ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ - Deneme Sınavı - 5

Bölgedeki nüfusun arttığı
ve ilk defa köpeğin evcilleştirildiği saptanmıştır.

Homo Erectus, Homo
Neanderthal, Homo
Sapiens: İnsanın ortaya çıkış
sürecinden itibaren biyolojik
ve kültürel gelişimini gösteren
aşamalar için kullanılan
terimler.

Yeni Taş veya tarih kitaplarında Cilalı Taş Devri (Neolitik)

İlk defa bu dönemde tapınak gibi büyük işgücü gerektiren anıtsal özel yapılar
inşa edilmiş, uzman bir zanaatkâr sınıfı ortaya çıkmış, uzak bölgeler arasındaki
ticaret yapılmaya başlanmıştır.

Son zamanlarda kazılan Göbekli Tepe’de ise çapları
10 ile 30 metre arasında değişen boyutlarda, taş duvarlı, yuvarlak veya oval
biçimli tapınaklar bulunmuştur.

Proto-Hassuna Dönemi’nin çanak çömlekleri, kilin su ve samanla karıştırılmasıyla
elde edilen hamurdan şekillendirilmiştir.

Konutların içine ve dışına duvar ortalarına ve köşelere
konan payandalar daha sonraki kültürlerdeki tapınak mimarisinin öncüsü olarak
değerlendirilir.

İnanç sistemiyle ilgili olabilecek en yaygın buluntular, idol olarak da adlandırılan
küçük heykellerdir. Kadın biçimindeki bu heykelcikler “ana tanrıça”olarak nitelendirilmişlerdir.

Çanak çömlek yapımında ortaya çıkan yeniliklerden biri yavaş dönen el çarkının
kullanılmaya başlamasıdır.

Yine Çayönü’nde altta işlik ve kışın barınma yeri olarak kullanılan
mahzenlerin olduğu iki katlı yapıların keşfedilmesi Çanak Çömleksiz Yeni
Taş Çağı’nda yaşayan insanların inşaat açısından ne kadar gelişmiş olduğunun
bir göstergesidir.

Homo Erectus adı verilen eski atamızın Afrika'dan dağılıp yaklaşık 1500000 yıl önce dünyanın değişik yerlerinde farklı ortamlarda yaşadığı saptanmıştır. Günümüzden 220000 yıl önce olasılıkla Homo Erectus’dan gelişen yeni bir insan türü Homo Neanderthal insanı ortaya çıkar. Bu tür, teknolojik olarak gelişmiş taş aletler yapmayı başarmıştır. Neanderthaller ölülerini ilk gömen insanlardır. Yaklaşık 120000 - 110000 yıllarında günümüz insanının atası olan Homo Sapiens insanı tarih sahnesine çıkar. Bu tarihlerde Neanderthal türü de yaşamaya devam etmiştir. Hatta iki türün uzun bir süre en az 60000 yıl beraber yaşadığı, sonra Neanderthallerin tümüyle yok olduğu kabul edilmektedir. Tarihten günümüze kadar olan doğru kronolojik sıralama Homo Erectus- Homo Neanderthal ve Homo Sapiens'tir. Doğru cevap B'dir.

Çanak Çömleksiz Yeni Taş Çağı’nın ikinci evresi, MÖ 8500 - 7000 yıllarına
tarihlenir. Bu süreçte tarım modeline henüz tam bir geçiş yoktur. Bu döneme ait
yerleşmelerde başta domuz olmak üzere az sayıda keçi, koyun, sığır gibi yabani
hayvanların evcilleştirildiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Neolitik dönemde gelişmiş bir tarım modeline geçiş olmamıştır. Doğru cevap E'dir.

Gömüt gelenekleriyle ilgili oldukça ilginç uygulamalar saptanmıştır. Gömütlerin yerleşim içine yapıldığını belirtmiştik. Bazı durumlarda iskeletin ilk gömüldüğü yerden başka yere taşındığı belgelenmiştir. Bazı bireylerin başlarının kesilip tören ve şölenlerde bir şekilde kullanıldığı tahmin edilmektedir. Olasılıkla çok önemli bireylerin kafataslarının kille kaplanıp gerçek baş biçimine getirilme denemelerinin yapıldığı (etlendirilmesi) görülür. Başlangıçta tapınak olarak inşa edildiği anlaşılan dörtgen yapı daha sonra köyde yaşayan yaklaşık dört yüz elli kişinin bedenlerinin saklandığı bir yer haline dönüşmüştür. Önce çürütülüp daha sonra dağılmış vücut kemikleri yapı içindeki mahzenlere yerleştirilmiş, kafatasları ise yapıdaki raflara konmuştur. Dolayısıyla C seçeneğinde bulunan bütün iskeletlerin değil bazı önemli kişi oldukları varsayılan iskeletlerin kafatasları kesilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Hassuna, Kuzey Irak’ta Musul yakınında, Dicle Nehri üzerinde kurulmuş bir yerleşim birimidir. Doğru cevap A'dır.

Umm Dabagiyeh gibi yerleşmelerde de küçük birkaç odadan oluşan dikdörtgen yapılar inşa edilmişti. Doğru cevap D'dir.

Dolayısıyla I,II ve IV seçeneğindekiler doğru; ancak III. seçenekteki bilgi yanlıştır. Hepsi elde şekillendirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Samarra Dönemi basit de olsa Mezopotamya’da sulama kanallarının açıldığı ilk dönemdir. Coga Mami’de saptanan kanallar bu döneme tarihlenmektedir. Doğru cevap A'dır.

Hassuna Dönemi yerleşmelerinde çok sayıda pişmiş topraktan sapan tanesi, yün
veya keten iplik elde etmek için kullanılan ağırşak, mühür, taş boncuk, kemik iğne,
kemik spatül ve kemik biz gibi günlük yaşamda farklı amaçlar için üretilmiş aletler bulunmuştur. Halaf Dönemi’nde toplumlar, avlu ve sokaklarla birbirinden ayrılan, yuvarlak ve dörtgen yapılar inşa etmişlerdir. Halaf mimarisinin belirleyici öğelerinden biri olan yuvarlak yapılar arkeoloji yazınına “Tholos”adı ile girmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yılda ortalama 250 - 400 mm yağış alan Halaf kültür bölgesi kuru tarım için oldukça
müsaittir. Bu dönemde emmer buğdayı, iki sıralı arpa, einkorn buğdayı, nohut,
mercimek, badem ve fıstık yetiştirildiği saptanmıştır. Ayrıca dokumada kullanılmak ve tohumundan yağ çıkarmak için keten ekilmekteydi. Doğru cevap C'dir.

Obeyd döneminde Basra Körfezi çevresinde yaşayanlar, sazdan yapılmış evlerde oturmakta, balıkçılık ve hasır yapımıyla geçinmekteydiler. Doğru cevap C'dir.

İki nehir arasındaki ülke anlamına gelen Mezopotamya terimi, Fırat ve Dicle nehirleri ile bu nehirlerin kolları arasındaki bölgeyi kapsayan coğrafya için kullanılmaktadır.