ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ - Deneme Sınavı - 15

Akkad İmparatorluğu’nun kurucusu kral Sargon’dur. Onu izleyen ve yaklaşık iki yüzyıl devam eden egemenlik boyunca iktidara geçen kralların birçoğunun yalnızca adları bilinmektedir.

Akkad kralları hakkındaki bilgilerin çoğu, ikinci binyılın başlarına aittir. Nippur’da tanrı Enlil için inşa edilmiş en önemli Sümer tapınağına armağan olarak sunulmuş heykel ve kabartmalarda bulunan yazıtlar, mühürler, ülkenin değişik yerlerine yapılmış seferlerin anısına dikilmiş steller Akkad kralları
hakkında bilgi verir.

Naram-Sin’in unvanları arasında“Akkad’ın tanrısı, evrenin fatihi” gibi ona yüklenen olağanüstü gücü gösteren tanımlar vardır. Bu durum onun bir tür tanrı-kral olarak ölümsüzleştirildiğini ve mitolojik öykülere konu edildiğini göstermektedir.

Kuzey Suriye ve Güneydoğu Anadolu’da Kafkasya’dan göç ederek gelen Hurriler yeni bir güç olarak sahneye çıkmışlardır. Şarkali-şarri dönemi yazıtları, bir Batı Sami grubu olan Amurruların da ilk kez bu dönemde Kuzey Suriye’de etkin bir konuma geldiklerini açıklar. Akkad dönemi sonrasına ait bazı şiirsel anlatılarda, devletin sonu ve başkent Agade’nin düşüşü, kutsal mekânlara ve tanrılara karşı takındığı tavra bağlanır.

Kült: Tanrı veya tanrıların özelliklerini, tapınağını, ibadet şeklini kapsayan tapınma ile ilgili eylemlerin tümü.

Akkad sanatı, sarayın ve kralın yüceltilmesi kurgusuyla şekillenmiş propaganda amaçlı kabartma ve stel örneklerinden oluşur.

Lagaş kralı Entemena ve Urukagina ilk reformistler olarak bilinirler. Yapılan bu ilk düzenlemelerde
daha çok borç affı gibi konular işlenmiştir. Gerçek anlamda ilk yasa koyucu kral Ur-Nammu’dur.

Zigguratlar, masif bir kütle halinde, piramit biçiminde yükseltilerek inşa edilmiş
tapınak binalarıdır.

Güney Mezopotamya’da fiziki koşullar esasen zordur. Nehir kıyıları tarıma elverişlidir ancak onun dışındaki alanlar kuraktır, yani tarıma uygun değildir. Hayvancılık için de uygun otlaklar yoktur. Taş ve kereste kaynakları ile maden kaynakları da yoktur.

MÖ 2. Bin yılda Güney Mezoptamya’da uzak mesafeli ticaret kervanlarında yük hayvanı olarak deve kullanılmaya başlamıştır. Ondan önce ise eşek kullanılmaktaydı.

Samsat, Arslantepe ve Hassek Höyük Türkiye sınırları içinde bulunan Uruk kültürünün etkilerinin görüldüğü arkeolojik yerleşimlerdir.

Akkadca, Babilce ve Assurca Sami kökenli dillerdir. Persce ve Hititce ise Hint-Avrupa kökenli dillerdir. Sümerce her ikisinden de farklı bir dildir, bir miktar Ural-Altay dillerine benzemektedir.

Uruk hanedanının kurucusu olan Sümer kralı Meskiaggaşer’dir.

İlk yazılı reformları yapmakla anılan Sümer kralı Urukagina’dır.

Çivi yazısını yazmayı öğrenen yazıcılar ticarette mal listesi ve senet, sarayda resmi işler ve tapınakta kutsal metinleri yazıyorlardı. Ancak arzuhalcilik gibi bir işleri yoktu.

Luwiler çivi yazısı kullanan halklardan biri değildir, onlar hiyeroglif yazısını kullanmışlardır.

Zigguratlar, Sümer tapınaklarında uygulanan bir mimari yapı özelliğidir.

Sümer uygarlığında kral için kullanılan bir unvan “Lugal”dir.

Sümerlerin 3200 yıllarında geliştirdiği çiviyazısı, Önasya’da üç bin yıla yakın bir süre boyunca Akkad, Assur, Babil, Pers, Hitit ve Urartu gibi birçok toplum tarafından kullanılmış; Fenike kıyılarında geliştirilen alfabe yazısına da öncülük etmiştir.

MÖ dördüncü binyılın başlarından itibaren Güney Mezopotamya’daki kentler çekim merkezi olmuş ve nüfusları hızla artmıştır. Yukarıda belirttiğimiz gibi, büyüyen kentlerde tarım ve hayvancılıktan elde edilen ürünlerin dışında kalan ürünler, uzak bölgelerle, değiş-tokuş esasına dayanan ticaret aracılığıyla sağlanmaktaydı.