IV. Gettier'in ön koşul şartının hatasının tespit edilmesi
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Gettier'in makalesinden sonra ortaya çıkan kuramsal sorunu giderip klasik bilgi tanımını kurtarmaya çalışan yanıtlar arasında gösterilebilir?
Çözüm Açıklaması
Yanlış öncülleri engelleme, nedensel ilişki şartı, dördüncü bir koşulun tanıma eklenmesi Gettier'e getirilen yanıtlardır. Doğru cevap D'dir.
Soru 2
Gettier örneklerinde epistemolojik bir sorunun ortaya çıkmasının temel bir nedeni, öznelerin gerekçelendirilmiş doğru inançlarının aslında bir yanlışlığa dayanıyor olması ve ardından bu yanlış dayanağın, tesadüfen, iyi gerekçeleri olan doğru bir inancı ortaya çıkarmasıdır. Bazı felsefeciler, bu tür durumları engellemenin bir yolu olarak nasıl bir şart öne sürmüşlerdir?
Çözüm Açıklaması
Gettier örneklerinde epistemolojik bir sorunun ortaya çıkmasının temel bir nedeni, öznelerin gerekçelendirilmiş doğru inançlarının aslında bir yanlışlığa dayanıyor olması ve ardından bu yanlış dayanağın, tesadüfen, iyi gerekçeleri olan doğru bir inancı ortaya çıkarmasıdır. Bazı felsefeciler, bu tür durumları engellemenin bir yolu olarak şöyle bir şart öne sürmüşlerdir: Bir öznenin gerekçelendirilmiş doğru inancının bilgiye dönüşmesi için, öznenin o inancının herhangi bir yanlış önermeye dayanmaması gerekir. Doğru cevap E'dir.
Soru 3
Lehrer ve Paxson’a göre, bir inancın bilgi olması için gerekçelendirilimiş ve doğru olması yetmez; o inancın gerekçelendirilme süreci kapsamında, aşağıdakilerden hangisine ek olarak gereksinim duyulur?
Çözüm Açıklaması
Lehrer ve Paxson’a göre, bir inancın bilgi olması için gerekçelendirilimiş ve doğru olması yetmez; o inancın gerekçelendirilme süreci kapsamında, öznenin gerekçelerini “etkisizleştiren” herhangi bir doğru önerme olmamalıdır. Eğer böyle bir doğru önerme varsa, öznenin gerekçelendirmesi bozulmuş, inancı “gerekçelendirilimiş doğru inanç” olmaktan çıkmış ve böylece bilgi gerçekleşmemiş diyebiliriz. Doğru cevap B'dir.
Soru 4
I. Bu sayede, anlam dünyamız üzerinde belli “düzeltmeler” yapmak olanaklı duruma gelir.
II. Bazen bizim zihnimizdeki tanımların hatalarını düzeltebilir.
III. Bu sayede, bilgi birikimimiz üzerinde belli “düzeltmeler” yapmak olanaklı duruma gelir.
IV. Bazen bizim zihnimizdeki tanımların ayrıntılarındaki eksiklikleri giderebilir.
Felsefecilerin, bilginin tanımı hakkında sunduğu çözümlemeler gündelik dilsel kullanıma aynen geçmek zorunda değildir. Bu çözümlemeler yukarıdaki sayılanlardan hangisi ya da hangileri bu çözümlemelerin ortaya çıkarmış olduğu faydaları olarak sayılabilir?
Çözüm Açıklaması
Uzmanların araştırmaları ve çözümlemeleri sayesinde, anlam dünyamız üzerinde belli “düzeltmeler” ve “ayarlar” yapmak olanaklı duruma gelir. Başka bir deyişle, bilimsel ve felsefi çözümlemelerin sonuçları bazen bizim zihnimizdeki tanımların hatalarını düzeltebilir veya ayrıntılardaki eksiklikleri giderebilir. O yüzden, bilginin “gerekçelendirilmiş doğru inanç” olduğunu söylemek, gündelik tanımlarımız ve gündelik anlam dünyamız açısından çok yararlı olmasa da, anlamayı pekiştiren ve geliştiren bir yön taşıyabilir. Doğru cevap A'dır.
