ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

“Akkad’ın tanrısı, evrenin fatihi” gibi olağanüstü gücü gösteren tanımlar yüklenen Akkad Kralı Naram-Sindir.

Soruda yer alan tüm maddeler doğrudur. Doğru yanıt e seçeneğidir.

Naram-Sin döneminde dikilmiştir. Doğru yanıt d seçeneğidir.

Ur Sülalesi döneminde gerçek anlamda ilk yasa koyucudur. Doğru yanıt d seçeneğidir.

Soruda yer alan tüm maddeler doğrudur. Doğru yanıt e seçeneğidir.

III. Ur Sülalesi döneminde Entemena ilk reformistlerden biridir. Doğru yanıt c seçeneğidir.

Mezopotamya’ya büyük bir göç dalgasıyla kuzeyden gelen Hurrilerin dili Doğu Anadolu’da varlık göstermiş bir uygarlık olan Urartuların diliyle akrabadır.

Güney Mezoptamya’da MÖ 2. Binde Sami kökenli kralların egemen olduğu kent devletlerinde kullanılan resmi dil Sümerce veya Akkadca’dır. Yani eski gelenek devam etmiştir.

MÖ 2. binde kalay, Mezopotamya'ya Güney Asya’dan Afganistan ve Pakistan bölgesinden getirilmekteydi.

Assur Devleti’nin Mezoptamya kent devletleri arasındaki güçlü pozisyonunun sebebi, tüccarların özellikle tekstil ve kalayı Anadolu’ya sattıkları geniş ve başarılı bir ticaret ağı oluşturmuş olmasıdır.

“Dünyanın dört bir yanının kralı” ünvanına sahip olan ünlü Mezoptamyalı kral Hammurabi’dir.

MÖ 2. binyılın ikinci yarısında Kuzey Mezopotamya’ya göçle gelen ve buradaki halkla kaynaşarak yeni bir egemenlik kuran halk Mitannilerdir.

MÖ 2. Binin sonuna doğru Suriye’den Kuzey Mezopotamya’ya yeni bir göç dalgası başlatan Sami kökenli halk Aramilerdir.

Mezopotamya’da Eski Assur Krallığı döneminden itibaren takvim yıllarını adlandırmak için Limmu olarak seçilen bir devlet görevlisinin ismi kullanılırdı. O yıl o Limmu’nun ismiyle anılırdı.

Hammurabi Yasaları yazılıdır; farklı toplumsal sınıflara ayrıcalık tanıyacak şekilde düzenlenmiştir, mesela özgür vatandaş ve köle aynı haklara sahip değildir; kısasa kısas ilkesi hakimdir ve yasalar ticaret, tarım, aile, kölelik gibi konularla ilişkilidir. Yani burada yanlış olan şık yasalar karşısında tüm yurttaşların eşit olduğunu öne süren şıktır.

Yeni Assur Krallığı, yaklaşık dört yüz yıllık egemenlik sürecinde, en güçlü olduğu sekiz ve yedinci yüzyılda, güneyde Basra Körfezi, doğuda İran’ın bir bölümü, kuzeyde Toros Dağları, batıda Suriye, Doğu Akdeniz sahilleri, Çukurova ve Mısır’a egemen olmuştur. Bu döneme kadar hiçbir Doğulu krallık bu kadar geniş sınırlara sahip olmamıştı.

Demir Çağı’nın (MÖ 1200-330) başlangıcı olarak kabul edilen bu yeni dönem, birçok bakımdan önemli gelişmelere sahne olmuştur. Mısır ve Doğu Akdeniz kıyı şeridinde ilk tek tanrılı dinin yayılmaya başlaması tarihsel bir dönüşüm olması açısından dikkate değerdir. Eritilmesi ve işlenmesi oldukça gelişmiş fırınlar ve atölyeler gerektiren demirin yaygınlaşması, yeni tarım aletleri ve silahların yapımına olanak tanımıştır. Bu nedenle demiri kullanan uygarlıklar diğerleriyle rekabette önemli bir avantaj elde etmiştir.

Demir Çağı’nın (MÖ 1200-330) başlangıcı olarak kabul edilen bu yeni dönem, birçok bakımdan önemli gelişmelere sahne olmuştur. Mısır ve Doğu Akdeniz kıyı şeridinde ilk tek tanrılı dinin yayılmaya başlaması tarihsel bir dönüşüm olması açısından dikkate değerdir.

Aramiler, Assur Krallığı’na Kuzey Suriye’de de büyük bir direnç oluşturmaktaydılar. II. Aşurnasirpal, Til-Barsip (Tel Ahmar) çevresine egemen olan Bit-Adini adlı Arami Krallığı üzerine en az dört sefer yapmış, Fırat’ın batısına geçerek Akdeniz kıyılarına ulaşmıştır. II. Aşurnasirpal’den sonra Assur tahtına oturan III. Şalmaneser otuz dört yıllık saltanatı boyunca en az otuz dört sefer yaptı. Batıda, bir problem olarak varlığını koruyan Fırat Nehri çevresindeki Bit-Adini adlı Arami Krallığı Assur eyaletine dönüştürüldü.

III. Tiglat-pileser, bütün ülkede etkinliğini artırmak için bir dizi reform gerçekleştirdi. Eyaletleri küçülttü, orduyu güçlendirdi ve haberleşme ağı kurdu. Bu dönemde Assur Krallığı’nın çevresinde önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Kuzeyde Urartu, sınırlarını Kuzeybatı İran’daki Urmiye havzasına, batıda da Geç Hitit krallıklarının bulunduğu bölgeye kadar genişletmiş, Assur ülkesine yağma seferleri düzenlemeye başlamıştı. Doğuda İran’da Medler güçlerini artırmaktaydılar.