EPİSTEMOLOJİ

Logos kelimesi bilim, mantık, gerekçe, sebep, açıklama gibi anlamlara gelmektedir. İlim anlamında kullanılmaz. Doğru cevap E'dir.

İnsanın nasıl mutlu olacağını bilmesi, iç durumlara yönelik farkındalık örneği olarak açıklanabilir. Çünkü burada tamamen insanın kendisi ile ilgili bir farkındalığı söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

Aristoteles, doğada canlılar ile cansızların temel bir anlamda birbirinden ayrıldığı görüşündedir. Aristoteles'e göre canlılar (bitkiler, hayvanlar ve insanlar) kendiliklerinden devinim ve değişim yaratabilme potansiyeline sahiptir. Doğru cevap C'dir.

Bilginin değeri olarak yaşamsal, pratik ve öz değeri olmak üzere üç değerinden söz edilebilir. Bunlardan pratik değer, insanın yaşamda daha kolay ve günlük olarak bilgiye gereksinim duymasıdır. Somutlaştıracak olursak,  "X konusunda bilgi edinme iyidir, çünkü Y" biçiminde kurulan cümlelerde  'Y'nin içinin nasıl doldurulduğuna dikkat etmek yardımcı olabilir. Örneğin, kış aylarında meteorolojinin hava raporunu dinleriz çünkü şemsiyesiz yakalanmak ve hastalanmak istemeyiz. Doğru cevap C'dir.

Epistemoloji felsefe dışında uğraş alanlarını içeren bir yapıya sahiptir. Bu bakımdan özellikle bilgi ile ilgili tüm bilim alanlarını kapsar ve bilgibilim kelimesine karşılık gelir.

Epistemoloji insanın felsefeye bakışı ile birlikte ilk çağlardan itibaren üzerinde durulmasına karşılık, 17. ve 18. yy' da bilgi sorunu üzerine yaklaşılmış ancak asıl gelişme 20.yy'da olmuştur.

Enformasyon, her ne kadar zihnimizin içinde işleyebileceğimiz bir unsur olsa da, insan bilgisi kavramına genelde atfedildiği bir zihin durumu değildir. Bu açıdan bilgi ile benzerlik gösteren zihinsel durumları kapsamamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Bilgi, yararlarından bağımsız olarak, kendi içinde değerlidir. Doğru cevap D'dir.

Öğrenilmiş bedensel bilmede bedeni kullanarak yapılan etkinlikler vardır. Dolayısıyla dağa tırmanmayı öğrenme beden kullanmayı gerektirir. Doğru cevap A'dır.

Öznelerin zihinsel bir durumu olan “bilgi”, içeriği nedeniyle nesnel bir yön taşımaktadır. Doğru cevap B'dir.

"Yunanca bir deyim olan logos, biyo-loji, psiko-loji, epistemo-loji gibi disiplin adlarında son ek olarak da yer alır ve “açıklama”, “gerekçe”, “sebep”, “mantık”, “bilim”, “kelam” gibi değişik anlamlara gelir. Logos, en genel anlamıyla, “akla ve akılcılığa ait olan” ile ilintilendirilmiştir."

"Eğer biz insanlar karmaşık ve gelişmiş memeliler olarak diğer tüm canlı türlerinden bir şekilde ayrılıyorsak, bu farklılığın en önemli açıklaması bizim dilsel, kavramsal ve akıl yürütmeye ilişkin yeteneklerle donatılmış varlıklar olmamızdan geçmektedir."

'Şimdi bilgiyi değerli veya arzu edilir kılan üçüncü tür nedene gelelim. Bilgi yalnızca “doğal” ve “araçsal” gerekçelerle değil, kendi içinde ve kendinden dolayı da değerli bir kavramdır. Başka bir deyişle, belli açılardan bakıldığında, bilgi sonuçlarından ve bize sağladığı yararlardan değil, daha dolaysız ve doğrudan bir tarzda değer kazanır ve bizim için önemli konuma gelir.'

