ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM II - Deneme Sınavı - 2

6 ile 9 yaş arasındaki çocuklar, sözce içindeki sözcük grupları ya da fonolojik yapıdaki şakalara duyarlıdırlar.

6-7 yaşlar arasında çocuklar, sözcük yapılarını ve türetilişlerinde çeşitlilik içeren yapım ve çekim eklerini öğrenirler.

Cümleleri bağlamada kullanılan “ve, çünkü, ama, onun için” gibi sözcüklerle kurulan bağlı cümleleri anlayarak kullanma 7 yaşında belirginleşir.

6 yaşından önceki çocuklar yalnızca dile eşlik eden (yüz yüze), dilsel olmayan şakaları anlamaktır. 6 ile 9 yaş arasındaki çocuklar, sözce içindeki sözcük grupları ya da fonolojik yapıdaki şakalara duyarlıdırlar

Anlatı becerilerinin gelişimi edimbilgisinin bileşenleri arasında yer alır.

Öykü olay anlatmanın gelişmiş bir türüdür.

Çocuklar 8-9 yaşlarında dil yapılarını etkin bir şekilde kullanarak öykü gramerine uygun anlatılar yapılandırmaya başlasalar da bu gelişim ancak 10 yaşlarında belirginleşmektedir.

Öğretmen konudaki kopukluğu düzeltmeye çalışmaktadır.

Kod değiştirme: 8 yaşındaki çocuklar kendilerinden yaşça küçük çocuklara, yaşıtlarına ya da yetişkinlere hitap ederken farklı dil kullanırlar. Örneğin küçük çocuklarla konuşurken daha kısa ve basit cümleler kullanırlar.

Bağlam dışı dil: Anında olan olaylardan veya durumdan arınık, geçmişte olmuş veya gelecekte olacak olay ve nesnelerle ilgili dil kullanımıdır.

Bebeklik dönemi olarak kabul edilen 0-2 yaş arasında bebekler; fiziksel gelişim, bilişsel gelişim ve dil gelişimi gibi gelişim alanlarında önemli aşamalar kaydederler.

Dil, bireylerin istek ve gereksinimlerini ifade edebilmek ve düşüncelerini başkalarına iletebilmek amacıyla kullandıkları bir kurallar sistemidir.

Sözlü ya da yazılı bir biçimde iletilen mesajların ne anlama geldiğini anlayabilmek “alıcı dil” becerileri ile açıklanır.

Dört ile alt› ay aras› bab›ldama dönemi, ileri dönem konuflmas› için çok önem- li temellerden birini oluflturur. Bebekler bu dönemde ses yolunun kapanmas›na iliflkin ünlü benzeri seslerin yan› s›ra bir ünsüz ve ünlünün bir araya geldi¤i basit heceler (/ba/ gibi) ya da bir ünlü ve ünsüzün bir araya geldi¤i /ab/ benzeri hece- ler üretirler; ünlüleri tam titrefltirirler. G›¤›ldama döneminin efllik etti¤i, dilin arka taraf›nda üretilen seslerden sonra orta (/t/ /d/ gibi difl/yuvas›l) ve önde (/p/ /b/ gi- bi dudaks›l) üretilen ünsüzler belirmeye bafllar. Alt› aya kadar bebeklerin ço¤unun sesleri deneyerek üretti¤i gözlenir.

Ekolali, 8-12 ayl›k bebeklerin çevrelerinde duyduklar› sesleri tekrarlama veya taklit etme çabalar›d›r.

Edimsöz evresi, ilk y›l›n ikinci yar›s› gibi ortaya ç›kar. 8-9. ay gibi çocuklar, iletiflim amaçlar›n› daha aç›k hale getirirler ve yine bak›c›lar› yoluyla hedeflerine ulafl›rlar.

Sonuç olarak annece yönlendirmesi ile çocukların dilin ünlüler kategorilerini öğrenmeleri, sentaktik yapıya ait ipuçları ile dilin gramerini çözmeleri, müzikal açıdan ritmi ve prosodisi ile övgü, yasaklama vb. içeren sözceleri anlamaları; konuşma akışını söz öbeklerine bölebilmeleri kolaylaşmaktadır.

Bruner, yetiflkinlerin, çocukların dil sorunlar›n› çözmek için nas›l aracılık ettiklerini araştırmış; çocu¤un bir etkinli¤i gerçeklefltirdi¤i s›rada yetiflkinlerin yönlendirici yard›m vermesini iskele modeli (scaffolding) olarak nitelendirmifltir.

Çocuklar›n ‘buu’ sözcü¤ünü sadece suya de¤il tüm içilebilen s›v›lara, ‘mama’ sözcü¤ünü tüm yenilebilirlere, ‘baba’ sözcü¤ünü tüm erkeklere kullanmas› anlam genifllemesi sürecinin en bilinen örnekleridir. Anlam genifllemesi tek ya da iki söz- cük döneminin evrensel bir geliflimi olabilir. Bu tür yan›lg›lar çocuklar›n ilk edin- dikleri 75 sözcü¤ün %60 kadar› (25-30 kadar) için geçerlidir.

13. ay gibi ilk sözcüklerini kullanmaya bafllayarak 18 aya kadar ilk 50 söz- cü¤ünü biriktirdikleri da¤arc›klar›n› oluflturur- lar. 18 ay›n sonras›nda neredeyse haftada 3 söz- cük katarak da¤arc›klar›n› h›zla art›r›rlar. 21. ay gibi bebekler, iki sözcüklü cümleler kurmaya bafllay›p 2 yafl›na kadar da çoklu sözcüklü cüm- lelerini kullanmaya bafllarlar.