ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM II

İlköğretimin ilk yıllarına karşılık gelen yıllarda öne çıkan gelişim alanı, psikososyal alandır.

Gelişim görevi; yaşam boyunca belli dönemlerde ortaya çıkan, toplumsal olarak kabul edilen ve beklenen, sergilenmemesi durumunda içinde yaşanılan dönemde ve sonraki döneme geçişte sorun yaşanmasına aracılık eden davranışlar örüntüsüdür.

Altı ile sekiz yaşlar için konu edebileceğimiz gelişim görevleri:

Akranlarıyla geçinmeyi öğrenmesi

Günlük yaşam için gerekli kavramları geliştirme

Bireysel bağımsızlığı kazanma

Vicdan, ahlak ve bir değerler sistemi geliştirmek

Benlik kavramı; kişinin kendisini tanımladığını düşündüğü tutumlar, yeterlikler, yüklemeler ve değerler bütünüdür

Cinsiyet kimliği, kişinin kendini kişilik ve davranış olarak belli bir cinsiyette hissetmesi ve ona göre davranmasıdır.

Erikson ve Psikososyal Gelişim Kuramı

Bandura ve Sosyal Öğrenme Kuramı

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı

Piaget ve Ahlak Gelişimi Kuramı

Kohlberg ve Ahlak Gelişimi Kuramı

Özerk Dönem, Piaget’ye göre ahlak gelişiminde dışa bağlı dönemden sonraki dönemdir. Bu dönemde ahlaki yargılar, fiziksel bir sonucun ortaya çıkmasından önceki niyet dikkate alınarak oluşturulur. Yani salt sonuç değil eylemin temelinde ki düşünce üzerinde odaklanılır. Böylesi bir değerlendirmeyi yapabilmek için birey, olayın başlangıcına düşünsel anlamda geri dönüp sürecin başlangıcı sırasında o davranışa yönelen kişinin duygu ve düşüncelerini anlayabilecek bilişsel olgunluğa gelmiş olmalıdır. Hipotetik düşünce geliştirebilmesi, görecelilik kavramlaştırmasına ulaşabilmesi, bilişsel yapılarının giderek karmaşıklaşması bireyin çok boyutlu, kapsamlı, esnek ve bir o kadar da tutarlı ahlaki yargılarda bulunmasına ortam yaratır.

Kohlberg’in kuramında ahlak gelişimi, üç büyük düzey ve bunların içinde alt evrelerden oluşmaktadır.  Bu kurama göre kişinin içinde bulunduğu düzey, bir sorunla karşılaştığında bulduğu çözümle veya sergiledi- ği davranış ile değil de çözüme varırken veya o davranışa yönelirken başvurduğu ahlaki akıl yürütme sürecine göre belirlenmektedir.

Kohlberg’in Ahlaki Gelişim Dönemleri:

I.Gelenek Öncesi Düzey 1. Evre: Bağımlı ahlak 2. Evre: Bireyselcilik, araçsal amaç, değiş-tokuş

II. Geleneksel Düzey 3. Evre: Karşılıklı kişiler arası beklentiler, ilişkiler ve kişiler arası uyma 4. Evre: Toplumsal sistem ve vicdan

III. Gelenek Sonrası Düzey 5. Evre: Toplumsal sözleşme veya yararlılık ve bireysel haklar 6. Evre: Evrensel ahlak ilkeleri

Piaget, ahlak eğitiminin özerklik ve karşılıklılık olmak üzere iki anahtar kavramını vurgulamaktadır.

"Gelişim görevi" yaşam boyunca belli dönemlerde ortaya çıkan, toplumsal olarak kabul edilen ve beklenen, sergilenmemesi durumunda içinde yaşanılan dönemde ve sonraki döneme geçişte sorun yaşanmasına aracılık eden davranışlar örüntüsüdür.

Psikososyal Gelişim Kuramı Freud' un öğrencisi olan Erikson' a aittir.

Çocukların çeşitli etkinliklere yönelmeye cesaretlendirilmesi, özendirilmesi, katılımlarının çabalarının ve sonuçlarının övülmesi; onların çalışkan ve başarılı olma inançlarını geliştirici etkiler yapar.

Benlik kavramının bir boyutu olan benlik "saygısı", kişinin kendi değerliliğine ilişkin yargılamalarını ve bu yargılamalara ilişkin duygularını içerir.

Bu yaş grubunda oyun arkadaşları genellikle hemcinslerden oluşur.

Kız çocuklarına pembe rengin yakıştırılması toplumsal cinsiyet rolleri ile ilgilidir.

Eğer sorulan sorular yetişkin için şaşırtıcı gelmişse, nasıl anlatacağını bilemiyorsa çocuktan süre istene- bilir bu konuyu kısa bir süre sonra konuşabilecekleri bilgisi çocuğa verilebilir.

Benmerkezcilik çocuğun veya ergenin kendi bakış açısı ile başka bir bireyinki arasında ayırım yapamamasıdır.

Toplumsal sistem ve vicdan Kohlberg’in Ahlaki Gelişim Dönemleri' ne göre aşağıdakilerden hangisi II. Geleneksel Düzey' de yer alır.