Soru 5
Felsefecilerin bilgi konusunda sundukları kavramsal irdelemelerin bilimsel veya gözlemsel açıklamalarından farkı net bir şekilde belirtebilmek için ne yapılması gerekmektedir?
Çözüm Açıklaması
Felsefecilerin bilgi konusunda sundukları kavramsal irdelemelerin bilimsel veya gözlemsel açıklamalarından farkı net bir şekilde belirtebilmek için, bilginin oluşmasının kavramsal koşulları ile deneyimsel koşullarını birbirinden ayırmamız gerekiyor. Doğru cevap C'dir.
Soru 6
"Bütün kargalar siyahtır." Bir gün farklı renkte bir karga türü ile karşılaşılması fikri Gettier'ın hangi bakış açısını yansıtmaktadır?
Çözüm Açıklaması
Gettier’in klasik tanıma ilişkin akıl yürütmesinin ve itirazının nasıl bir yapıda olduğuna bakalım. Gettier’in kullandığı felsefi yöntem, karşı örnekler ve yanlışlayıcı argümanlar aracılığıyla bir genellemenin geçersiz olduğunu gösterme amacını taşır. Örneğin, “Bütün kargalar siyahtır” gibi evrensel bir iddiayı ele alalım. Bu iddiaya göre, eğer evrende bulunan bir nesne karga ise, o nesne siyah renktedir. Siyah bir karga gözlemlediğimiz zaman, “Bütün kargalar siyahtır” iddiasını test edip onaylamış oluruz. Diyelim ki, bir gün, tüylerinin rengi doğal olarak yeşil olan ancak bunun dışında biyolojik açıdan bir karganın tüm özelliklerini taşıyan bir hayvan keşfediyoruz. Eğer o hayvanın bir karga olduğu saptanırsa, “Bütün kargalar siyahtır” önermesi yanlışlanmış demektir.
Soru 7
Alvin Goldman önermesel bilgisindeki önemli nokta nedir?
Çözüm Açıklaması
Nedensel ilişki şartını öne süren felsefeciler, bilginin oluşması için, ele alınan bir Ö önermesinin (veya inancının) nedeninin Ö olgusu olması gerektiğini savlarlar. Nedensellik görüşünün en önde gelen savunucularından Alvin Goldman’a 1967 göre, önermesel bilginin tanımın şu şekilde verebiliriz: (d) Eğer ve sadece aşağıdaki koşullar sağlanırsa K kişisi Ö önermesini biliyordur: Ö önermesi K kişisinin Ö’ye ilişkin inancı ile uygun bir nedensel ilişki içinde olmalıdır. Bu tanımda ilginç olan nokta, Goldman’ın bilgiyi tanımlarken üçlü yapıyı terketmesi ve “gerekçelendirme” şartını gündeme getirmemesidir.
Soru 8
Etkisizleştirici kavramı aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir?
Çözüm Açıklaması
Ekbir koşul olan (iv)’ün geleneksel tanıma yaptığı katkıyı şimdi daha açık bir şekilde ifade edelim. Lehrer ve Paxson’a göre, bir inancın bilgi olması için gerekçelendirilimiş ve doğru olması yetmez; o inancın gerekçelendirilme süreci kapsamında, öznenin gerekçelerini “etkisizleştiren” herhangi bir doğru önerme olmamalıdır. Eğer böyle bir doğru önerme varsa, öznenin gerekçelendirmesi bozulmuş, inancı “gerekçelendirilimiş doğru inanç” olmaktan çıkmış ve böylece bilgi gerçekleşmemiş diyebiliriz.
Soru 9
"Ad Hoc" ne anlama gelmektedir?
Çözüm Açıklaması
Daha genel bir sorun olarak, dördüncü koşul yaklaşımlarının ad hoc olma riski vardır. ‘Ad hoc’ Latince bir deyim olup, kabaca “bu amaçla” anlamına gelmektedir. Daha açık yazarsak, ‘ad hoc’ deyimi “belirli bir amaca veya soruna yönelik olarak” anlamına gelir ve genellikle bir kuramı veya görüşü zorluklarından kurtarmak için uydurulmuş “günü kurtarıcı” açıklamalar için kullanılır.
Soru 10
Gerekçelendirilmiş doğru inanç ifadesi nasıl isimlendirilmektedir?
