıkları vergiye bağlayan kral III. Tiglat-pileser dır. Doğru yanıt c seçeneğidir.

“Sümer ve Akkad Ülkelerinin Kralı” ünvanınını Tiglat-pileser kullanmıştır. Doğru yanıt d seçeneğidir.

“Aşağı ve Yukarı Mısır’ın Fatihi” unvanını adının önüne ekleten Kral Esarhaddon dur. Doğru yanıt a seçeneğidir.

Assur’un yıkılışı sonrasında, Yeni Babil Krallığı MÖ.625 yılında kurulmuştur. Doğru yanıt b seçeneğidir.

Yeni Babil Dönemi’nin ilk kralı Nabopolassar dır. Doğru yanıt c seçeneğidir.

Yeni Assur Krallığı’nın çağdaşı olan devletlere ait yazıtlarda da karşılıklı ilişkilere ait değerlendirmelere katkı yapacak bilgiler vardır. Geç Hitit ve Urartu yazıtları, doğrudan veya dolaylı olarak bu sürecin anlaşılmasına yardım eder. Kutsal kitap Eski Ahit, Doğu Akdeniz kıyılarına sefer yapan Assur krallarının bölgedeki faaliyetleri, MÖ yedinci yüzyıldan itibaren de Mısır’a yönelen seferleri konu edinen Mısır Hiyeroglifleri bu gruba dâhil edilebilir. Doğru seçenek E'dir.

Assur Krallığı’nın merkezinde, “ekal maşarti” adı verilen kışla sarayda eğitim yapan düzenli bir ordusu vardı. Doğru seçenek B'dir.

Yeni Assur Krallığı döneminde sanatın ulaştığı seviyeyi gösteren en önemli eserler, saray duvarlarını süsleyen kabartmalardır. Doğru seçenek C'dir.

Lamaşşular, Yeni Assur sanatının ağırlıkları kırk tona ulaşan anıtsal ve seçkin
örneklerdir. Bunlar, insan başlı, hayvan gövdeli ve kanatlı olarak yapılan ve kötü
ruhlardan sarayı korumak için sarayın girişine konulan heykellerdi. Assur kralları, tek parça taştan yapılır. Doğru seçenek D'dir.

Nil Nehri Mısır için hayati önem taşımaktaydı. Nil Nehri’nin taşkınlarının getirdiği balçık topraktan, normal mevsim yağışlarıyla beslenmiş bir topraktan elde edilenin üç - dört katı fazla ürün alınabilmiştir. Eğer Nil Nehri olmasaydı Mısır’ın Akdeniz kıyısı dışında hiçbir yerinde tarım yapılamazdı.

Günümüzden 12 000 yıl önce Sahra’nın kuraklaşması ve çölleşmesi sonucunda bu bölgede avcılık ve toplayıcılıkla geçinen halklar Delta Bölgesi’ne ve Nil Vadisi’ne göç etmişlerdir. Neolitik Çağ’da (Cilalı Taş Çağı) insanlar ilk köyleri kurmuşlar, hayvanları evcilleştirmişler, tarım yapmaya başlamışlar ve çanak çömlek üretmişlerdir. Neolitik Çağ ve Sülaleler Öncesi döneme ilişkin en önemli kültürler arasında Aşağı Mısır’da Merimde (MÖ 4300-3800) ve El-Meadi (MÖ 3300-3100), Yukarı Mısır’da ise Badari Kültürü (MÖ 5000-4000), I. Nagada Kültürü (Amra Kültürü: MÖ 4000-3500), II. ve III. Nagada Kültürü (Gerze Kültürü: MÖ 3500-3100/3000) sayılabilir.

Narmer Levhası sayesinde bugün birçok tarihçi Mısır’ın gerçek birleştiricisinin
Narmer olduğu konusunda fikir birliği içindedir.

3. ve 4. sülaleler düzeni ve barışı sağlayarak Klasik Mısır uygarlığının temellerini atmışlar ve güçlendirmişlerdir. Eski krallıkta kraliyet ve yönetim merkezi Memfis kentidir. Memfis modern Kahire’nin yaklaşık 20 km güneyindedir. Geleneksel düşünceye göre ilk kral Menes tarafından kurulmuştur ve aynı zamanda tanrı Ptah kültüne tapınılan büyük bir dinsel merkezdir.

Eski Krallık Dönemi’nde 3. ve 4. sülaleler zamanında inşa edilen ünlü piramitler o döneme “Piramitler Çağı” adının verilmesine neden olmuştur. Snefru (MÖ 2575-2551), Meidum’da Huni’nin başladığı piramidin yapımına devam eder, ancak daha sonra kendi piramit kompleksini yapmak için inşaatı yarım bırakır. Dahşur’da “Eğik piramit” ve “Kızıl Piramit” olarak adlandırılan iki piramit yaptırmıştır. Kızıl Piramit geometrik olarak ilk gerçek piramittir.

13. Sülale boyunca 150 yıllık bir zaman dilimi içinde kısa sürelerle hüküm süren 70 kadar kral başa geçmiştir. İki ya da dört yıl gibi kısa aralıklarla değişen krallar nedeniyle, merkezi güç zayıflamıştır. Bu dönemde siyasal iktidar, babadan oğula geçen vezirlik kurumunun eline geçmiştir. Vezirlik kurumu Aşağı Mısır Vezirliği ve Yukarı Mısır Vezirliği olmak üzere ikiye ayrılmıştır. 13. Sülale’nin sonlarında Doğu Deltası yoğun olarak Asyalı göçmenlerin istilasına sahne olmuştur.

Hiksoslar Dönemi’nde Mısır bir kültürel zenginlik yaşamasına rağmen Mısırlılar, dışarıdan gelen bu istilacılara alışamamışlar ve Hiksosları benimseyememişlerdir.

Pilon: Tapınak kapılarının iki yanında kaideleri geniş, yukarı doğru daralan Mısır’a
özgü duvarlardır. Genellikle pilonların üzerine tapınağı hangi kral yaptırdıysa onun zaferlerini betimleyen kabartmalar yapılırdı. Pilonların önüne tapınağı hangi kral yaptırdıysa onun büyük boyutlu birkaç heykeli ve dikilitaşlar dikilirdi.

MÖ 1070’de XI. Ramses’in ölümünden sonra Mısır tahtını 21. Sülale’yi kuran Smendes (MÖ 1070-1044) ele geçirmiştir. Onun tahtı hiç zorlanmadan ele geçirmesinin nedeni olasılıkla firavun ailesiyle evlilik yoluyla akrabalık kurmuş olmasıdır.