EPİSTEMOLOJİ - Deneme Sınavı - 20

Ana dilimizi öğrenme sürecinde, hangi kelimenin hangi nesneye karşılık geldiğini keşfederiz. Böylece nesnel dünya ile zihinsel dünyamız arasında bir ilişki kurulur. (Bu noktada Descartes’ın zihin ve maddeyi iki ayrı töz olarak alan kuramını anımsayabiliriz.)

Geleneksel felsefi yaklaşımları eleştirirken, Rorty zaman zaman pragmacı ve liberal fikirleri bir araya getirmektedir. Başka bir deyişle, Rorty’nin eleştirisi ontolojik- epistemolojik zeminle sınırlı değildir. Kuramlardan ziyade pratik toplumsal sorunlarla ilgilenen Rorty, felsefenin çeşitli alanlarındaki eleştirilerini toplumsalsiyasal alana taşımıştır.

Quine’a göre, insanların bilme süreçleri aldıkları sınırlı miktarda algısal veriyle başlar ve soyut kuramlarla biter. “İnsan” denilen varlık, etkilere tepki verebilen fizyolojik bir yapıdır. Bizim son derece etkileyici “zihinsel” yetilerimizin olması, aslında bilginin ardında tümüyle fizyolojik ve deneyimsel yapı taşlarının olduğu gerçeğini değiştirmez. Epistemolojinin ana konusu soyut gerekçelendirme, anlam veya doğruluk kuramları değildir ve bu konuda geleneksel felsefeciler önemli bir hata yapmışlardır. Epistemoloji, deneyimsel yöntemlere başvurarak, kanıtlarla kuramlar arasında nasıl bir bağ olduğunu inceler. Quine’ın şok eden sözleriyle, epistemoloji deneysel psikolojinin bir alt ünitesi olmak durumundadır.

Goldman ve P. Kitcher bilginin asıl hedefinin önermesel doğru olduğunu savlamışlardır. Doğru cevap C’dir.

Bilgi iddiaları gerekçesel bir zincir içinde başka gerekçelere bağlanıyorsa, bu zincirin yapısı ve “sonu” geriye gitme sorunu şeklinde adlandırılmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Geriye gitme son bulmadıkça gerekçelendirmenin var olması olanaksızdır. Ancak geriye gitme son bulma olanağına sahiptir. İçerik açısından daha bilgilendirici ve açıklayıcı olması amacıyla “gerekçenin gerekçesi sorunu” deyimini kullanılmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Bağdaşımcılığın esas tezi;bir inancın gerekçelendirmesinin ancak inançların ağı içinde gerçekleşebileceğini savunmaktadır. Doğru cevap A'dır. 

Tersinden düşünürsek, insanların yaşamsal erişiminin veya çeşitli ilgilerinin dışında kalan unsurların, doğrunun veya bilginin oluşumuna katkısının olması mümkün müdür? Pragmacılar açısından bu olanaklı değildir. Bilginin hedefi olarak gösterilen “doğru”, metafizik bir kavram olamaz.

Amerikalı düşünür Richard Rorty 20. yüzyılda pragmacılığın en önde gelen savunucusu olmuştur.