Çözüm Açıklaması
Bilgi konusunda Platon’dan devralınan “gerekçelendirilmiş doğru inanç” ifadesinin bilginin tanımı konusunda çalışan düşünürler için çok önemli olduğunu söyleyebiliriz. Bu ifadeye bazen bilginin üçlü tanımı veya bilginin klasik tanımı adı da verilmiştir
Soru 11
Bilginin tanımının, bilginin kavramsal çözümlemesinden farklı olarak hangi özelliği taşıması gerekir?
Gettier'in epistemolojide çığır açan ünlü makalesine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Çözüm Açıklaması
E
Soru 14
Logos kavramı ne anlama gelmektedir?
Çözüm Açıklaması
Tesadüfen doğru çıkan inançları bilgi saymak, aslında, insan bilgisinin en ayırt edici özelliği olan logos yetisini devre dışı bırakması nedeniyle oldukça sorunlu bir yaklaşımdır.
Soru 15
İnsan ne zaman gerçekten bilgi sahibi olmuş kabul edilmelidir?
Çözüm Açıklaması
Çocuk kendisine öğretilen o “doğru” önermeyi başka deneyimsel ve bilimsel bilgilerle bağdaştırıp gerekçelendirmeyi başardığı anda gerçekten “bilgi sahibi” olmuş demektir.
Soru 16
Bilginin geleneksel çözümlemesine göre, aşağıdakilerden hangisi bilginin kavramsal bileşenlerinden biridir?
Çözüm Açıklaması
Bilginin geleneksel çözümlemesine göre, “inanç”, “doğruluk” ve “gerekçelendirme” bilginin üç kavramsal bileşenidir.
Soru 17
Edmund Gettier'in argümanı neyi göstermeyi amaçlamaktadır?
Çözüm Açıklaması
Edmund Gettier’in sunduğu argüman, bilginin üç kavramsal bileşeni veya koşulu sağlansa bile bilginin oluşamayabileceğini gösterme amacı taşır.
Soru 18
Aşağıdaki kavramlardan hangisi Edmund Gettier'in üçlü tanımlama şekillerinden herhangi birinde bulunmamaktadır?
Çözüm Açıklaması
Gettier’in ünlü makalesi, önermesel bilginin üçlü tanımının farklı şekillerde sunulabileceğini belirterek başlar. Bu seçenekler aşağıda verildiği gibidir:
(a) Eğer ve sadece aşağıdaki koşullar sağlanırsa K kişisi Ö önermesini biliyordur:
(i) Ö doğrudur (ii) K kişisi Ö’ye inanır (iii) K kişisinin Ö’ye inanması için gerekçe vardır
(b) Eğer ve sadece aşağıdaki koşullar sağlanırsa K kişisi Ö önermesini biliyordur: (i) K kişisi Ö’yü kabul etmektedir (ii) K kişisi Ö için yeterli kanıta sahiptir (iii) Ö doğrudur
(c) Eğer ve sadece aşağıdaki koşullar sağlanırsa K kişisi Ö önermesini biliyordur:
(i) Ö doğrudur (ii) K kişisi Ö’nün doğruluğundan emindir (iii) K kişisi Ö’nün doğru olduğundan [elindeki kanıtlar itibarıyla] emin olma hakkına sahiptir
Soru 19
Aşağıdakilerden hangisi Gettier'in bilginin klasik tanımı üstüne ortaya attığı soruna yönelik geliştirilen çözümlerden biri değildir?
Çözüm Açıklaması
Yanlış öncülleri engelleme, nedensel ilişki şartı, dördüncü koşulun tanıma eklenmesi Gettier'in bilginin klasik tanımı üstüne ortaya attığı soruna yönelik geliştirilen çözümlerdir. D seçeneği C seçeneğinin açıklamasıdır. E seçeneği önerilen çözümlerden biri değildir.
Soru 20
Aşağıdakilerden hangisi "bir insanın ölmüş olması, uçaktan düşmenin gerektirdiği bir durumdur" anlamına gelmektedir?
Çözüm Açıklaması
Bir insanın ölmüş olması, uçaktan düşmenin gerektirdiği bir durumdur. Bu durumu karşılayan ifade “Bir insanın uçaktan düşmesi ancak (yalnızca) ölmüş olmakla sonuçlanabilir” cümlesidir.
