ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM I - Deneme Sınavı - 4

Doğru cevap D seçeneğidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Duyu motor dönemde önemli gelişmelerden biri nesne devamlılığı kavramının gelişimidir. Bebeklerin, nesne gözlerinin önünden kaybolduğunda kendileri görmeseler de o objenin varlığını sürdürmekte olduğunu anlayabilmelerini yansıtan bu özellik, kişinin sürekliliği kavramının gelişiminden sonra oluşur. Bebeklerden bir şeyi veya kişiyi saklayıp sonra ona gösterme ya da buldurma biçimindeki “ceee oyunu”, bilişsel gelişime katkıda bulunan işlevsel bir etkinliktir. Doğru cevap B’dir.

Benmerkezcilik, animizm ve tersine çevrilemezlik  işlem öncesi dönemde (2-7 yaş) ele alınan konulardır. Doğru cevap B’dir.

Benmerkezcilik, çocuğun bilişsel yapılarının yeterince gelişmemesi nedeniyle dünyaya ve diğer insanlara sadece kendi açısından bakabilmesi anlamını taşır. Çocuk, başkalarının bakış açısı ile bakamadığı  için diğer insanların kendisinden farklı görebileceğini dikkate alamaz. Yukarıdaki örnekte Ali babasının da kendi gördüğünü görebildiğini sanmakta ve babasının farklı bir şey görebiliyor olabileceğini düşünememektedir. Bu durum benmerkezciliğe örnektir. Doğru cevap D’dir.

İşlem öncesi dönemin başlarında çocuklar gerçekle hayali karıştırdıkları gibi canlı ile cansızı da karıştırabilirler. Bu durum animizm olarak adlandırılır. Çocuk canlıları kimi zaman canlı kimi zaman cansız olarak görebilir. Çocuğun cansız olan oyuncak köpeğini canlı olarak görmesi animizme bir örnektir. Doğru cevap C’dir.

Çocuklar, yaşantı ya da deneyimlerinden şemalar aracılığıyla anlam çıkarırlar.

Yukarıdaki olay, çocuklarda uyum sürecine oldukça güzel bir örnektir. Erva, daha önce hiç bardaktan süt içmemiş; ama denemeler sonucu bardaktan süt içmeye uyum sağlamış ve daha sonra bardaktan su içmeyi hep tercih etmiştir.

Bilişsel gelişime ilişkin en önemli katkıları ünlü psikolog Jean Piaget yapmıştır diyebiliriz. İsveçli psikolog Jean Piaget; Laurent, Lucienne ve Jacqueline adlı üç çocuğunun gelişimini çok iyi gözlemlemiş ve analiz etmiştir. Bilişsel gelişim alanını anlamamıza yönelik geliştirdiği bilişsel gelişim kuramında bu gözlemlere yer vermiştir.

Piaget'in ortaya koyduğu bilişsel gelişim evreleri şunlardır:

1. Duyusal-motor dönem (0-2 yaş)

2. İşlem öncesi dönem (2-7 yaş)

3. Somut düşünme dönemi (7-11 yaş)

4. Soyut düşünme dönemi (12 yaş ve üzeri)

II. Aşama: Vücut Hareketlerini Araştırma/Birincil Tekrarlayan Tepkiler (1-4. aylar arası):
Bu aşamada bebek, bir önceki döneme göre daha amaçlı davranır. Ünitenin başında
Piaget çocuklarında yaptığı gözlemlerde (dört aylık Lucienne örneğinde olduğu gibi) bu dönemde bebeklerin hareketlerinin sonuç doğurduğunu fark ettiklerini vurgular.

IV. Aşama: Sorunları Aktif Çözme)/İkincil Tekrarlayan Tepkilerin Koordinasyonu (8-12. aylar arası)

VI. Aşama: Sembolleri Kullanma/Zihinsel Kombinasyonlar (18-24. aylar arası):
Bu dönemdeki çocuklar, yeni ve önemli bilişsel bir yeterlik kazanırlar. Bu yeterlik,
nesne ve olayları zihinde sembolize etme yeterliğidir. Zihinde canlandırma ya da
sembolize etme yeterliği ile çocuk, sorunları zihinde çözmeye çalışır. Örneğin Piaget,
zihinsel semboller kullanarak sorun çözmeye ilişkin kızından bir örnek vermektedir.
Piaget, kibrit kutusuna bir jeton koymuştur. Kibrit kutusunu jeton görülebilecek şekilde kısmen açık bırakmış ve bu şekilde kutuyu kızı Lucienne’ye vermiştir. Lucienne kutuyu eline alır almaz incelemeye başlamış ve kutunun açık olan kısmından jetonu almaya çalışmıştır. Birkaç denemeden sonra başaramamış ve işaret parmağını kutunun içine sokarak jetonu yakalama ve ç›karma gibi yeni bir yol denemiştir.

Bebeklerin daha üst bilişsel becerilere sahip yetişkinler ve akranları ile sosyal etkileşimleri çok önemli bir yer tutar. Lev Vygotsky (1896-1934), Piaget’den farklı olarak bilişsel gelişimde sosyal etkileşimin ve kültürün önemli rol oynadığını vurgulamaktadır.

Korunum, bir nesnenin sayı veya miktar gibi özelliklerinin görünümündeki farklılıklara veya yüzeysel değişikliklere rağmen değişmeyeceğini anlama yönündeki bilişsel beceridir. Bu beceri somut işlemler döneminde kazanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Empatik beceri; bir başka kişinin bakış açısıyla objektifliğini yitirmeden geçici bir süre için, onun dünyasına bakıp dünyayı onun gözleriyle görebilme becerisidir. Doğru cevap D'dir.

Duyusal-motor dönemin sonuna doğru bebekler gözlerinin önünden alınan
nesneleri aramaya başlarlar. Bu durum nesne devamlılığının geliştiğine ilişkin ipucu verir.

Piaget’in bilişsel gelişim kuramına  göre en son düzey, on iki yaştan  yetişkinliğe dair süren  soyut işlemler dönemidir. Bu dönemde en üst düzeyde zihinsel işlemler yapılır. Ergenlik çağına geldiğinde birey, bilişsel olarak bu döneme girmeye hazır olur. Ancak Piaget ve onu izleyen diğer bilim adamlarının yaptıkları araştırmalara göre herkes bu düzeye çıkamamaktadır. Benmerkezci düşünce işlem öncesi dönemde görülür. Doğru cevap B'dir.

Çocuklar, sembolleri kullanmaya başladıkları zaman olayların sonuçlarını zihinsel olarak kestirebilirler ve önceden bazı önlemler alabilirler. Örneğin kapıya yakın bir yerde bloklarla kule yapan on iki aylık Cihan, kapı açılıp kapandığında kulesinin yıkılacağını düşünemezken yirmi üç aylık Ayşe bloklarla kapının uzağında oynaması gerektiğini ve böylece yapacağı kulenin kapı yüzünden yıkılmayacağını kestirebilir.