EPİSTEMOLOJİ

D

"Karşılık kuramlarına göre, doğru, özneye veya söylemselliğe ait olan bir unsurun nesneye veya gerçekliğe ait unsurlara karşılık gelmesi veya onlara uygun olması ile gerçekleşir."

"İnsanlar dünyaya yönelik deneyimsel inançlarının mümkün olduğunca doğru olmasını tercih ederler. Dünyaya ilişkin inançlarımızın doğru olup olmadıklarını tam olarak bilemeyebiliriz ancak açıktır ki inançlarımızın doğru olmasını isteriz."

“Ah bu dikkatsiz sürücüler!” cümlesinden farklı olarak, örneğin, “Bazı sürücüler araçlarını dikkatsiz kullanırlar” cümlesi bir yargı veya iddia ile karşımıza çıktığı için, içinde bir “önerme” barındırır ve doğru veya yanlış değeri alabilir.

“Varlık” kavramı metafizik veya ontolojinin, “bilgi” kavramı epistemolojinin, “ideoloji” kavramı ise öncelikli olarak siyaset felsefesinin ilgilendiği kavramlardır. Ancak “doğru” kavramı için bu türden basit bir kategorilendirme yapmamız olanaksızdır.

Karşılık kuramına göre, doğrunun ortaya çıkması, zihin veya inanç gibi öznel unsurlarla nesne veya gerçeklik gibi nesnel unsurların birbirine uyması veya karşılık gelmesi sonucu gerçekleşir.

Thomas Aquinas doğruluğu şu sözlerle tanımlamıştır: “Veritas est adaequatio rei et intellectus” (“Doğruluk var olan şeylerle zihnin uygun olmasıdır)”.

Bağdaşımın ortaya çıkması için, ortada bir tutarsızlığın veya çelişkinin olmaması yetmez. Bağdaşımı olan bir kümenin elemanlarının birbirlerini içeriksel olarak az çok desteklemesi beklenir.

Bağdaşımcı görüşe göre; karşılık kuramını savunanlar doğru kavramını bir yönüyle aşırı ölçüde nesnelleştirmektedir.

Gereksizlik kuramını savunan düşünürlere göre, “doğru” yüklemi fazladan bir bilgi içermez. Bir önermeyi dile getirmekle onun doğru olduğunu söylemek arasında bir fark yoktur.

Bağdaşımcılık F. H. Bradley ve B. Blanshard gibi düşünürlerce savunulmuş önemli bir felsefi görüştür.

Pragmacı düşünürlere göre, bir önermenin veya yargının doğruluğundan söz etmemiz, yaşadığımız dünya içinde gerçekleştirdiğimiz eylemlerden, nesneleri anlama ve dönüştürme yetilerimizden kopuk olamaz.

Bu dört kuramdan en bilineni ve felsefeciler arasında en tartışılmış olanı karşılık kuramıdır. İlginç bir şekilde, diğer üç kuramın esas itibariyle karşılık kuramını hedef alarak ortaya çıktığı söylenebilir.

Önerme, doğru veya yanlış olabilen bir cümlenin içerdiği düşüncedir.

Temel doğruluk kuramları:

“Olmayanın olduğunu söylemek ya da olanın olmadığını söylemek yanlış, olanın olduğunu ya da olmayanın olmadığını söylemek doğrudur.” ifadesi Aristoteles'e aittir.

Doğruluk var olan şeylerle zihnin uygun olmasıdır tanımı Thomas Aquinas'a aittir.

Gerçekçilik, en genel anlamıyla, zihnimizin gerçekliği yaratmadığını ve zihnimizin dışında gerçek bir varlık alanının bulunduğunu savlayan akımdır.

Olgular, Russell gibi felsefecilerin anladığı şekliyle, üç temel unsurun katılımıyla oluşur: