ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ - Deneme Sınavı - 12

Akkadların ve arkasından da Amurruların gelişinden itibaren yavaş yavaş Mezopotamya’nın tümüne yayılan Sami kökenli toplumlar iki bölgede uzun süre devam edecek siyasal ve kültürel merkezler oluşturmuştur. Bunlardan kuzeydeki modern Kerkük, Musul civarında yer alan Assur’dur. Güneyde eski Sümer ülkesinde ise Babil öne çıkmıştır. Bu iki merkez Mezopotamya uygarlıklarının temsilcisi olarak sahip oldukları köklü gelenekleri neredeyse kesintisiz bir biçimde MÖ yedinci ve altıncı yüzyıllara kadar sürdürmüşlerdir.

Eski Assur Kralları; I. Erişum İkunum; I. Sargon (Şarru-kin); II.Puzur Assur; Naram-Sin; II.Erişum; I.Şamşi-Adad 1813-1781; I. İşme-Dagan 1780-1741

Eski Babil kral listesinde bulunan kralların birçoğu hakkında, Assur’da olduğu gibi yeterince bilgi yoktur. Hammurabi’ye dek, daha çok kenti korumak amacıyla surlar inşa edilmiş, ekonomik canlanmayı sağlamak için kanallar açılmıştır. Bu dönemde yalnızca Sumulael adlı kralın Babil yakınında olan Kiş kentine saldırdığına ilişkin kayıtlar mevcuttur. Babil Krallığı bu döneme damgasını vuran altıncı kral Hammurabi döneminde gelişerek bölgenin egemeni olmuştur.

Mitanni Devleti Kuzey Mezopotamya’ya, Zagroslar ile Amanoslar arasındaki bölgeye ikinci binyılda gelen Mitanniler, Hurri toplumu ile kaynaşarak bir devlet kurmuşlardır. Devletin başkenti, Habur Nehri’nin kaynak bölgesi civarında olduğu anlaşılan, ancak yeri henüz bulunamamış olan Waşşukani adlı kentti. Devletin adı Mitanni olarak anılır. Assur, Babil ve Nuzi belgelerinde daha çok Hanigalbat; Mısır’da ise Naharina veya Nahrima olarak adlandırılır.

Kuzey Mezopotamya’da ikinci binyılın başlarında kent devleti olarak öne çıkan, Anadolu ile yapılan ticarette öncü rolü oynayan Assur, Mitanni Krallığı döneminde adından fazlaca söz edilmeyen bir kent idi. Ancak bu dönemde de kenti yönetenler kendilerini listelere kral olarak kaydettirmişlerdi. Mitanni Krallığı’nın zayıflama sürecinde yeniden güçlenen Assur, kısa sürede bölgesel bir güç haline gelmiştir. MÖ on dördüncü yüzyılda başlayan bu süreç yaklaşık olarak bin yıllarına kadar devam etmiştir. Bu dönemde Güney Mezopotamya’da Babil ve çevresinde Kassit kökenli kralların yönetimi devam etmektedir.

Eski Mezopotamya’da MÖ üçüncü binyılın sonlarından itibaren birçok krallık tarafından uygulanan nüfus nakli uygulaması. En yaygın biçimde birinci binyılda Yeni Assur ve Yeni Babil krallıkları tarafından uygulanmıştır. Bu yolla getirilen insanlar, kentlerin inşasında işgücü, tarım alanlarında işçi veya orduda asker olarak değerlendiriliyordu.

Ticaret Mezopotamya’da kentlerin gelişmesi ve güçlü siyasal bir yapıya sahip olmaları ticaretten pay almalarıyla mümkündü. Mezopotamya’da Uruk döneminden itibaren uluslararası bir ticaret ağının kurulduğunu belirtmiştik. Yaygın ticaret Sümerler döneminde de gelişerek devam etmiştir. Tunç yapımı için gerekli olan kalay ve takı yapımında kullanılan değerli taşlara duyulan ihtiyaç Doğu dünyası ile kesintisiz bir bağın kurulmasını zorunlu hale getirmişti. Afganistan ve Pakistan’dan gelen değerli taşlar, Mezopotamya’daki kentlerde kurulmuş atölyelerde işleniyor ve elit sınıfın beğenisi için değerli takılar yapılıyordu.

Çanak Çömleksiz Neolitik (Yenitaş) Çağda tapınak gibi büyük işgücü gerektiren anıtsal özel yapılar inşa edilmiştir. Göbekli Tepe’de çapları 10 - 30 metre arasında değişen, taş duvarlı, yuvarlak veya oval biçimli tapınaklar bulunmuştur. Tapınağın içinde, ortada iki adet taş stel (dikilitaş) yer almaktadır. Bu merkezi dikilitaşların etrafında on iki adet daha küçük boyutlu dikilitaş sıralıdır. Dikilitaşların üst yatay bölümü başı, dikey bölümü gövdeyi temsil etmektedir. Dikilitaşların Sümer ve Yunan dinlerindeki tanrı ailesine ait heykellerin şimdilik ilk örnekleri olduğu düşünülebilir. Dikilitaşların üzerine yılan, yaban domuzu, tilki, yaban eşeği, turna, yabani boğa, gazel, koç, akrep ve örümcek gibi figürler kabartma olarak işlenmiştir.  İnsan biçiminde işlenen figürlerin tanrı olabileceği anlaşılmaktadır.

Dolayısıyla doğru seçenek a şıkkıdır. Buradaki ifade Çanak Çömleksiz Neolitik (Yenitaş) Çağın inanç sistemi ile ilgili değildir.

Ayrıca Bu soru ders kitabında ünite sonu “kendimizi sınayalım” testinde de (c) sişeçeneği olarak yanlış verilmiştir.