ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM I - Deneme Sınavı - 6

Psikanalitik, davranışçı, bilişsel ve insancı kuramlar olmak üzere farklı psikolojik yaklaşımlarla ilişkilendireceğimiz kuramlar içinde Freud’un psikanalitik gelişim kuramı ile Erikson’un psiko-sosyal gelişim kuramı, psikoanalitik kuramlardan en popüler olanlarıdır. Davranışçı kuramlar arasında ise Pavlov’un klasik koşullanma kuramı, Skinner’in edimsel koşullanma kuramı, Bandura ve Mischel’in sosyal bilişsel kuramı günümüzde de önemini sürdüren gelişim kuramlarıdır.

Çocuk dünyaya gözlerini açtığı anda, tamamen idden oluşan bir kişilik yapısı sergiler.

Oral Dönem: Doğumu izleyen ilk 18 ayı kapsayan bu dönem içinde bebeğin zevk merkezini ağız ile ilişkili eylemleri oluşturmaktadır. Bireyin yetişkinlik yıllarındaki içki, sigara gibi kötü alışkanlıkları Freud’a göre oral döneme özgü saplantıların bir sonucu olmaktadır.

Anal Dönem: Anal dönem, libidonun anüs bölgesine yöneldiği 18 ay ile üç yaşları arasındaki dönemdir. Freud’a göre yetişkinlikte bireyin aşırı düzenlilik, istifçilik, cimrilik ve inatçılık gibi olumsuz kişilik özellikleri sergilemesi anal dönemdeki saplantıların bir sonucudur.

Freud, 6-12 yaşlar arasındaki psiko-seksüel gelişim dönemini latent dönem olarak adlandırmıştır.

Oyun Yaşı / Girişimciliğe Karşı Suçluluk: Çocuğun okulöncesi yılları ile örtüşen dönemdir. 3-6 yaşları içeren bu dönemde çocuğun karşı karşıya kaldığı temel karmaşa girişimciliğe karşı suçluluktur.

Psikanalitik, davranışçı, bilişsel ve insancı kuramlar olmak üzere farklı psikolojik yaklaşımlarla ilişkilendireceğimiz kuramlar içinde Freud’un psikanalitik gelişim kuramı ile Erikson’un psiko-sosyal gelişim kuramı, psikoanalitik kuramlardan en popüler olanlarıdır. Davranışçı kuramlar arasında ise Pavlov’un klasik koşullanma kuramı, Skinner’in edimsel koşullanma kuramı, Bandura ve Mischel’in sosyal bilişsel kuramı günümüzde de önemini sürdüren gelişim kuramlarıdır.

İzlediği davranışın gelecekte tekrarlanma sıklığını artıran çevresel olaya pekiştirme denir.

Oedipus ve elektra karmaşası Freud'un psiko-seksüel gelişim dönemlerinden fallik dönemde ortaya çıkmaktadır.

Edimsel koşullanma yolu ile öğrenilmiş bir davranış, zaman zaman pekiştirilmezse organizmanın bu davranışı sergileme sıklığı giderek seyrekleşir ve davranış bir süre sonra tamamen ortadan kalkar. Buna sönme denir.

Epigenetik ilke; gelişimin yaşamın belirli dönemlerinde belirli kişilik özelliklerini ardışık bir biçimde ortaya çıkmasını belirleyen, önceden programlanmış bir biyolojik mekanizma tarafından yönlendirildiğini ifade etmektedir.

Erikson bireyin yaşam süreci boyunca sekiz gelişim dönemi yaşadığını ve bu gelişim dönemleri içinde farklı türden karmaşalarla karşı karşıya kaldığını savunan kuramcıdır.

Erikson’un psiko-sosyal gelişim dönemlerinden altıncısını oluşturan ve 18-25 yaşlar arasını kapsayan genç yetişkinlik döneminde bireyin karşılaştığı temel karmaşa yakınlığa karşı yalıltılmışlıktır.

Pavlov'un klasik koşullanma kuramı kaygı, korku, heyecan ve benzeri duygusal tepkisel davranışların öğrenilmesini açıklayabilse de bilinçli davranışların öğrenilmesini açıklayamamaktadır.

Etki yasası “organizma yapmış olduğu bir davranış sonucunda bundan dolayı bir doyum elde ederse, organizmanın bu davranışı ileride tekrarlayacağını ve bu davranışın kalıcı olacağını” ifade eder. Thorndike tarafından geliştirilmiştir.

İkincil pekiştireçler birey için yaşamsal önemi olmayan, biyolojik gereksinimlerimizden bağımsız olan pekiştireçlerdir.

Sabit Oranlı  Pekiştirme belirli sayıdaki olumlu davranıştan sonra pekiştirecin sunulmasıdır.

Piaget’in bilişsel gelişim kuramı, zihin gelişimini dört farklı dönem içinde betimler. Piaget’in duyusal-motor dönemi, işlem öncesi dönem, somut işlemler dönemi ve soyut işlemler dönemi olarak adlandırdığı bu dönemlerin ilk üçü, 0-12 yaşlar arasındaki bilişsel gelişimi; sonuncusu ise 12 yaşından sonraki bilişsel gelişimi açıklamaktadır. Doğru cevap E’dir.

Yinelenerek benzer koşullara ya da durumlara uyarlanabilen örgütlenmiş davranış kalıplarına şema denir. Çocuğun çevresine uyum sağlayabilmesine yarayan araçlar olan şemalar, fiziksel ya da zihinsel olabilirler. Doğru cevap D’dir.

Piaget, uyum sağlama sürecinin uyumsama ve özümleme olmak üzere sürekli bir biçimde işleyen iki alt süreci olduğunu belirtir. Doğru cevap A’dır.