"biz bilgi kavramının öznelliğe ya da keyfiliğe yakın olmadığını düşünürüz. Örneğin, ben Dünya ile Ay arasındaki ortalama uzaklığın yaklaşık 384400 kilometre olduğunu biliyorum. Bu bilgiyi tuttuğum yer, doğal olarak, belleğim veya zihnimdir. Ancak bu bilginin “benim zihnimde” barınması, onun mutlaka öznel olduğunu göstermez. Bilgi zihnimde tutulsa da, içeriğinin veya doğruluğunun belirlenmesi benim öznelliğimden ve keyfi tercihlerimden bağımsız gerçekleşir. Eğer Dünya ile Ay arasındaki ortalama uzaklık gerçekten 384400 kilometre civarındaysa, bunun nedeni kendim veya zihinsellik sahibi olan diğer insanlar değil, evrendeki nesnelerin konumlarıdır diye düşünürüz."

'Doğuştan gelen farkındalıklara ek olarak, vücudun sahip olduğunu varsaydığımız başka ilginç “bilgi” çeşitleri de bulunabilir. Bisiklet binmeyi öğrenen bir insanın veya bir sirk hayvanının bilgisi sözel değil, bedensel bir bilmedir. Benzer bir şekilde yüzmeyi öğrenmenin yolu kitap okumaktan değil, bedeni kullanarak denemeler yapmaktan geçer. Bu bilme türüne de öğrenilmiş bedensel bilme adını verelim.'

'İlk olarak, bilgi ve enformasyon kavramlarının dilsel kullanımlarının birbiriyle tam örtüşmediğini belirtebiliriz. Her ne kadar “sahip olma” kavramı hem “bilgi” hem de “enformasyon” için kullanılabilir görünse de, bu iki kullanım arasında önemli farklar da vardır. Enformasyon toplumsal olarak dolaşımda bulunan ve farklı iletişim birimleri arasında aktarılabilen unsurlardır. Bilgi ise, enformasyonla ortak özellikler taşımasının yanı sıra, “bilmek” kelimesinin gösterdiği gibi en temelinde fiil veya eylem kipinde ifade edilebilecek bir zihinsel durumdur. İnsanlar çok sayıda zihinsel faaliyet içinde bulunabilirler: Düşünmek, inanmak, istemek, niyet etmek, özlemek, bilmek, vb. Enformasyon, her ne kadar zihnimizin içinde işleyebileceğimiz bir unsur olsa da, insan bilgisi kavramına genelde atfedildiği şekliyle bir zihin durumu değildir.'

'İnsanın sahip olduğu bilgilerin büyük bir kısmı, eylemsel boyutta yarattıkları sonuçlar ve nedensel ilişkileri nedeniyle değerlidir. Başka bir deyişle, bilgi değerlidir çünkü hem gündelik hem de bilimsel bağlamlarda işe yarar.'

'Biz insanların dünyanın etkilerine bilinçli bir şekilde açık canlılar olmamızın sonuçlarından biri, bilgi edinebilen, bilgi yoluyla karmaşık işler başarabilen varlıklar olmamızdır.'

Taşlar ve kayalar, dışarıdan kaynaklanan nedenlerle yıpranıp dağılsalar da, “büyüme” ve “ölme” gibi süreçler veya durumlar yaşamazlar. Bu durum, eğer Aristoteles haklıysa, dünyanın varlıksal düzeninin kabaca ikiye ayrılabileceğini ve canlı-cansız ayrımının önemli bir niteliksel bölünmeye karşılık geldiğini gösterir. Doğru cevap D'dir.

Biz insanların dünyanın etkilerine bilinçli bir şekilde açık canlılar olmamızın sonuçlarından biri, bilgi edinebilen, bilgi yoluyla karmaşık işler başarabilen varlıklar olmamızdır. Bu da bizi bu ünitenin (epistemoloji) ana teması olan bir noktaya getirir: Genel olarak ifade edildiğinde, insan denen canlıyı insan yapan (ve kayda değer bir düzeyde diğerlerinden farklı kılan) en önemli özelliklerden birinin bilgi kavramı veya bilginin gerçekleşmesinde yattığını düşünürüz.