ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM II

Çocuklar ana dillerindeki sesbirimlerin büyük çoğunluğunu 4-5 yaş civarında edinirler; bununla beraber bazı seslerin sesletiminde (telaffuzunda) zorluk yaşamaya okul yıllarında da devam ederler.

Türkçede 7 yaşındaki bir çocuk, 0-3 yaş döneminde edinilmesi gereken /b, p, m, n, k, g/ gibi seslerin ya da en geç 5 yaşlarında edinilmesi gereken /s, ş, z, c, ç/ gibi seslerin sesletiminde zorluk çekiyorsa çocuğun bir dil ve konuşma terapistinden özel destek alması yararlıdır.

Türkçede 7 yaşındaki bir çocuk, 0-3 yaş döneminde edinilmesi gereken /b, p, m, n, k, g/ gibi seslerin ya da en geç 5 yaşlarında edinilmesi gereken /s, ş, z, c, ç/ gibi seslerin sesletiminde zorluk çekiyorsa çocuğun bir dil ve konuşma terapistinden özel destek alması yararlıdır.

6 yaşına geldiklerinde çocuklar, 2600 sözcüğe erişir ve alıcı sözcük dağarcıkları, 20.000 ile 24.000 arasına ulaşır.

Çocuklarda mecaz kullanımı 5-6 yaşlarında başlasa da anlamını anlama ve açıklamada temel yeterlik okul döneminde gelişir.

Söylem türleri; genel olarak

olarak sınıflandırılır.

Sözcük dağarcığının genişlemesi iki yönde gerçekleşir: Yatay anlam genişlemesi ve dikey anlam genişlemesi. Yatay anlam genişlemesi, bilinen sözcük tanımlarına çocuğun kendi basit tanımlarını ilave etmesiyle oluşur. Dikey anlam genişlemesi ise bir sözcüğün tüm anlamlarının bilinmesini içerir. Yatay ve dikey anlam gelişimi, okul yılları boyunca devam eder ve 7-11 yaşlar arasında çocuğun sözcüklerin değişik anlamlarını anlamasında önemli bir artış olur.

Biçimbilgisi: Bir dilde anlam taşıyan en küçük birimlerin hangi kurallar doğrultusunda bir araya gelerek sözcükleri oluşturduklarını, sözcüklerin yapısını; kökleri, ekleri ve bunların bağlanış biçimlerini inceler.

Cümleleri bağlamada kullanılan “ve, çünkü, ama, onun için” gibi sözcüklerle kurulan bağlı cümleleri anlayarak kullanma; 7 yaşlarında belirginleşir.

Zihinsel engel, öğrenme güçlüğü, dil gelişim geriliği veya özgül dil bozukluğu olan çocuklar (gelişimsel); yaşları ileri olduğu halde biçimbilgisi ve sözdizimi gelişiminde güçlük göstermektedir.

6 ile 9 yaş arasındaki çocuklar, sözce içindeki sözcük grupları ya da fonolojik yapıdaki şakalara duyarlıdırlar.

6-7 yaşlar arasında çocuklar, sözcük yapılarını ve türetilişlerinde çeşitlilik içeren yapım ve çekim eklerini öğrenirler.

Cümleleri bağlamada kullanılan “ve, çünkü, ama, onun için” gibi sözcüklerle kurulan bağlı cümleleri anlayarak kullanma 7 yaşında belirginleşir.

6 yaşından önceki çocuklar yalnızca dile eşlik eden (yüz yüze), dilsel olmayan şakaları anlamaktır. 6 ile 9 yaş arasındaki çocuklar, sözce içindeki sözcük grupları ya da fonolojik yapıdaki şakalara duyarlıdırlar

Anlatı becerilerinin gelişimi edimbilgisinin bileşenleri arasında yer alır.

Öykü olay anlatmanın gelişmiş bir türüdür.

Çocuklar 8-9 yaşlarında dil yapılarını etkin bir şekilde kullanarak öykü gramerine uygun anlatılar yapılandırmaya başlasalar da bu gelişim ancak 10 yaşlarında belirginleşmektedir.

Öğretmen konudaki kopukluğu düzeltmeye çalışmaktadır.

Kod değiştirme: 8 yaşındaki çocuklar kendilerinden yaşça küçük çocuklara, yaşıtlarına ya da yetişkinlere hitap ederken farklı dil kullanırlar. Örneğin küçük çocuklarla konuşurken daha kısa ve basit cümleler kullanırlar.

Bağlam dışı dil: Anında olan olaylardan veya durumdan arınık, geçmişte olmuş veya gelecekte olacak olay ve nesnelerle ilgili dil kullanımıdır.